Vereinegde State van Amerika
Van Wikipedia
| Vereinegde State vaan Amerika | |
 |
 |
 |
|
| Officieel taol | gein, Ingels gebroekelik |
| Houfstad | Washington D.C. |
| Staotsvörm | Rippebliek |
| Staotshouf | George W. Bush (sins 2001) |
| Groondgebeed % waoter |
9.631.419 km² 4,87% |
| Einwoeners | 295,6 miljoen |
| Munt | US Dollar (US$) |
| Tiedzaone | UTC -5 tot -10 |
| Nationalen fiesdaag | 4 juli |
| Volkshymne | The Star-Spangled Banner |
| Laandcode | USA |
| TLD | .us; neet gebroekelik |
| Tillefoon | +1 |
De Vereinegde State van Amerika (aofgekort V.S., Ingels United States of America, aofgekort U.S.A., in de volksmoond Amerika) is e federatief rippebliek in Noord-Amerika. Nao bevolking en oppervlak is 't 't derde laand, polletiek, ikkenomisch en militair is 't de mechtegste natie op Eerd. Ouch cultureel en weitesjappelik heet dit laand hiel väöl in te bringe. Houfstad is Washington D.C.; New York is evels väöl groeter. Aander belaangrieke stei zien Los Angeles, Miami, Pittsburg en San Francisco.
Inhawd |
[bewirk] Administratief eindeiling
't Laand oontleent ziene naom feitelik aon zien administratief eindeiling. 't Is opgedeild in 50 state, die 'ne wiedgoonde vörm vaan independentie höbbe. Zoe höbbe ze eige wette, eige senate en Huizer vaan Aofgeveerdegde en eige Oppertribunale. Washington behuurt neet tot 'ne staot meh ligk in 't zoegeneumde District of Columbia. Wijers höbbe de VS nog inkel gebede die boete de eindeiling in staote valle.
De staote zien:
|
|
|
De VS behierse ouch nog de volgende eilen, die boete de eindeiling in staote valle:
|
|
|
[bewirk] Taole
De VS höbbe gein officieel taol, allewel tot bekaans ederein 't Ingels behiers. 't Ingels vaan de VS versjèlt dudelik vaan 't Ingels in Groet-Brittannië; de versjèlle zien evels kleiner es die tösse 't Mestreechs en 't Zittesj. 't Is de mojertaol vaan 81,1% vaan de Amerikaanse bevölking. Spaons is mèt 10,7% 'n gooj twiede. Daonao volge 'n houp immigrantetaole, dèks vaan generatie op generatie doorgegeve, en alle mèt meender es 1% sprekers: Sjinees, Frans, Duits, Tagalog, Vietnamees ezw. De meist gesproke inheimse taol is 't Navajo.
[bewirk] De VS in internationaal verband
De VS zien vaanaof de opriechting lid vaan de Vereinegde Naties en zien de militair kèrn vaan de NATO. Ze bekleje eine vaan de vief permanente zetele in de Veilegheidsraod vaan de VN. 't Houfkertier vaan die organisatie is in New York gevesteg. Recèntelik is väöl kritiek gekoume op president George W. Bush, die ziech dèks boete internationaal conventies plaots, beveurbild door 't neet-sinjere vaan 't Tractaat van Kyoto en door 't slech behandele vaan kriegsgevangene.
[bewirk] Historie
Noord-Amerika woort in de zeventiende en achtiende ieuw door Europese koloniste bevölk. In 1775 koume 13 Ingelse kolonië in opstand; die verklaore ziech in 1776 oonaofhenkelik (zuug Amerikaanse Oonafhenkelikheidsverklaoring). In 1783 trokke de Ingelse legers ziech trök. In 1789 woort de Groondwet oetgeveerdeg, die vaan de VS 'n parlementair democratie maakde. De groondwet woort "heileg" verklaord: naodeen is niks mie draon veranderd, inkel touwgeveug.
In de negentiende ieuw greujde 't laand aon mèt Ingels, Frans, Spaons, Mexicaans en Indiaans gebeed, soms mèt geld, daan mèt geweld. Oeteindelik umspande 't gebeed vaan de VS de gaanse breide vaan Noord-Amerika, vaan de Atlantische Oceaan tot aon de Stille Oceaan. 't Oeste vaan 't land raakde laanksemaon geïndustrialiseerd; 't dönbevölkde weste blaof nog laank achter ("Wild Weste"). Zwarte bladzij in de historie zien de dèks bleujege oorloge tege de Indiane, die soms bekaans oetgereujd woorte, en boeveur de Amerikaanse officiere middele wie oethongering door 't massal oetmoorde vaan bizons neet sjouwde. Vaan 1861 to 1865 woort 't laand versjäórd door 'n Börgeroorlog.
In de twintegste ieuw woort 't laand tot twie kier touw 'ne wereldoorlog ingesleip. 't laand, dat tot daan veural 'n isolationistische polletiek had geveurd, raakde mie en mie betrokke bij de Wereldpolletiek. Nao de Twiede Wereldoorlog kaom 't laand mechteger es oets tegeneuver de USSR te stoon, boemèt de Kajden Oorlog begós. 'n Échec waor de oorlog tege Viëtnam, die de VS verlore en hendeg väöl minseleves kosde. Aander oorloge, gewoenlik um (gedeiltelik) humanitair rejes begonne, waore succesrieker. Sins de collaps vaan 't communisme roond 1990 zien de VS de eineg euvergebleve supermach. De lèste jaore greujt de kritiek op 't laand dat es aggressief en imperialistsich gezeen weurt.
Zuug ouch Presidente van de VS
| Len in Noord-Amerika |
|---|
| Antigua en Barbuda | Bahama-eilen | Barbados | Belize | Canada | Costa Rica | Cuba | Dominicaanse Rippebliek | Grenada | Guatemala | Haïti | Honduras | Jamaica | Mexico | Nicaragua | Pánama | Saint-Kitts | Saint-Vincent | El Salvador | Santa Lucia | Trinidad en Tobago | Vereinigde Sjtaote van Amerika |
| Aafhenkelike gebejer: Aroeba | Guadeloupe | Martinique | Nederlandse Antille | Puerto Rico | Sint-Maarte (Frans) |
