Ali bin Ebu Talib
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ali bin Ebu Talib (Arapça:علي بن أبي طالب, Farsça: علی پسر ابوطالب, Türkçe'de Hz. Ali olarak da anılır) (599 – 661) Şii inancına göre ilk halife ve oniki imamın ilkidir. Sünni inanışına göre ise dördüncü halife (Hulefa-i Raşidin'den) ve cennetle müjdelenen on sahabeden (Aşere-i Mübeşşere) biridir. Muhammed'in hem damadı hem de amcasının oğludur.
Konu başlıkları |
[değiştir] Doğumu ve Çocukluğu
Mekke'de Fil Yılı'nın (Amm’ul- Fil) 30. yılının on üçüncü günü, bazı rivayetlere göre Zilhicce ayının yedinci günü Kabe’de dünyaya geldi (M.S. 599). Babası, Ebu Talib, annesi ise Esed kızı Fatıma'dır.
Ali'nin çocukluk dönemi, İslâm peygamberinin çocukluk döneminin geçtiği evde geçmiştir. Her ikisi de Ebu Talib'i bir baba ve yönetici olarak tanıyorlardı; Esed kızı Fatıma'ya da anne diyorlardı. Bu ortamın yetişmesinde çok önemli bir yeri olmuştur.
Ali kitabı Nech'ül Belağa'da o günleri şöyle anlatır:
Çocuktum henüz, o beni bağrına basar, yatağına alırdı, beni koklardı, lokmayı çiğner, ağzıma verir yedirirdi... Ben de her an, devenin yavrusu, nasıl anasının ardından giderse, onun ardından giderdim; o her gün bana huylarından birini öğretir ve ona uymamı buyururdu. Her yıl Hira dağına çekilir, kulluğa koyulurdu. Onu ben görürdüm, başkası görmezdi.
[değiştir] Müslüman Oluşu
| İnanç Esasları |
| Allah'ın Birliği - Tevhid Melekler • Kitaplar Peygamberler • Ahiret Kaza ve Kader |
| Temel İbadetler |
| İnancın Açıklanması Namaz • Oruç Hac • Zekât |
| Önemli Kişiler |
| Muhammed |
| Metinler, Tarih ve Sistem |
| Kur'an • Hadis • Şeriat İslam hukuku • Teoloji Muhammed'in Hayatı Mekanlar • İslam felsefesi |
| İslam'daki mezhepler |
| Siyasi mezhepler İtikadi mezhepler Fıkhi mezhepler • Sufizm |
| Toplum |
| Sanat • Mimari Bilim • Takvim Dini Kişilikler İslam'da Kadın Politik İslam • Cihad Liberal İslam |
| İslam Portalı |
Şia'ya göre Ali, Müslümanlar arasında ilk iman getiren ve hayatı boyunca Allah'tan başkasına tapmayan ilk şahsiyettir. Sünni inancına göre ise, Muhammed'in eşi Hatice'den sonra iman etmiş olup, ikinci müslümandır.
[değiştir] Hicret
Mekke'lilerin İslâm peygamberini katletme kararı aldıkları hicret gecesinde Ali, canı pahasına, Peygamber'in yatağında yatmıştır. Birçok Şia ve Ehli Sünnet müfessirlerinin görüşüne göre 'Allah-u Teala bu fedakarlığı takdir ederek şu ayeti nazil etti:
“İnsanlardan öylesi de vardır ki, Allah’ın rızasını arayıp kazanmak amacıyla canını satar.” (Bakara/207)
Muhammed Mustafa bu sayede gizlice evden ayrılarak emniyet içerisinde Medine'ye doğru yola koyulabilmiştir. İslâm peygamberinin emniyete kavuşmasından sonra da emri üzerine, İslâm Peygamberine emanet olan çeşitli emanetleri sahiplerine iade ederek annesini, Resul-ü Ekrem'in kızı Fatma'yı başka iki kadınla birlikte alıp Medine'ye doğru hareket etmiştir.
[değiştir] Medine
Ali Medine'de devamlı Muhammed ile birlikteydi. Müslümanlar arasında kardeşlik akdi okuttuğunda, Ali'yi kendisine kardeşliğe layık gördü. Kızı Fatıma'yı zevce olarak ona münasip gördü. Bir yıl sonra da ilk çocuğu olan Hasan dünyaya geldi. Ali'nin Fatıma'dan 5 çocuğu olmuştur; isimleri şunlardır: Hasan, Hüseyin, Zeynep, Ümmü Gülsüm ve Muhsin.
[değiştir] Cesareti ve Savaşçılığı
Ali, Muhammed'in katıldığı tüm savaşlarda sancaktar olarak bulundu yalnız Tebük seferi'ne Muhammed'in emri ile Medine'de kaldığı için katılmamıştır. İslâm peygamberi Ali'ye hitaben şunu demiştir.
Sen bana oranla Harun'un Musa'ya oranla sahip olduğu mevkiye sahipsin; ancak benden sonra peygamber gelmeyecektir
Ali, Bedir savaşında düşman ordusundan yirmi bir kişiyi öldürdü. Öldürdüğü kişiler arasında Muaviye'nin dedesi Utbe, dayısı Velid ve kardeşi Hanzele de vardı. Uhud savaşında ise Kureyş'in meşhur savaşçılarından dokuz kişiyle çarpıştı ve muvaffak oldu. Bu savaşta bedeninden yetmiş yara almasına rağmen son ana kadar Peygamberle beraber savaştı. Cebrail'in (a.s), Ali'nin bu fedakarlığını görünce birkaç defa: Zülfikar'dan başka kılıç, Ali'den başka da yiğit yoktur. ('la feta illa ali, la seyfe illa zülfikar'), dediği rivayet edilmektedir.
Hendek savaşında, Araplar'ın ünlü kahramanı Amr bin Abduved'in hendeği atıyla aşması üzerine çarpıştılar. Amr'a göre daha zayıf görünümlü olmasına ve Amr'ın küçümsemesine ragmen Ali galip geldi. Amr'ın, Ali tarafından yenilmesi Medine'yi kuşatan eden ve bu kuşatmayı destekleyenler arasında üzüntü ve ümitsizlik meydana getirdi. Hendek savaşının sonucunda Ali'nin bu başarısının önemli bir yeri olduğu söylenmektedir.
Hayber Savaşı'nda, ilk iki taaruzu yönetenler bir başarı sağlayamayınca, Peygamber, sancağı Ali'ye verdiği. Ali bin Ebu Talib'in de o gün düşman savunmasını kırarak düşman savunmasına karşı galip gelinmesinde büyük rol oynadığı söylenir.
[değiştir] Muhammed'in vefatı
Ali, İslâm peygamberinin vefatında 33 yaşındaydı. İslâm peygamberinin hayattaki tek evladının eşi ve amca oğulları olmaları hasebiyle en yakın akrabası konumunda olduğundan defin hazırlıklarıyla ilgilendi. İslam kurallarına göre naaşın defin öncesi yıkanması ve kefenlenmesi işlemlerini bizzat kendisi yaptı.
[değiştir] Devletin Başına Seçilmesi
Üçüncü halife Osman öldürüldüğünde halk Ali'ye biat ederek onu hilafete seçti. Hz. Ali, 4 yıl 9 ay süren hilafet'i müddetinde Peygamber'in siretine uyup, hilafet'e inkılap ve kıyam ruhu verdi. Toplumda çeşitli ıslahlara baş vurdu.
Ali bin Ebu Talib çıkan karışıklıkları yatıştırmak için Basra yakınlarında Ayşe, Talha ve Zübeyr gibi İslamiyetin tanınmış simaları ile karşılaştı bu olay Cemel Vakası adıyla bilinmektedir.
Irak ve Şam sınırlarında Muaviye ile savaştı; bu savaş Sıffın savaşı adıyla bilinmektedir ve bir buçuk yıl devam etti. Nehrevan adıyla bilinen muharebede Haricilerle savaştı.
[değiştir] Vefatı
Nehrevan Savaşı'nda rakiplerini ağır bir yenilgiye uğrattı. Bu savaştan sonra, Hariciler'den üç kişi Mekke’de Müslümanların siyasi durumları hakkında bazı müzakereler yaptıktan sonra Ali, Muaviye ve Amr bin As'ı öldürmeyi kararlaştırdılar. Bu üç kişiden Abdurrahman bin Mulcem, Ali’yi öldürmeyi üstlendi ve Kufe’ye hareket etti. Ramazan ayının 19. gününün şafak vakti Ali namaz kilarken zehirli kılıcıyla kafasına ağır bir darbe indirdi.
Halife Ali bin Ebu Talib, Abdurrahman bin Mulcem'in kılıç darbesinden sonra şöyle dedi: “Fuztu ve Rabb’il Ka’be!” (Kabe’nin Rabbine andolsun ki, kurtuluşa erdim!). İki gün evinde yattıktan sonra, hicretin 40. yılı Ramazan ayının 21. günü öldü (M.S. 661). Kabri Irak'ın Necef şehrindedir.
[değiştir] İlmi
Gerek sünni gerekse Şii kaynaklarında Ali bin Ebu Talib'in ilmi üstünlüğünden sıkça bahsedilir. Muhammed onu "ilim şehrinin kapısı"; "insanların en bilgini"; "ahkam ilminin en alimi" ve "ümmete sünneti açıklayan kimse" olarak nitelemiştir.
[değiştir] Lakapları
- Emiru'l-Müminin
- Kur'an-ı Natık (konuşan kuran)
- Haydar
- Murtaza
- Şah-ı Velayet
- Allah'ın Aslanı
- Şah-ı Merdan
- Seyf Allah
[değiştir] Künyesi
- ebu Hasan (Hasan'ın Babası)
- ebu Turab (Toprağın babası)
[değiştir] Kaynaklar
- Hz. Muhammed ve İslam (1969), Abdülbaki Gölpınarlı
- İslam Tarihi Metodolojisi (2004), R. Stephen Humphreys
- Müminlerin Emiri Hz. Ali (1978), Abdülbaki Gölpınarlı
- Söyleşiler (İnsan Yayınları, Nisan 1996), Henry Corbin, Allame Mustafa Hüseyin Tabatabai
- Nech'ül Belağa , Hz.Ali, Abdülbaki Gölpınarlı
- Tarih boyunca islam mezhepleri ve şiilik (1979), Abdülbaki Gölpınarlı
- Hz. Hüseyin Bir Uyarı / Bir Sembol (1984-Beyan yay.) Mevlana Ebulkelam, Zakir Han, İkbal, Seyyid Ebu'l-A'la el-Mevdudi
- http://www.aleviweb.com/alevilik/content/view/17/29/ (Ali, Hz, İmam, Halife)
- http://www.ehlibeytnuru.com
- http://www.caferilik.com
- http://www.islamturk.com
- http://www.sahabe.com
