Cananefaten

De Cananefaten (verouderde spelwijzen: Kaninefaten, Canninefaten, betekenis: look-meesters) waren een West-Germaanse stam, die ten westen van de Bataven leefden in het land aan de Noordzee. De stad Forum Hadriani (het moderne Voorburg) lag in het hart van het gebied van de Cananefaten. Stad en stam vormden op den duur een eenheid zoals ook uit de officiële naam van de stad blijkt: Municipium Aelium Cananefatium.

Volgens Tacitus waren de Cananefaten verwant aan de Bataven. De Cananefaten waren bondgenoten van de Bataven in de Bataafse opstand onder Julius Civilis in 69. De eerste vermelding van de stam heeft betrekking op een ala Caninefas, een Cananefaatse ruitereenheid in Romeinse dienst. Genoemde eenheid vocht in 28 na Chr. tegen de Friezen die in opstand waren gekomen tegen de heffing van onredelijke belastingen. Uit het verslag van Tacitus van de gevechtshandelingen kunnen we opmaken dat de Cananefaten een gevoelig verlies leden; vele stierven in de omgeving van castellum Flevum en het bos van Baduhenna. De Friezen waren in staat een Cananefaatse aanval in de rug te keren, mede doordat de Romeinen er niet in slaagden hun troepen gezamenlijk op te laten treden.

De laatste vermelding van de Cananefaten stamt uit de vierde eeuw; ze worden genoemd in een encyclopedisch geschrift, de Cosmographia van Iulius Honorius. Deze vermelding heeft voor West-Nederland echter weinig betekenis omdat het hier hoogstwaarschijnlijk de overname van oude gegevens betreft. Daarmee wordt het jongste bewijs voor het gebruik van de naam van de Cananefaten geleverd door de mijlpaal van Rijswijk. Deze stamt uit het midden van de derde eeuw en noemt als caput viae, beginpunt van de weg: [C(ivitas)] CANANEFATV(m) A B [HADR(iani)] F(oro).

Bovengenoemde voorbeelden geven geen uitputtend beeld van de soorten bronnen waarin de Cananefaten worden genoemd. De naam komt niet alleen voor in literair-historische en encyclopedische geschriften en op mijlpalen, maar ook in militaire diploma's. Zo'n twaalf diplomata militaria maken niet alleen duidelijk dat de door Tacitus genoemde ruiterafdeling nog minstens tot in het begin van de derde eeuw bleef functioneren maar ook dat de Cananefaten onderwerp waren van de lichting van één cohors, een infanterie-eenheid. Aangenomen mag worden dat in de eerste eeuw de leden van de beide eenheden ook daadwerkelijk Cananefaten waren en dat de eenheden genoemd waren naar de etnische oorsprong van de leden. Tot aan de Bataafse Opstand stonden ze zelfs onder leiding van aristocratische leden van de eigen stam.

Voor de tweede en derde eeuw is de etnische afkomst veel minder zeker omdat de werving voor deze eenheden ook plaats vond in de gebieden waar de eenheden waren gelegerd. Voor de in oorsprong Cananefaatse eenheden lagen deze na de Bataafse opstand ver van West-Nederland: in de provincies Germania Superior, Dacia Porolissensis, Pannonia Superior en Mauretania Caesariensis.

Germaanse volken

Categorieën: Romeinse oudheid | Germaans volk

Cananefaten

Views

Navigatie

Informatie

Zoeken

in andere talen