Sümela Manastırı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Trabzon ili, Maçka ilçesi, Altındere köyü sınırları içerisinde yer alan Panagia (Meryemana) deresinin batı yamaçlarında Mela (< Yunanca siyah)tepesi üzerinde deniz seviyesinden 1.150 m yükseklikte yer alan bir Rum manastır ve kilise kompleksi olup, tam adı Panagia Sumela (Παναγία Σουμελά) veya Theotokos Sumela'dır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Etimoloji
Halk etimolojisine göre, Karadenizli Hristiyan Rumlar Mela dağındaki mucizevi Panagia ikonundan bir şey diledikleri zaman ‘stou mela’ derlermiş, bu kelime zamanla Sumela'ya dönüşmüş, bu yüzden manastıra ‘Karadağın (Mela dağının) bakiresi’de denilmektedir. [1]
[değiştir] Tarihçe
Başlangıç kilisesinin MS 375-395 tarihleri arasında Anadolu'da sıkça rastlanılan hatta Trabzon'da Maşatlık mevkiinde benzer örnekleri bulunan bir mağara kilisesi olduğu sanılmaktadır. İlk kilisenin kuruluşu ile mamastır formuna dönüşümünü içeren bin yıllık ara dönem henüz aydınlanamamış olup yerel efsanelerin konusudur. Karadeniz Rumları arasında anlatılan bir efsaneye göre Atinalı Barnabas ile Sophroinos adlı iki keşiş rüyalarında, Hz. İsa’nın öğrencilerinden Evangelist St. Lukas’ın yaptığı üç Panagia ikonundan, Meryemin bebek İsa’yı kollarında tuttuğu ikonun bulunduğu yer olan Sümela'nın yerini birbirinden habersiz ayrı ayrı yerlerde gördükten sonra deniz yoluyla Trabzon'a gelmiş, gördükleri rüyaları birbirlerine anlatmış ve ilk kilisenin temelini atmışlardır. Bununla birlikte manastırdaki freslerde sıkça yeralıp, özel bir önem verilen Trabzon İmparatoru III. Alexios’un (1349-1390)manastırın gerçek kurucusu olduğu sanılmaktadır. 14. yüzyılda Türkmen akınlarına maruz kalan kentin savunmasında ileri karakol görevi üstlenen manastırın statüsünde Osmanlı fethinden sonra bir değişiklik olmamıştır. Yavuz Sultan Selim'in (1512-1520) Trabzon’da ki şehzadeliği sırasında iki büyük şamdan buraya hediye ettiği, [[Fatih Sultan Mehmed], 2. Beyazıd, 1. Selim, 2. Selim, 3. Murad, İbrahim, 4. Mehmed, 2. Süleyman ve 3. Ahmed'in Dde manastırla ilgili birer fermanları bulunmaktadır. Osmanlı döneminde manastıra sağlanan imtiyazlar, Trabzon ve Gümüşhane bölgesinin İslamlaşması sırasında özellikle Maçka ve Kuzey Gümüşhane'de Hristiyan ve Gizli Hristiyan köyleri ile çevrili bir alan yaratmıştır. 18 Nisan 1916’dan 24 Şubat 1918’e kadar süren Rus işgali sırasında Maçka civarındaki diğer manastırlar gibi bağımsız bir Pontus devleti kurmak isteyen Rum milislerin karargahı olmuş, mübadele ile bölgedeki Hristiyanların Yunanistan'a gönderilmesinin ardından önemini yitirerek T.C. Kültür Bakanlığı tarafından yakın zamanda onarılana dek kaderine terkedilmiştir.. [2]
[değiştir] Freskler
- Asıl kilisenin apsid kısmında, güney duvarında yukarıda Meryem'in doğuşu ve mabede sunuluşu, tebliğ, Hz. İsanın doğuşu, mabete sunuluşu ve hayatı, altta İncilden resimler.
- Güney kapısında Hz.Meryem'in ölümü ve havariler.
- Kilisenin doğuya bakan yukarı kısmında 2. sırada Genesis, Ademin yaratılışı, Havva'nın yaratılışı, Allah'ın tembihi, İsyan (Adem ile Havvanın yasak meyveyi yemeleri) Cennetten kovulma. 3. sırada: Yeniden dirilme, Thomas'ın şüphesi, Kabirde bir melek, Nikaia konsülü.
- Absid kısmının dışında, yukarıda Mikail, Cebrail bulunmaktadır [3]
[değiştir] Bağlantılar
- Sümela Manastırı hakkında ayrıntılı bilgi ve fotoğraflar
- Yüksek çönünürlüklü Sümela ve Trabzon fotoğrafları
- Trabzon Valiliği Sümela Sayfası
- Kültür Bakanlığı Sümela Sayfası
- Trabzon Belediyesi Sümela Sayfası
[değiştir] Notlar
- ↑ Özhan Öztürk. Karadeniz Ansiklopedi Sözlük. Heyamola Yayıncılık. İstanbul. 2005. s. 1042 ISBN 975-6121-00-9
- ↑ Özhan Öztürk. Age. s. 1043
- ↑ Şamil Horuluoğlu. (1978), Tarihi Eserleri ile Trabzon. Cihan Matbaası. Ankara