Lodewijk de Vrome
| 778-840 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||
| Keizer van het Heilige Roomse Rijk | ||||||
|
||||||
| Koning der Franken | ||||||
|
||||||
| Hertog van Beieren | ||||||
|
||||||
|
Lodewijk I de Vrome (Chasseneuil bij Poitiers, april, juni of augustus 778 - Ingelheim am Rhein, 20 juni 840) volgde zijn vader Karel de Grote na diens dood in 814 op als koning van de Franken, van 814 tot aan zijn eigen overlijden in 840. Paus Stefanus V kroonde hem in 816 tot keizer van het Westen. Hij huwde een eerste maal in 794 met Ermengarde, met wie hij Lothar, Pepijn en Lodewijk de Duitser had, en een tweede keer met Judith, die hem een vierde zoon Karel schonk.
Lodewijk I streefde er naar de erfenis van zijn beroemde vader te bestendigen, in de eerste plaats via het doorvoeren van geloofshervormingen. Maar zelf regelde hij zijn eigen erfopvolging bijzonder ongelukkig, en zijn regering werd door vernederingen en mislukkingen getekend.
Inhoud |
[bewerk] Geboorte en naamgeving
Terwijl Karel de Grote in Noord-Spanje op veldtocht was, beviel zijn vrouw Hildegarde hetzij op 11 april hetzij in juni/augustus 778 in de palts van Chasseneuil bij Poitiers van een tweeling. Na Karels terugkeer werden ze als Lodewijk en Lothar gedoopt. De karolingische koningsnamen Karel, Karloman en Pepijn waren reeds aan Karels eerder geboren zonen vergeven, zodat men besloot terug te grijpen naar deze van de belangrijkste Merovingische koningen Chlodowech I ofte Clovis, en Chlotharius I. De kleine Lothar stierf reeds in 779, maar Lodewijk overleefde.
[bewerk] Aantreden
Een toeval zorgde ervoor dat hij na de dood van zijn vader Karel de Grote in 814 alleenheerser werd. Zijn beide oudere broers Pepijn en Karel waren namelijk reeds respectievelijk in 810 en 811 overleden. Daarmee verviel ook een in 806 getroffen regeling die het Frankenrijk in 3 stukken zou hebben opgedeeld; het probleem rond de toekenning van de keizerlijke waardigheid, die op zichzelf ondeelbaar is, was toen buiten beschouwing gelaten.
Reeds op 11 september 813 waren de rijksgroten te Aken bijeen om er getuige van te zijn hoe Karel de Grote zijn zoon feestelijk verhief tot mederegent en exclusieve erfgenaam van het Rijk met de daaraan verbonden konings- en keizerstitels. Enkele maanden later overleed de grote Frankenkoning en liet aan de 36-jarige Lodewijk een reusachtig rijk na.
[bewerk] De eerste regeringsjaren
De eerste fase van zijn regering werd gekenmerkt door een intensieve wetgeving op wereldlijk en kerkelijk vlak. Terwijl zijn vader het rijk uitgebreid had, probeerde Lodewijk het te bestendigen en het een stevig fundament te schenken. In dit opzicht voerde hij een strenge hervorming van het kloosterleven door, die door de geestelijkheid positief werd onthaald en er toe leidde dat keizer en clerus ook in de toekomst in belangrijke kwesties overeenkwamen. Het is hier dat het idee van de eenheid van het Rijk onder het christendom zijn oorsprong vindt. Het was niet in de laatste plaats door zijn goede verstandhouding met de Kerk en door zijn strenge, op christelijke waarden gerichte levenswijze dat Lodewijk de bijnaam kreeg van de Monnik en na zijn dood van de Vrome. kreeg. In 816 dan werd hij door paus Stephanus IV tot keizer gekroond, wat ongetwijfeld een politieke overwinning voor het pausdom betekende.
In samenwerking met de clerus probeerde Lodewijk in juli 817 via de Ordinatio Imperii (Ordening van het Rijk) de christelijke eenheid binnen zijn gebieden ook in de toekomst te vrijwaren. Die ordening hield in de praktijk in dat de oudste zoon Lothar tot mede-keizer gekroond werd en dat hij na Lodewijks overlijden de keizerstitel zou erven. De beide andere zonen Pepijn van Aquitanië en Lodewijk de Duitser kregen daarbij slechts de koninklijke waardigheid en een deelkoninkrijk - respectievelijk Aquitanië en Beieren - toegewezen, terwijl Lothar als koning van het Middenrijk en keizer de absolute opperheerschappij over zijn broers zou bezitten. Deze regeling weerspiegelde enerzijds de behoefte om de leiding over de Christenheid in één hand te verenigen, en anderzijds de bezorgdheid dat het bij de Franken gebruikelijke verdelingsprincipe tot de verbrokkeling van het Rijk zou kunnen leiden. Voorbeelden van dat laatste waren er in het verleden genoeg geweest. De rijksordening van 817 is daarmee een modern politiek ontwerp ter oplossing van een explosief probleem, waarin de kiemen voor toekomstig conflict echter reeds ingebouwd waren.
[bewerk] Crisis
Het kwam algauw tot een uitbarsting. Na de dood van zijn eerste echtgenote Ermengarde huwde Lodewijk de Vrome in 818 een tweede maal, met de Beierse Judith, die hem in 823 een zoon Karel schonk. Op aandringen van zijn ambitieuse echtgenote kende de keizer in 829 op de rijksdag van Worms zijn jongste kind de Elzas, Zwaben en Bourgondië toe.
Dat waren echter de kernlanden van Lothar, die zijn ongenoegen over de gewijzigde situatie niet kon verbergen. Als gevolg hiervan brak er in 830 een aanslepende machtstrijd uit tussen Lodewijk de Vrome en zijn drie oudste zoons, zowel als tussen de broers onderling.
Ten slotte leek het tot een beslissend treffen te zullen komen toen in de zomer van 833 de legers van de keizer en van de drie broers bij Colmar (Elzas) tegenover elkaar kwamen te staan. Maar nog voor het tot een veldslag kon komen, liepen de meesten van Lodewijks krijgers naar de vijand over. De verraden keizer zou toen ook de rest van zijn soldaten bevolen hebben het andere kamp te vervoegen; terwijl de plaats van het gebeuren de geschiedenis inging als het Lügenfeld (niet van leugen, maar van lueg - hinderlaag - nl. deze die de drie zoons hun vader hier gespannen hadden door zijn soldaten om te kopen).
[bewerk] Einde
De zegerijke broers namen daarop hun vader gevangen en legden hem enkele vernederende voorwaarden op. Als voorbeeld werd Lodewijk te Reims symbolisch van de kerkdrempel verbannen en moest hij een openbare schuldbekentenis afleggen.
Nu begonnen de drie oudste broers de macht onder elkaar te verdelen, waarbij Lothar zo overmoedig was zich op de Ordinatio Imperii te beroepen. Dat betekende nog min of meer dat hij het oppergezag over zijn broers opeiste. Daarop zetten Pepijn en Lodewijk hun oude vader opnieuw op de troon, en samen verbanden ze Lothar naar Italië.
Toen Pepijn, koning van Aquitanië, in 838 overleed, kwam Lothar opnieuw bij Lodewijk de Vrome in de gunst. Als resultaat daarvan werd het Rijk in 839 opnieuw verdeeld : ditmaal bekwam Lothar Austrasië (het oostelijk deel van het Frankenrijk, van de landen rond de Rijn, Maas en Moezel tot tegen Thüringen en Beieren, met de steden Reims, Metz, Keulen en Trier), Karel verwierf Neustrië (het westelijk deel van het Frankenrijk) samen met Aquitanië (ondanks de protesten van Pepijns zoon Pepijn II), terwijl Beieren aan Lodewijk de Duitser bleef, zoals ook oorspronkelijk het geval was geweest.
De verzoening en de nieuwe verdeling veranderde echter niets aan het feit dat de politiek van de keizer volledig was mislukt. De strenge behoeder van de eenheid van het Rijk werd ten slotte de de bewerkstelliger van haar ondergang. Dat laatste moest hij zelf echter niet meer meemaken; want Lodewijk de Vrome overleed op 20 juni 840 op een eiland in de Rijn bij Ingelheim, drie jaar voordat het Verdrag van Verdun Europa eeuwenlang zou opsplitsen.
[bewerk] Karolingische muntslag
De gebruikelijke eenheid was de denier, ook wel Penning genoemd. De voorkant laat meestal een kruis zien, de achterkant een tempeltje. De zilveren denier (denarius) is al tijdens de Romeinse republiek, dat wil zeggen, vanaf 223 v. Chr, in gebruik geweest. De ondergang van het West-Romeinse rijk in 476 n. Chr betekende ook het verdwijnen van de denarius. De vader van Lodewijk, Karel de Grote herintroduceerde de penning. De muntslag van Lodewijk de Vrome vond onder andere plaats in Utrecht, Dorestad en mogelijk Deventer.
Karakteristiek voor Lodewijk de Vrome is het randschrift "XPISTIANA RELIGIO".
