నేపాలీ భాష
వికీపీడియా నుండి
నేపాలీ ఇండో-ఆర్యన్ బాషా కుటుంబానికి చెందిన బాష. నేపాలీ బాషను నేపాల్, ఇండియా, భూటాన్ మరియు కొంత భాగము బర్మా దేశాలలో మట్లాడతారు. ఇది నేపాల్ మరియు భారత దేశములలో అధికార బాష. నేపాల్ లో దాదాపు అర్ధ భాగము ప్రజలు నేపాలీని మాతృభాషగా మాట్లాడతారు. ఇంకా చాలా మంది నేపాలీలు ద్వితీయ భాషగా మట్లాడతారు.
నేపాలీ తమ భాషను ఖస్కూరా అని పిలుచుకుంటారు. ఇదేకాక అనేక పేర్లతో చలామణి అవుతుంది. ఆంగ్లములో సాధారణముగా నేపాల్ కు చెందిన భాష కాబట్టి నేపాలీ లేదా నేపాలీస్ అని అంటారు. ఖస్కూరాను గోర్ఖాలీ లేదా గుర్ఖాలీ (గూర్ఖాల భాష) మరియు పర్బతీయ (పర్వత ప్రాంతాల భాష) అని కూడా అంటారు.
హిమాలయ పర్వత సానువులలో తుర్పు నేపాల్ నుండి భారత రాష్ట్రాలైన ఉత్తరాంచల్ మరియు హిమాచల్ ప్రదేశ్ వరకు మాట్లాడే పహారీ భాషలలో నేపాలీ అన్నిటికంటే ప్రాచ్యమైనది. నేపాలీ అనేక టిబెటో-బర్మన్ బాషలకు, ప్రత్యేకముగా నేవారీ బాష కు సన్నిహితముగా అభివృద్ధి చెందినది. అందువలన నేపాలీపై టిబెటో-బర్మన్ ప్రభావాలు కనిపిస్తాయి.
నేపాలీ భాషా హిందీకి చాల దగ్గరి బంధువు. అయితే నేపాలీ హిందీ కంటే కొంచెము సాంప్రదాయబద్ధమైంది. పర్షియన్ మరియు ఆంగ్ల పదాలు అరువుతెచ్చుకోకుండా సంస్కృతము నుండి అభివృద్ధి చెందిన పదాలు ఎక్కువగా ఉపయోగించబడినవి. ప్రస్తుతము, నేపాలీ దేవనాగరి లిపిలో రాయబడుతున్నది. నేపాల్లోనే అభివృద్ధి చెందిన భుజిమోల్ అనే పాతలిపి కూడా ఉన్నది.
19వ శతాబ్దము రెండవ అర్ధభాగము నేపాలీ కొంత సాహిత్యము సంతరించుకొన్నది. అందులో చెప్పుకోదగినవి 1833లో సుందరానంద బారా రచించిన ఆధ్యాత్మ రామాయణ, ఒక అజ్ఞాత జానపదా కథల సంపుటి అయిన బీర్‌సిక్కా మరియు భానుభక్త రచించిన రామాయణ. ఇవే కాక అనేక సంసృత గ్రంధాలు, ఒక బైబిల్ సంపుటి నేపాలీలోకి అనువదించబడినవి.
కొన్ని నేపాలీ వాక్యాల ఉదాహరణలు:
- నమస్తే. नमस्ते - నమస్కారము
- మేరో నాం అలోక్ హొ.मेरो नाम आलोक हो -- నా పేరు అలోక్.
- ఖానా ఖానే థావూ కహా ఛా? खाना खाने ठाउँ कहाँ छ? -- (ఇక్కడ)తిండి తినే ప్రదేశము ఎక్కడ ఉంది?
- కాట్మండూ జానే బాటో ధేరై లామో ఛా. काठमाडौँ जाने बाटो धेरै लामो छ -- కాట్మండూ వెళ్లే దారి చాలా దూరము
- నేపాల్మా బనేకొ नेपालमा बनेको -- నేపాల్లో తయారయ్యింది.
- మా నేపాలీ హూ म नेपाली हूँ -- నేను నేపాల్ వాన్ని
- పుగ్యో पुग्यो — వచ్చేసినది/ఇక చాలు
