Atheneum

Het atheneum (van Gr. Athene) is in Nederland een vorm van voortgezet onderwijs (voor 12- tot 18-jarigen). De zesjarige opleiding is een vorm van voorbereidend wetenschappelijk onderwijs (vwo) zonder de klassieke talen Grieks en Latijn. Het woord atheneum is afgeleid van Athene en staat in feite synoniem met "gymnasium zonder klassieke talen".

In Vlaanderen is het atheneum geen vorm van onderwijs maar een bepaald soort onderwijsorganisatie, namelijk een staatsschool voor algemeen secundair onderwijs (ASO). Het woord atheneum duidt aan dat het géén particuliere, katholieke school is.

[bewerk] Het atheneum in Nederland

Met de invoering van de Mammoetwet in 1968 werd het atheneum met het gymnasium samengevoegd in het vwo: de exameneisen zijn gelijk voor alle vwo-leerlingen, maar gymnasiasten doen ook eindexamen in ten minste één van de klassieke talen.

Tot 2000 (veel scholen 2001) deden atheneumleerlingen eindexamen in de A (alfa)- of de B (bèta)-richting. A legde de nadruk op talen, B op de exacte vakken. Sinds de nieuwe inrichting van de tweede fase (de laatste drie leerjaren) doet iedere leerling eindexamen in een van de vier profielen: Cultuur & maatschappij, Economie & Maatschappij, Natuur & Gezondheid en Natuur & Techniek. Maar in 2007 wordt de 2e fase weer afgeschaft. Hoe het dan verder zal gaan is onduidelijk. Dat Frans1 en Frans2 weer Frans wordt (idem voor Duits) is onder meer bekend.

Veel athenea zijn met andere schooltypen verenigd in een scholengemeenschap of lyceum. Van de vwo-leerlingen volgt ongeveer 65% het atheneum en 35% het gymnasium.

[bewerk] Het atheneum in Vlaanderen

In Vlaanderen hebben scholieren de keuze tussen staatsscholen, georganiseerd door Gemeenschapsonderwijs, en bijvoorbeeld katholieke scholen. Op staatsscholen hoeft men geen godsdienstles te volgen maar kan men kiezen voor niet-confessionele zedenleer, islam, protestantse godsdienst, enzovoort. Een atheneum is een school van Gemeenschapsonderwijs voor algemeen secundair onderwijs (ASO, ook humaniora genoemd). Sinds enkele jaren zijn alle athenea opgenomen in scholengemeenschappen. Met het woord atheneum duidt men overigens ook het gebouw van zo'n school aan.

Binnen het ASO kan men kiezen tussen de richtingen klassieke en moderne humaniora. Moderne humaniora heeft de studierichtingen Wetenschappen A (wiskundig), Wetenschappen B (wetenschappelijk), Economische wetenschappen en Humane wetenschappen. Inhoudelijk is het vergelijkbaar met het Nederlandse atheneum. Klassieke humaniora biedt de richtingen Latijn-Grieks (waar beschikbaar), Latijn-Wiskunde, Latijn-Wetenschappen en Latijn-Moderne talen. Het is vergelijkbaar met het Nederlandse gymnasium.

Op Vlaamse athenea heeft men dus de mogelijkheid klassieke talen te kiezen (anders dan op Nederlandse athenea).

Bekende athenea zijn: het Koninklijk Atheneum van Antwerpen, het Koninklijk Atheneum van Veurne, het Koninklijk Atheneum van Gent, het Koninklijk Atheneum van Denderleeuw e.a.

[bewerk] Het atheneum in Suriname

In Suriname zijn er twee athenea: het Vrije Atheneum dat het best vergelijkbaar is met het Nederlandse atheneum, en het Openbaar Atheneum dat een HAVO-top is (klas 4 en 5).