Hank Williams

Hank Williams (Mount Olive West (Alabama), 17 september 1923 - tussen Tennessee en West-Virginia, 1 januari 1953) wordt algemeen erkend als de grondlegger van de hedendaagse popmuziek. Hij was de eerste grote superster, die miljoenen platen verkocht. Het tijdloze karakter van zijn muziek zorgt ervoor dat hij nu ook nog veel beluisterd wordt en de laatste tijd steeds populairder lijkt te worden, vooral in Europa. Hij was het archetype van de singer-songwriter. Na een korte periode van weergaloos succes ging hij op 29-jarige leeftijd ten onder aan een overdosis morfine en alcohol.

Hank Williams werd geboren in Mount Olive West, een plaatsje in de zuidelijke staat Alabama in de Verenigde Staten. Zijn vader was een veteraan uit de Eerste Wereldoorlog, die meestal in het hospitaal verbleef. Zijn opvoeding kreeg Hank dus hoofdzakelijk van zijn moeder.

Vanwege zijn zwakke gezondheid (hij had van jongsaf aan al rugproblemen) kon hij niet aan sport doen, en zijn aanleg leidde hem dan ook al snel naar de muziek. Op 8-jarige leeftijd kocht zijn moeder samen met zijn tante een tweedehands gitaar voor $3,50, voor die tijd een groot bedrag. (Het gezin Williams was heel arm: tot zijn 15e jaar liep Hank blootsvoets door de straten, hier en daar een deuntje spelend om wat kleingeld te verdienen).

De jonge Hank was zo blij met zijn gitaar dat hij van pure extase juichend het ouderlijk huis uitrende, de hoek omstoof en per abuis op de staart van een slapend kalf trapte, dat woest wakker schoot en Hank een gebroken arm trapte. De jongen was ontroostbaar, niet zozeer vanwege z'n gebroken arm, maar vooral omdat hij niet op z'n gitaar kon spelen. Een week na het ongeval, toen hij heel miniem met z'n vingertjes kon wriemelen, was hij al op z'n gitaar aan het tokkelen.

In datzelfde jaar leerde hij Rufus Payne kennen, een oude zwarte gitarist die op straat bluesmuziek speelde. Hij was gekend als "Tee Tot". Gedurende enkele jaren waren Hank en Tee Tot een onafscheidelijk koppel: de jonge snaak wilde zoveel mogelijk leren van deze oude straatmuzikant.

De invloed van gospel en rhythm and blues zou een blijvend kenmerk worden in de muziek van Hank Williams, die vele jaren later op zijn beurt de deur zou open zetten voor het ontstaan van de rock-'n-roll.

Toen hij veertien was, richtte Hank met enkele jeugdvrienden 'The Drifting Cowboys' op, de band die hem tot het eind van zijn dagen zou begeleiden, zij het niet altijd in dezelfde bezetting. Op de hoek van de straat, op markten, kermissen, bruilofen, schoolfeestjes en in de talloze saloons waren ze te bewonderen. Onvermoeibaar kruisten ze door Alabama, overal waar een publiek was, hoe klein ook, wou en zou Hank optreden.

Zijn talent bleef niet lang onopgemerkt en al snel hadden The Drifting Cowboys een wekelijkse show op een lokale radiozender. Ondanks dit prille succes was het een harde tijd voor beginnende muzikanten: de showbizz bestond nog niet en meestal werd er enkel gepeeld voor de eer. Muziek werd in het harde Zuiden nog niet algemeen erkend als iets waar je je brood mee mocht verdienen.

Gaandeweg raakte Hank Williams gedesillusioneerd en hij stopte zelfs een tijdje met het muzikantenbestaan, om te gaan werken op een scheepswerf. Dit was meer dan Lilie, zijn moeder, kon verdragen: ze belde alle scholen,kerken, rodeo's, saloons enz. af, en stopte niet voor ze voor haar zoon (haar lievelingskind) een volwaardig tournee-programma bij elkaar had.

Ze wierp zich ook op als roadmanager avant la lettre: ze bracht de band in haar stationcar naar alle plaatsen waar gespeeld moest worden, en ze incasserde het geld aan de kassa. De combinatie van het doorzettingsvermogen van zijn moeder en Hank Williams' eigen talent zou al snel succes gaan opleveren. Rond 1940 was hij veruit de populairste performer in de regio. Zijn bekendheid reikte tot ver buiten de staatsgrenzen en in Nashville, Tennessee, dat zich tot het centrum van de countrymuziek aan het ontwikkelen was, kreeg hij een stevige reputatie als sterke performer.

Het moet gezegd dat op dat moment ook al andere geruchten de kop opstaken, namelijk over zijn roekeloos gedrag: drinken, vechten en amoureuze escapades werden hem niet zelden aangerekend. De grote muzieklabels hadden daarom niet zoveel vertrouwen in hem. Een platendeal bij een groot label bleef in elk geval uit.

Het zou niet veel langer duren (1943) voor Hank Williams de 'femme fatale' van zijn leven tegenkwam: Audrey Mae Shephard. Ze was verschrikkelijk ambitieus om het zelf te maken in de muziek, hoewel ze er objectief gezien niet genoeg talent voor had. Het was het begin van een turbulente, intense relatie die Hank Williams in talloze songs zou beschrijven. Waarschijnlijk heeft geen enkele verhouding meer stof geleverd voor hartverscheurende lovesongs (en hatesongs) dan die tussen Hank en Audrey.

In 1946 vertrok Hank Williams, in het gezelschap van de onvermijdelijke Audrey, naar Nashville voor een ontmoeting met Fred Rose, die een hillbilly-platenlabel had samen met Roy Acuff, de legendarische country-performer die in de jaren '30 baanbrekend werk had verricht voor de countrymuziek. Rose wou Hank Williams geen platencontract aanbieden, maar hem enkel als liedjesschrijver in dienst nemen.

Hij gaf hem de opdracht een song te schrijven over een meisje dat met een rijke man getrouwd was en daarvoor de ware liefde van haar leven in de kou had laten staan. Het was ook een test om te zien of Hank Williams wel goede songs kòn schrijven: in die tijd was het een courante praktijk om songs te kopen van andere performers. Eén dag later kwam Hank met 'A mansion on the hill' op de proppen. Fred Rose was zodanig onder de indruk dat hij Williams snel een contract voor zes maanden aanbood, en tegelijkertijd besliste om van de zangcarrière van Hank Williams zijn persoonlijk lievelingsproject te maken.

In de zes jaar die hem nog scheidden van zijn dood, zou de ster van Hank Williams als een komeet de hoogte inschieten. Hij kreeg via Fred Rose snel een platencontract bij MGM en de eerste release, 'Move it on over', een song over een man die na een nachtje stappen thuis niet meer binnen mag van z'n vrouw en noodgedwongen in het hondenhok moet slapen, was meteen een hit in de country- en popcharts. De mix van hillbilly, boogiewoogie, blues en de inbreng van enkel studiomuzikanten met een jazz-achtergrond (walkin' bass voor die term bestond in de pop) bracht een geheel nieuwe sound voort, die een toespeling leek te zijn op wat het naoorlogse Amerika te wachten stond.

Wie 'Move it on over' vandaag beluistert, herkent er bijna onmiddellijk het thema van het legendarische "Rock around the clock" van Bill Haley and the Comets in, natuurlijk met dien verstande dat 'Move it on over' tien jaar eerder uitkwam. De single stuurde dan ook een energieboost door de hele Verenigde Staten. Hank Williams kreeg steeds meer optredens, steeds meer inkomsten en steeds meer erkenning. Alleen het paradepaardje van de countrymuziek, de tempel van de Amerikaanse folk, wou Williams nog niet in haar line-up. De legendarische 'Grand Ole Opry' was een bastion dat nog moest veroverd worden.

Bijna ging alles nog de mist in doordat Hank zichzelf steeds minder onder controle kon houden: zijn drankverslaving was nu al een publiek geheim en hij maakte er ook steeds meer een gewoonte van om ofwel heel onregelmatig, ofwel gewoon helemaal niet op te dagen voor zijn optredens. Audrey, van wie het wel nooit helemaal duidelijk zal worden of zij aan de oorzaak lag van Williams' woeste gedrag, dan wel of dit gedrag aan de oorzaak lag van haar wispelturigheid en haar irritante karakter, besloot dat ze er genoeg van had en vroeg de echtscheiding aan. Fred Rose kreeg het ook op z'n heupen van de onberekenbaarheid van z'n protégé en gaf het gewoon op.

Tot overmaat van ramp waren zijn zes volgende single-releases niet bepaald een denderend succes. Ze flopten niet echt, maar ze waren ook bepaald geen kaskrakers. Uiteindelijk zou het Hank Williams zelf zijn die in een laatste vlaag van rationaliteit de trein weer op de rails kreeg. De relatie met Audrey viel terug in de plooi en ook met Fred Rose kwam alles in orde. Williams, die ondertussen via een bevriende dokter aan een legaal voorschrift was geraakt voor morfine in verband met zijn rugpijn, stond op het punt zijn genialiteit aan de wereld te bewijzen: tegen het advies van Fred Rose en ongeveer iedereen in de muziekbusiness in, duwde hij de release door van de single die hem onsterfelijk zou maken in de muziekgeschiedenis: 'Lovesick Blues'.

Meer dan eender welke andere Williams-song trof dit nummer de harten van de Amerikaanse muziekliefhebbers. Het was deze remake van een oud jazznummer uit de jaren '20 met zijn swingende bluesarrangement, de indringende, nasale klank van Williams' stem, de meeslepende melodie, gekoppeld aan de universele thematiek van de pijn van een gebroken hart en de sound van The Drifting Cowboys die zijn hoogtepunt had bereikt, die insloeg als een bom in de muziekwereld van het jaar 1949. Het nummer bleef vier maanden op nummer één in de Amerikaanse charts. De song werd een evenement op zich.

De Grand Ole Opry kon hem natuurlijk niet meer negeren. Bij zijn eerste optreden daar werd hij door het publiek drie keer teruggeroepen voor een toegift; iets wat nooit eerder gebeurd was en ook nooit meer zou gebeuren. Degenen die hem live aan het werk zagen, of het nu in zijn begindagen was of tijdens zijn megaconcerten als superster, hebben het over de ongelofelijk energieke uitstraling van Williams die als een magneet de toehoorders aan zich wist te binden en te fascineren. Hij schreef in totaal meer dan 800 songs, waaronder een hele rits tijdloze toppers. Hij hoefde slechts uit zijn eigen leven te putten om de gevoelige snaar bij miljoenen Amerikaanse en internationale luisteraars te raken op een manier die ze nooit zouden vergeten, en was daarmee een inspiratiebron voor allen die na hem zouden komen.

In zijn absolute topperiode kwam hij ook eventjes naar Europa. Typerend daarbij is het voorbeeld van Hamburg 1950, waar de oproerpolitie halsoverkop met man en macht moest uitrukken na zijn show, om de uitzinnige menigte van tienduizenden geëxalteerde concertgangers in bedwang te houden. Hij had het effect van Elvis en the Beatles in één, jaren voor de rock 'n roll haar intrede zou maken.

Het internationale succes was niet van die aard om de innerlijke storm in zijn getormenteerde ziel te bedaren. De combinatie van overloedige alcohol, pijnstillers en morfine leidden ertoe dat Williams steeds meer een ongeleid projectiel werd. Van arme afkomst, zal de plotse rijkdom niet altijd even makkelijk te dragen zijn geweest. Zijn huwelijk met Audrey liep een tweede keer (en voorgoed) op de klippen, de Grand Ole Opry was zijn afzeggingen en liederlijk gedrag beu en zegde zijn contract op (een berucht voorval was die keer dat hij laveloos het podium opkwam, en met zijn gitaar pardoes het publiek induikelde).

Hij werd op den duur zodanig onmogelijk dat zelfs The Drifting Cowboys het voor gezien hielden. De laatste twee jaar van zijn leven zou hij voornamelijk in kleinere honky tonk-bars spelen, met haastig bijeengeharkte muzikanten. Ooggetuigen vertellen dat ze hem soms met werkelijk abominabel slechte bands hebben zien optreden. Door de business geminacht, uit de gratie gevallen van zijn vrienden en verlaten door zijn vrouw, zaten de omstandigheden niet echt mee om hem weer in rustiger vaarwater te krijgen. Williams begon steeds verder weg te zweven van de aardse werkelijkheid, en ontwikkelde tegelijkertijd een gevaarlijke passie voor vuurwapens. Een hotelmedewerkster die onaangekondigd zijn kamer binnenkwam, schoot er bijna het leven bij in toen Williams zijn Colt .45 in haar richting leegschoot en haar maar op een haar na miste. In een ander hotel in Nevada werd hij in de lobby gesignaleerd in onderbroek en cowboyhoed, een revolver in beide handen, terwijl hij naar 'de duivel' zocht.

In 1952 huwde hij opnieuw met Billie Jean, een jonge filmster. Maar dat mocht niet meer baten. Hij belandde nog eventjes in de gevangenis voor openbare dronkenschap, en kwam na 4 weken vrij. Op nieuwjaarsnacht 1953, op de achterbank van een Cadillac die hem naar het volgende optreden zou brengen, overleed Hank Williams aan een overdosis pijnstillers en morfine. In zijn gezelschap waren een lege whiskyfles, een cowboyhoed, een gitaar, twee revolvers en een blaadje met aanhef voor een song: "The poison we have to pay...".

Naar zijn begrafenis in Alabama kwamen meer dan 70.000 mensen, het hoogste aantal dat ooit een begrafenis heeft bijgewoond in die staat.