XYZ

Z Wikipedii

XYZ (1958) to pierwszy elektroniczny komputer cyfrowy zbudowany i uruchomiony w Polsce. Wyprzedził o kilka miesięcy EMAL-2, a wcześniejszy EMAL nie został w pełni uruchomiony. Poprzedziły go: lampowy komputer analogowy ARR, oraz nieelektroniczne komputery zerowej generacji: dydaktyczny GAM-1 i użytkowy PARK.

Zbudowany i uruchomiony został w Warszawie przy ul. Śniadeckich 8, w lokalu Biura Obliczeń i Programów Zakładu Aparatów Matematycznych PAN (późniejszego Instytutu Maszyn Matematycznych). Zespołem twórców kierował prof. dr inż. Leon Łukaszewicz (wówczas docent).

XYZ był modelem laboratoryjnym użytkowej maszyny; po późniejszych zmianach projektowych na bazie tego komputera tworzono serię maszyn ZAM-2.

Spis treści 1 Budowa 2 Dane techniczne 3 Języki programowania 4 Zespół 5 Uwagi 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Budowa

Organizacja logiczna była wzorowana na uproszczonej IBM 701 ale elektronika na dynamicznych przerzutnikach maszyny M-20 wymagających dwa razy mniej lamp. Konstrukcja przerzutników i bramek wywodziła się z EMAL ale diody próżniowe zastąpiono germanowymi. Z maszyny EMAL po udoskonaleniu pochodziła także pamięć operacyjna.

Był dynamiczną maszyną szeregową, liczącą w arytmetyce binarnej.

Podstawowym układem logicznym był dynamiczny przerzutnik na jednej triodzie (połówce lamy elektronowej) oraz diodowo-ferrytowe bramki lub oraz i, składające się z transformatora impulsowego i ostrzowych diod germanowych.

Część rejestrów procesora była wykonana na krótkich, rtęciowych liniach opóźniających podobnych do zastosowanych w pamięci operacyjnej ale mieszczących po jednym słowie.

Maszyna początkowo nie miała stałej pamięci, tylko RAM oparty konstrukcyjnie na opóźnieniu ultradźwięku w rurze wypełnionej rtęcią. W roku 1960(?) dostała pamięć bębnową. Wejście/wyjście poprzez prymitywną konsolę sterującą i reproducer kart (później czytnik/perforator taśmy). Niektóre fragmenty maszyny (w całości się nie zachowała) znajdują się w Muzeum Techniki w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie.

[edytuj] Dane techniczne

• szybkość:
  • 650-4500 dodawań na sekundę
  • 350-500 mnożeń na sekundę
• zegar: ok 680 kHz
• pamięć:
  • operacyjna pamięć rtęciowa:
    • 1024 słowa długości 18 bitów (32 rury po 576 bitów)
    • średni czas dostępu: 0,4 ms
  • bębnowa: dodana w 1960 r.
    • głowice stałe
    • pojemność ok. 300 tys. bitów (64 ścieżki po 128 słów 36bitowych)
    • średni czas dostępu: 20 ms
• urządzenia zewnętrzne: czytnik i perforator kart
• technologia:
  • 400 lamp elektronowych i 2000 diod.

[edytuj] Języki programowania

• język wewnętrzny maszyny
• makroasembler SAS
• po roku 1960 polski język algorytmiczny SAKO.

[edytuj] Zespół

• kierownik: Leon Łukaszewicz
• projekt logiczny i elektronika: Antoni Mazurkiewicz, Zdzisław Pawlak, Jerzy Fiett, Zygmunt Sawicki, Jerzy Dańda
• oprogramowanie: Antoni Mazurkiewicz, Jan Borowiec, Krzysztof Moszyński, Jerzy Swianiewicz, Andrzej Wiśniewski

Ważniejsze maszyny matematyczne skonstruowane w Polsce w latach pięćdziesiątych: EMAL (Elektryczna Maszyna Automatycznie Licząca) i EMAL-2, BINEG, XYZ oraz ARR (Analizator Równań Różniczkowych).

[edytuj] Uwagi

• W opisie z grudnia 1958r. występuje pamięć bębnowa. W innych danych podany jest rok 1960.

[edytuj] Linki zewnętrzne

zdjęcie i opis.

Polskie komputery
Prekursorzy i komputery zerowej generacji
Bomba | PARK | PARC | GAM-1 | S-1
Analogowe	Analogowo-cyfrowe
AKAT-1 | AP: 600, 1200 | ARAL | ARR | ELWAT | EMAT-30 | MA-48L | UMA-14 | UMA-20	WAT 1001 | WAT 1010
Mainframe
BINEG | BINUZ | EMAL | EMAL-2 | JAGA | UMC: -1 -10 | XYZ | ZAM: -2, -21, -41 | RIAD: R-32, R-45 | Odra: 1001, 1002, 1003, 1013, 1103, 1204, 1304, 1305, 1325
Minikomputery	Domowe
K-202 | MOMIK 8b | Mera 300 | Mera 400 | PSP-80 | RTDS-8 | SM4 | ZAM-11	Elwro 800 Junior | Meritum 1 | Meritum II | Unipolbrit 2086
Osobiste
Bosman 8 | ComPAN-8 | Elwro: 500, 600 | Mazovia: 1016, 2032