Ibn Khaldun
Abdul al-Rahman Ibn Mohammad Ibn Khaldun (Tunis, 1332 - 1406) (sommige bronnen houden het op 1331–1405) was een Noord-Afrikaanse geschiedfilosoof en islamtheoreticus. Hij pionierde behalve op het gebied van de geschiedfilosofie ook op dat van de sociaal-politieke wetenschappen en wordt wel als de vader van beide beschouwd. Het was vooral de inleiding, al-Moekaddima van zijn voornaamste werk, Kitab al-Ibar, die hem die reputatie bezorgde.
[bewerk] Biografie
Ibn Khaldoen stamde af van Noord-Afrikaanse Tunesiërs. Hij ontving zijn opleiding in Fez en Tunis en bestudeerde de koran en de islamitische jurisprudentie van de shari'a volgens de school van de Malikieten. Daarnaast studeerde hij ook Arabische literatuur, filosofie, wiskunde en astronomie.
Hij werkte voor de Egyptische sultan Barquq, maar in 1375 stak hij over naar Granada om het politieke geharrewar in Noord-Afrika te ontlopen. Ook daar werd hij om politieke redenen het land uitgezet, waarna hij in Qalat, een dorpje in Algerije, terecht kwam waar hij zijn meesterwerk over de wereldgeschiedenis schreef.
In de al-Moekaddima (in het Grieks bekend als Prolegomena) van zijn voornaamste werk, Kitab al-Ibar (Arabisch voor: Boek der Voorbeelden) beschreef Khaldun de geschiedenis van de islam in Noord-Afrika. Dit werk wordt gezien als een zeer belangrijke en gezaghebbende bron van informatie over die periode en een historiografisch hoogtepunt.
Hij betoogde verder dat de cyclus van opkomst en verval van beschavingen behalve door politieke ook door geografische en klimatologische factoren beïnvloed wordt.
Khaldoen was zeer scherp in zijn oordeel over bepaalde gevolgen van de Arabische invallen in Noord-Afrika, met name over de Hillali bedoeinen, die vanaf de 11e eeuw met grote kuddes vee uit het verdroogde Arabië kwamen, de bergen meden, maar de vruchtbare Noord-Afrikaanse landbouwgronden lieten kaalvreten, waarna zandstormen de vruchtbare bovenlaag wegbliezen. Khaldoen noemde hen 'een leger sprinkhanen die alles vernielen wat er op hun pad komt'.
[bewerk] Sociologie
Zijn werk wordt vooral als baanbrekend gezien, omdat hij de sociale kant van de geschiedenis belangrijk vindt. Hij zoekt naar verbanden van oorzaak en gevolg, naar analogie tussen heden en verleden en hij neemt de invloed van de omgeving en van de economische omstandigheden in aanmerking.
Zo wordt hij wel als een grondlegger van de sociologie gezien. Ook wordt hij als de grondlegger van de moderne geschiedschrijving gezien, omdat hij niet alleen geschiedenis schreef zoals Herodotus, maar regels en een basis formuleerde voor geschiedschrijving. Met Ibn Khaldun werd de geschiedenis een methodisch te bestuderen en te beschrijven onderwerp, waarmee hij de weg opende om geschiedschrijving tot wetenschap te doen uitgroeien.
