گاهشماری در ایران باستان
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
گاهشماری یا تقویم روش محاسبه و داشتن حساب گذشت زمان و تقسیمات آن مانند ماه‌ها و سالها است.
در ایران هیچ اطلاعی از تقویمها و روش محاسبه تاریخ توسط مردم پیش از دوره هخامنشیان دردست نیست. با این حال، بعد از هخامنشیان دو نوع تقویم ساخته شده است.
نخستین تقویم ایرانی در کتیبههای تخت جمشید یافت شد. این گاهشماری شامل ۱۲ ماه و تقویمی خورشیدی بود که احتمالاً از پائیز آغاز میشده و شامل سال‌های کبیسه نیز بود.
دومین تقویم، تقویم اوستایی بود که زیربنای گاهشماری کنونی ایرانیان است.
در ایران باستان، از ماههای قمری به روشی متفاوت استفاده میشد. هفته که از مهم‌ترین قسمت‌های گاهشماری سامی بود، وجود نداشت. در عوض، ماه به ۳۰ روز تقسیم میشد، و هر ماه نام مشخص داشت.
در گاهشماری اوستایی سال ۳۶۵ روز بوده و دوازده ماه ۳۰ روزه را تشکیل میداد. پنج روز باقیمانده نیز «پنجه» (گاه «پنجه دزدیده» یا «خمسه مسترقه») نامیده میشد.
در ایران باستان، زمان تاجگذاری پادشاهی، به عنوان آغاز تقویم به حساب میآمد، و سالها، بعد از پادشاهان نامگذاری میشدند. برای مثال، میگفتند: “پنجمین ماه از هفتمین سال حکومت اردشیر”.
با آغاز دوره اشکانیان در سال ۲۴۷ پیش از میلاد مسیح، مبدأ گاهشماری تغییر کرد. با شروع دودمان ساسانیان، از نو تقویم به آنچه در دوره هخامنشیان استفاده میشد تغییر کرد. در دوره یزدگرد، آخرین پادشاه ساسانیان سال ۶۳۱، به عنوان آغاز تازه گاهشماری ایرانیان برگزیده شد. از آنجایی که هیچ پادشاهی پس از او به پادشاهی نرسید، آن تقویم با نام گاهشماری یزدگردی بکار می‌‌رفت.
