Jupiterren satelite
Wikipedia(e)tik
Jupiterren 63 satelite natural ezagutzen dira.
Jupiterren aurkitu ziren lehenengo sateliteak lau handienak izan ziren: Io, Europa, Ganimede eta Calisto. Galileo astronomoak aurkitu zituen 1610ean. Ilargiaz kanpo, planeta baten satelite bat behatzen zen lehenengo aldia izan zen. Izenak greziar mitologiagatik datozkie, nahiz eta hasiera batean Galileok zenbaki eromatarrekin izendatu zituen Jupiterrekiko distantziaren arabera. Ilargia baino handiagoak dira (Europa ezik, gutxigatik), Ganimede izanik eguzki-sistemako sateliterik handiena.
1979an Voyager 1 espazio-ontziak barnerago dauden hiru satelite aurkitu zituen, satelite ezagun kopurua 16tan utziz. 1999 arte ez zen aurkikuntza berririk egin. Ordutik hona, ordea, beste 47 satelite txiki aurkitu dira, gehienak oso txikiak eta orbita oso eszentrikotan. Batezbeste 3 km-ko diametroa dute. Satelite txiki hauek asteroide edo kometa izandakoak direla uste da.
Sateliteak hainbat taldetan sailkatzen dira:
- Amaltea taldea da Jupiterretik gertuen dagoena. Bertan Metis, Adrastea, Amaltea eta Thebe sateliteak daude. Galileo taldearen ostean garrantzitsuena da.
- Galileo taldeak lau satelite nagusiak hartzen ditu.
- Kanporago, satelite irregularrak daude. Himalia kenduta, nahiko txikiak dira. Era berean hainbat taldetan sailkatzen dira:
- Themistok berak bakarrik osatzen duen taldea. Galileo taldea eta hurrengo taldearen artean orbitatzen du.
- Himalia taldea, Jupiterretik 11-12.000.000 km-ra, eta batazbeste 149º-ko inklinazioaz
- Carpok beste talde bakarti bat osatzen du.
- Ananke taldea nahiko handia da. Batazbeste, sateliteak 21.276.000 km-ra daude eta 149º-ko inklinazioaz
- Carme taldea.
- Pasiphae taldea, nahiko sakabanatua.
[aldatu] Sateliteen taula
Hurrengo taulan Jupiterren 63 satelite ezagunak sailkatzen dira, orbita erradioaren arabera.
| Izena | Diametroa (km) | Masa (kg) | Orbita-erradioa (km) | Orbita-periodoa (egun) | Inklinazioa | Eszentrikotasuna | Taldea |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Metis | 43 | 1.2E+17 | 127.690 | 0.294780 | 0.000° | 0.0012 | Amaltea |
| Adrastea | 26×20×16 | 7.5E+15 | 128.690 | 0.29826 | 0.000° | 0.0018 | |
| Amaltea | 262×146×134 | 2.1E+18 | 181.170 | 0.49817905 | 0.360° | 0.0031 | |
| Thebe | 110×90 | 1.5E+18 | 221.700 | 0.6745 | 0.901° | 0.0177 | |
| Io | 3643 | 8.9E+22 | 421.700 | 1.769137786 | 0.050° | 0.0041 | Galileo |
| Europa | 3121.6 | 4.8E+22 | 671.034 | 3.551181041 | 0.471° | 0.0094 | |
| Ganimede | 5262.4 | 1.5E+23 | 1.070.412 | 7.15455296 | 0.204° | 0.0011 | |
| Calisto | 4820.6 | 1.1E+23 | 1.882.709 | 16.6890184 | 0.205° | 0.0074 | |
| Themisto | 8 | 6.9E+14 | 7.391.645 | 129.827611 | 15.346° | 0.2006 | Themisto |
| Leda | 20 | 1.1E+16 | 11.097.245 | 238.824159 | 27.210° | 0.1854 | Himalia |
| Himalia | 170 | 6.7E+18 | 11.432.435 | 249.726305 | 29.590° | 0.1443 | |
| Lisitea | 36 | 6.3E+16 | 11.653.225 | 256.995413 | 25.771° | 0.1132 | |
| Elara | 86 | 8.7E+17 | 11.683.115 | 257.984888 | 30.663° | 0.1723 | |
| S/2000 J 11 | 4 | 9.0E+13 | 12.570.575 | 287.931046 | 26.169° | 0.2058 | |
| Carpo | 3 | 4.5E+13 | 17.144.875 | 458.624818 | 55.098° | 0.2736 | Carpo |
| S/2003 J 12 | 1 | 1.5E+12 | 17.739.540 | 482.691255 | 134.861° | 0.4449 | - |
| Euporie | 2 | 1.5E+13 | 19.088.435 | 538.779839 | 131.854° | 0.0960 | Ananke? |
| S/2003 J 3 | 2 | 1.5E+13 | 19.621.780 | 561.517739 | 111.592° | 0.2507 | |
| S/2003 J 18 | 2 | 1.5E+13 | 19.812.575 | 569.728015 | 98.461° | 0.1570 | |
| Thelxinoe | 2 | 1.5E+13 | 20.453.755 | 597.606695 | 102.844° | 0.2685 | Ananke? |
| Euanthe | 3 | 4.5E+13 | 20.464.855 | 598.093368 | 123.649° | 0.2000 | Ananke |
| Helike | 4 | 9.0E+13 | 20.540.265 | 601.401918 | 120.908° | 0.1375 | Ananke? |
| Orthosie | 2 | 1.5E+13 | 20.567.970 | 602.619143 | 101.861° | 0.2433 | |
| Iocaste | 5 | 1.9E+14 | 20.722.565 | 609.426611 | 127.043° | 0.2874 | Ananke |
| S/2003 J 16 | 2 | 1.5E+13 | 20.743.780 | 610.362159 | 149.279° | 0.3185 | |
| Ananke | 28 | 3.0E+16 | 20.815.225 | 613.518491 | 149.526° | 0.3963 | |
| Praxidike | 7 | 4.3E+14 | 20.823.950 | 613.904099 | 132.099° | 0.1840 | |
| Harpalike | 4 | 1.2E+14 | 21.063.815 | 624.541797 | 143.944° | 0.2441 | |
| Hermippe | 4 | 9.0E+13 | 21.182.085 | 629.809040 | 149.058° | 0.2290 | Ananke? |
| Thione | 4 | 9.0E+13 | 21.405.570 | 639.802554 | 116.088° | 0.2526 | Ananke |
| Mneme | 2 | 1.5E+13 | 21.427.110 | 640.768660 | 147.647° | 0.2214 | |
| S/2003 J 17 | 2 | 1.5E+13 | 22.134.305 | 672.751882 | 139.842° | 0.2379 | Carme |
| Aitne | 3 | 4.5E+13 | 22.285.160 | 679.641347 | 143.251° | 0.3927 | |
| Kale | 2 | 1.5E+13 | 22.409.210 | 685.323873 | 133.342° | 0.2011 | |
| Taigete | 5 | 1.6E+14 | 22.438.650 | 686.674715 | 140.521° | 0.3678 | |
| S/2003 J 19 | 2 | 1.5E+13 | 22.709.060 | 699.124764 | 140.956° | 0.1961 | |
| Chaldene | 4 | 7.5E+13 | 22.713.445 | 699.326904 | 119.572° | 0.2916 | |
| S/2003 J 15 | 2 | 1.5E+13 | 22.721.000 | 699.676116 | 109.168° | 0.0932 | Ananke? |
| S/2003 J 10 | 2 | 1.5E+13 | 22.730.815 | 700.129403 | 115.021° | 0.3438 | Carme? |
| S/2003 J 23 | 2 | 1.5E+13 | 22.739.655 | 700.537990 | 137.576° | 0.3931 | Pasiphae |
| Erinome | 3 | 4.5E+13 | 22.986.265 | 711.964625 | 143.354° | 0.2552 | Carme |
| Aoede | 4 | 9.0E+13 | 23.044.175 | 714.656754 | 112.763° | 0.6012 | Pasiphae |
| Kallichore | 2 | 1.5E+13 | 23.111.825 | 717.806112 | 141.240° | 0.2042 | Carme? |
| Kalike | 5 | 1.9E+14 | 23.180.775 | 721.020662 | 137.125° | 0.2140 | Carme |
| Euridome | 3 | 4.5E+13 | 23.230.860 | 723.358859 | 143.033° | 0.3770 | Pasiphae? |
| S/2003 J 14 | 2 | 1.5E+13 | 23.238.595 | 723.720459 | 138.885° | 0.2462 | Pasiphae |
| Pasithee | 2 | 1.5E+13 | 23.307.320 | 726.932963 | 144.112° | 0.3289 | Carme |
| Cillene | 2 | 1.5E+13 | 23.396.270 | 731.098603 | 115.507° | 0.4116 | Pasiphae |
| Eukelade | 4 | 9.0E+13 | 23.483.695 | 735.199980 | 118.384° | 0.2829 | Carme |
| S/2003 J 4 | 2 | 1.5E+13 | 23.570.790 | 739.293961 | 98.660° | 0.3003 | Pasiphae |
| Hegemone | 3 | 4.5E+13 | 23.702.510 | 745.500007 | 150.314° | 0.4077 | |
| Arche | 3 | 4.5E+13 | 23.717.050 | 746.185469 | 146.289° | 0.1492 | Carme |
| Carme | 46 | 1.3E+17 | 23.734.465 | 747.008062 | 120.659° | 0.3122 | |
| Isonoe | 4 | 7.5E+13 | 23.832.630 | 751.646937 | 118.554° | 0.1665 | |
| S/2003 J 9 | 1 | 1.5E+12 | 23.857.810 | 752.838751 | 135.452° | 0.2762 | |
| S/2003 J 5 | 4 | 9.0E+13 | 23.973.925 | 758.341296 | 117.922° | 0.3071 | |
| Pasiphae | 60 | 3.0E+17 | 24.094.770 | 764.082032 | 143.037° | 0.2953 | Pasiphae |
| Sinope | 38 | 7.5E+16 | 24.214.390 | 769.779665 | 146.657° | 0.2468 | |
| Sponde | 2 | 1.5E+13 | 24.252.625 | 771.603566 | 112.409° | 0.4432 | |
| Autonoe | 4 | 9.0E+13 | 24.264.445 | 772.167762 | 129.073° | 0.3690 | |
| Callirrhoe | 9 | 8.7E+14 | 24.356.030 | 776.543335 | 131.895° | 0.2644 | |
| Megaclite | 5 | 2.1E+14 | 24.687.240 | 792.436947 | 143.760° | 0.3078 | |
| S/2003 J 2 | 2 | 1.5E+13 | 30 290 845 | 1077.018006 | 151.523° | 0.1882 | - |
| Jupiterren sateliteak | ||
|---|---|---|
|
Metis • Adrastea • Amaltea • Thebe • Io • Europa • Ganimede • Calisto • Themisto • Leda • Himalia • Lisitea • Elara • S/2000 J 11 • Carpo • S/2003 J 12 • Euporie • S/2003 J 3 • S/2003 J 18 • Thelxinoe • Euanthe • Helike • Orthosie • Iocaste • S/2003 J 16 • Ananke • Praxidike • Harpalike • Hermippe • Thione • Mneme • S/2003 J17 • Aitne • Kale • Taigete • S/2003 J 19 • Chaldene • S/2003 J 15 • S/2003 J 10 • S/2003 J 23 • Erinome • Aoede • Kallichore • Kalike • Euridome • S/2003 J 14 • Pasithee • Cillene • Eukelade • S/2003 J 4 • Hegemone • Arche • Carme • Isonoe • S/2003 J 9 • S/2003 J 5 • Pasiphae • Sinope • Sponde • Autonoe • Callirrhoe • Megaclite • S/2003 J 2 Ikus, gainera: Jupiter • Jupiterren eraztunak |
||
| Astronomia - Eguzki-sistema | ||
|---|---|---|
|
Planetak: Merkurio • Artizar • Lurra • Martitz • Jupiter • Saturno • Urano • Neptuno Planeta ipotxak: Pluton • Eris • Ceres Bestelakoak: Eguzkia • Asteroideen eraztuna • Kometak • Kuiper-en eraztun • Oort-en hodeia Planeten sateliterik garrantzitsuenak: Lurra: Ilargia Jupiter: Io • Europa • Ganimede • Calisto Saturno: Saturnoren eraztunak • Titan • Mimas • Enzelade • Tetis • Rhea • Dione • Iapeto Urano: Miranda • Ariel • Umbriel • Titania • Oberon Neptuno: Triton • Nereida • Proteus |
||
