Lyceum
Een lyceum is in Nederland doorgaans een school voor voortgezet onderwijs (voor 12- tot 18-jarigen) waar onder andere voorbereidend wetenschappelijk onderwijs (vwo) en hoger algemeen voortgezet onderwijs (havo) gevolgd kunnen worden. De term lyceum wordt ook gebruikt voor andere schoolsoorten, zoals het Grafisch Lyceum, dat beroepsopleidingen verzorgt.
Tot 1968 was het lyceum een schooltype met een onderbouw van twee (soms één jaar), waarna de leerlingen konden kiezen tussen gymnasium, HBS en soms ook Middelbare Meisjesschool. Het idee hierachter was dat het vóór de puberteit niet duidelijk was of leerlingen meer aanleg voor exacte vakken of voor (klassieke) talen hadden. Deze onderbouw was dus een voorloper van de brugklas, met dien verstande dat niet naar het niveau, maar naar de richting van de leerlingen gekeken werd. Het lyceum als geheel kan gezien worden als een vroege vorm van de scholengemeenschap. Zo werden bijvoorbeeld de vijfde en zesde klas gymnasium-β voor wiskunde en exacte vakken vaak gecombineerd met de vierde en vijfde klas van de HBS-B, waardoor leerlingen gemakkelijk van 5 gymnasium-β naar 5 HBS-B konden overstappen.
Het eerste lyceum, het Nederlandsch Lyceum in Den Haag, werd in 1909 opgericht om deze gedachte in praktijk te brengen. Dit voorbeeld werd snel gevolgd door lycea in andere Nederlandse steden, zoals het Montessori-lyceum in Rotterdam en Amsterdam, het Rijnlands lyceum in Wassenaar, het Maerlant-lyceum in Den Haag en het Lorentz Lyceum in Eindhoven. Ondanks dit succes heeft het lyceum nooit een speciale wettelijke positie gekregen.
Na de invoering van de mammoetwet hebben veel lycea hun naam behouden, maar de term heeft geen unieke betekenis meer: scholen die verschillende soorten voortgezet onderwijs combineren, dragen tegenwoordig ook andere namen, zoals scholengemeenschap of College.
In België is een lyceum geen vorm van onderwijs maar een bepaalde onderwijsorganisatie, namelijk een school voor algemeen secundair onderwijs (ASO). Een lyceum kan zowel naar een gemeenschapsschool (vgl. atheneum) als naar een particuliere, katholieke school verwijzen (vgl. College). Oorspronkelijk werd de naam enkel aan instellingen voor secundair onderwijs voor meisjes gegeven, maar deze betekenis is sinds de invoering van gemengd onderwijs grotendeels verdwenen.
