Fiziko
From Wikipedia
Fiziko esas la naturala cienco kun la maxim ampla skopi. Fizikisti studias la legi quin obedias la materio, energio, spaco ed la tempo, ed la relati inter li. La fizik-legi enuncesas kustumale per matematikala formuli, qui deduktesas de la observaji per la ciencala metodo. Oportas parolar pri teoriala fiziko od experimentala fiziko segun la moyeni uzita por atingar konkluzi.
Fiziko esas proxima ligita ad matematiko - ke furnisas la logika kadro ube fizika legi povas esar precisa formulita e lua predukti quantita. Fizika teorii esas preske sempre expresita esas generale plu komplikita ke l'altra cienci. La diferanta inter fiziko e matematiko esas ke fiziko esas finala koncernita kun deskripti di materiala mondo, tale matematiko esas concernas kun abstrakto formi ke povas esar nedependanta. La distingo, tamen, esas ne sempre kompleta. To esas granda inquesto-areo mediacanta fiziko e matematiko, konocita kom matematika fiziko, dedikas por developar la matematika strukturo di fizika teorii.
[redaktar] Supere vido
[redaktar] Centrala teorii
Tamen fiziko traktas kun larja varia di sistemi, to esas certa teorii qua esas uzita da tota fizikisti. Omna di ta teorii esas kredita esar fundamentala korekta, interna certa validajo. Per exemplo, la teorio di klasika mekaniko deskriptas exakte objekto-movo, kondicione ke ulo esas multa granda ke atomi e movinta multo min ke lumo-rapideso. Ta teorii kontinuas esar arei di aktiva sercho ; per exemplo, remarkinda aspekto di klasika mekaniko konocita kom kaoso-teorio esis deskovrita dum 20ma yar-cento, kande lia principii esis enuncita da Isaac Newton.
| Teorio | Precipua subtemi | Koncepti |
|---|---|---|
| Klasika mekaniko | Movo-legi di Newton, Lagrangiana mekaniko, Hamiltoniana mekaniko, Kaoso-teorio, Akustiko, Dinamiko dil Fluidi, Mekaniko dil kontinua medii | Dimensiono, Spaco, Tempo, Movo, Duro, Rapideso, Maso, Impetuo, Forco, Energio, Angula inerteso, Momento, Konservo-legi, Harmonika ocilatoro, Ondi, Laboro, Povo, |
| Elektromagnetismo | Elektrostatiko, Elektro, Magnetismo, Equacioni di Maxwell,Optiko | Elektra charjo, Fluo, Elektra feldo, Magnetala feldo, Elektromagnetala feldo, Elektromagnetala radio, Magnetala monopolo |
| Termodinamiko e Statistikala mekaniko | Kalorala mashini, Kinetika teorio | Konstanto di Boltzmann, Entropio, Libera energio, Kaloro, Partigo-funciono, Temperaturo |
| Quantika mekaniko | Voyo integrala formuleso, Schrödinger-equaciono, Quantika teorio dil feldi | Hamiltoniano, Identa partikuli, konstanto di Planck, Quantika intrikeso, Quantika harmonika ocilatoro, Ondofunciono, Energio dil zeropunto |
| Teorio dil relativeso | Specala relativeso, Generala relativeso | Equivalo-principo, Quar-vektori, Referilo, Spaco-tempo, Foto-rapideso |
[redaktar] Famoza fizikisti
- Ampère, André-Marie
- Arago, François
- Archimede
- Einstein, Albert
- Hawking, Stephen
- Newton, Isaac
- Pascal, Blaise
- Schrödinger, Erwin
- Planck, Max
