Thunderbirds

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

**Thunderbirds**
Thunderbirds w formacji Diament.
Kraj:	Stany Zjednoczone
Samoloty:	12 F-16C
Sponsor:	Siły Powietrzne Stanów Zjednocznonych
Baza macierzysta:	Nellis Air Force Base
Kolor:	czerwony, biały i niebieski
Data utworzenia:	1 czerwca, 1953
Logo

Thunderbirds - zespół akrobacyjny Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych. Akrobacje grupowe i solowe wykonują nie tylko w USA, ale także na całym świecie w specjalnie malowanych samolotach Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych. Zespół stacjonuje w bazie Nellis w Nevadzie. Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych posiada własny zespół, założony w 1946 znany jako Blue Angels.

Spis treści

1 Historia
2 Samoloty
3 Zmiana na F-16
- 3.1 F-16 C Fighting Falcon
4 Obecni Thunderbirds
5 Program (Demo)
6 Wypadki
7 Zobacz też
- 7.1 Terminologia
8 Galeria
9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Oficjalnie zespół został utworzony (po sześciu miesiącach nieoficjalnego treningu) 1 czerwca 1953, jako 3600. Zespół Akrobacyjny (3600th Air Demonstration Team) w bazie Luke (Luke Air Force Base) w Arizonie. Debiutancki występ miał miejsce w Luke, tydzień później . Zespół wystąpił 26 razy do końca sierpnia tego roku. Pierwszym dowódcą zespołu był generał dywizji Dick Catledge, a pierwszymi samolotami używanymi przez zespół były F-84 Thunderjet. Jako, że F-84G jest jednomiejscowym myśliwcem, T-33 Shooting Star służył jako samolot narratora i był używany jako "samolot przejażdżkowy" dla VIP-ów i dziennikarzy.

Pierwsi Thunderbirds w F-84 Thunderjet

W następnym roku Thunderbirds wystąpili w zamorskich air show, podczas trasy w Ameryce Południowej. W 1955 roku zespół zmienił samoloty F-84F Thunderstreak, na których wystąpili podczas 91 pokazów lotniczych. Samolot zespołu został zmieniony ponownie w czerwcu 1956 roku na F-100 Super Sabre, który dał pilotom możliwość lotu z prędkością naddźwiękową. Zmianie samolotu towarzyszyła zmiana miejsca stacjonowania na bazę Nellis (Nellis Air Force Base) w Nevadzie. Po przenosinach zmieniony został program pokazu - zrezygnowano z otwierającej pokaz Kubańskiej Ósemki (Cuban 8 opening routine), nacisk był kładziony na niskie, szybkie przeloty i pokaz startu. Czasami, jeśli organizator air show wyraził zgodę, piloci tworzyli grom dźwiękowy (do czasu, gdy FFA zabroniło lotów naddźwiękowych).

W 1960 roku została podjęta decyzja, żeby statecznik pionowy samolotu 4, czerniejący od gazów wydechowych pozostałych samolotów, pozostawić czarny. Praktyka ta trwała do końca sezonu 1973. W 1961 roku zespół został zmuszony zaprzestać pionowego rozejścia, ze względu na regulacje FFA zabraniające akrobacji podczas których nos maszyny zwrócony jest w stronę publiczności. W 1962 roku rozpoczęto demonstrację figur dwóch solistów. W 1963 roku zespół na krótko przesiadł się na F-105 Thunderchief, ale w roku 1964, zaledwie po 6 pokazach powrócił do F-100. Powodem była śmiercią kpt. Gene Devlin'a wynikająca z niesprawności samolotu podczas wspinania się samolotu z dużym przeciążeniem. F-100 dodatkowo były bardziej manewrowe do demonstracji na pokazach.

W 1967 roku Thunderbirds pokazali się w swoim 1000. show. W 1969 zespół zmienił samolot na F-4E Phantom, na którym latał do 1973 roku. To był jedyny czas kiedy latali na takim samym samolocie co Blue Angels, ponieważ był on podstawowym samolotem Sił Powietrznych oraz Marynarki Wojennej. W 1973 kryzys paliwowy na jakiś czas uziemił Thunderbirds. W 1974 zmienili samolot na bardziej ekonomiczny Northrop T-38 Talon, naddźwiękowy samolot szkolno-treningowy oparty na konstrukcji myśliwca F-5. Pięć Northrop T-38 Talon zużywały tyle samo paliwa ile jeden F-4. Zmiana samolotu pociągnęła za sobą zmianę programu by pokazać manewrowość samolotu podczas ciasnych zakrętów. Zakończyła także praktykę malowania statecznika samolotu Thunderbird 4 na czarno, był on od wtedy regularnie czyszczony.

W 1982 roku wydarzył się najgorszy wypadek w dziejach Thunderbirds. 18 stycznia podczas przedsezonowego treningu, formacja 4 samolotów wykonując pętle uderzyła w ziemię z dużą prędkościa. Major Norm Lowry, Kapitan Willie Mays, Kapitan Pete Peterson i Kapitan Mark Malancon, zgięli na miejscu. Oficjalnie, mimo tego, że nie ujawniono wystarczających dowodów, przyczyną wypadku została uznana (pod presją rodzin ofiar i najwyższych dowódców Sił Powietrznych) awaria drążka sterowego samolotu prowadzącego. Za przyczynę należy też uznać, że prowadzeni i zamykający podążając za prowadzącym zlekceważyli położenie względem ziemii. Wielu związanych bezpośrednio z lotnictwem myśliwskim twierdziło, że wypadek był spowodowany błędem prowadzącego.

W 1983 roku zespół wrócił na air show z nowym samolotem - produkowanym przez General Dynamics F-16A Fighting Falcon (narrator latał w wersji dwumiejscowej - F-16B). W 1986 roku Thunderbirds wykonali przelot podczas uroczystości 100-lecia odsłonięcia Statuii Wolności. W 1987 roku wykonali pierwszy wojskowy pokaz w komunistycznym państwie podczas wizyty w Beijing. W 1990 roku pokazali się na swoim 3000. air show. Od 1992 roku. Thunderbirds latają na samolotach F-16C, a narrator na wersji F-16D (dwumiejscowej). W 1996 roku zespół brał udział w ceremonii otwarcia Igrzysk Olimpijskich w Atlancie. 50 rocznicę powstania zespół świętował 1 czerwca 2003 roku. W czerwcu 2005 roku zespół przyjął w swoje szeregi Kapitan Nicole Malachowski, jako pierwszą kobietę w historii latającą w Thunderbirds. W 2006 roku zespół pokazał się na swoim 4000. show.

[edytuj] Samoloty

Republic F-84G Thunderjet 1953-1954

Republic F-84F Thunderstreak 1954-1956

North American F-100C Super Sabre 1956-1963 Pierwszy operacyjny naddźwiękowy samolot USA.

Republic F-105B Thunderchief 1964 (Tylko 6 pokazów na tym samolocie) Największy i najcięższy jednosilnikowy myśliwiec kiedykolwiek wyprodukowany.

North American F-100D Super Sabre 1964-1968

McDonnell F-4E Phantom II 1969-1973

Northrop Northrop T-38 Talon 1974-1981 Pierwszy naddźwiękowy samolot szkolno-treningowy.

General Dynamics F-16A/B Fighting Falcon 1983-1991

Lockheed Martin F-16C/D Fighting Falcon 1992-Obecnie

[edytuj] Zmiana na F-16

W 1982 roku zespół zmienił samoloty na F-16A Fighting Falcon; zmiana była już rozważana jeszcze przed "wypadkiem Diamentu". Zespół nie występował w sezonie 1982 i spędziła ten rok na zmianę samolotów i przygotowania do następnego sezonu.

Zespół do dziś lata na F-16, zmieniając w 1992 roku wersję "A" na wersje "C". Wszystkie samoloty latające w Thunderbirds są prawdziwymi, bojowymi samolotami. Jedynie parę małych modyfikacji różni je od F-16 latających na misje bojowe: wymiana 20mm działka na zasobnik smugowy (włączając w to włącznik i hydraulikę) i nałożenie czerwonej, białej ni niebieskiej farby tworzącej styl malowania Thunderbirds. Wszystkie te modyfikacje dokonywane są w bazie Hill, Utah. Jeśli zajdzie taka konieczność, samoloty mogą być gotowe do lotów bojowych w mniej niż 72 godziny.

[edytuj] F-16 C Fighting Falcon

Zobacz więcej w osobnym artykule: F-16.

F-16C Jest wielozdaniowym samolotem wyprodukowanym przez amerykański koncern zbrojeniowy - Lockheed Martin.

Charakterystyka:

Rozpiętość 9,80 m
Długość 14,80 m
Wysokość 4,80 m
Powierzchnia nośna 27,87 m²
Masa własna 8272 kg
Masa startowa 16 875 kg
Prędkość max. 2500 km/h (2,05 Ma)
Prędkość wznoszenia 255 m/s
Pułap 15 240 m
Zasięg 3200 km

[edytuj] Obecni Thunderbirds

Skład Thunderbirds na rok 2006:

Podpułkownik Kevin Robbins (Dowódca\Prowadzący)
Major Scottie Zamzow (Lewy prowadzony)
Major Nicole Malachowski (Prawy prowadzony)
Major Steven Horton (Zamykający)
Major Brian Farrar (Pierwszy solista)
Major Ed Casey (Drugi solista)
Major Jeremy Sloane (Oficer Operacyjny)
Major Tad Clark (Narrator)
Major Dan Mirski (Chirurg)
Kapitan Todd Randolph (Oficer zarządzający)
Major David Moreland (Oficer ds. konserwacji)
Kapitan. Angela Neff (Oficer ds. publicznych)

[edytuj] Program (Demo)

Thunderbird 1 rozpoczyna kołowanie.

Przygotowanie do lotu, wsiadanie do samolotu oraz kołowanie jest integralną częścią pokazu. Piloci i technicy mają ustaloną choreografię, więc całość wygląda jak przedstawienie.

Z końca pasa startowego 4 samoloty przygotowują się do startu. Właściwa część pokazu rozpoczyna się słowami transmitowanymi z kabiny lidera formacji: "Thunderbirds run em up!"

Diament: Kiedy cała czwórka poderwie się, zamykający natychmiast umiejscawia się tuż za prowadzącym i formacja dalej wspina się przelatując nad tłumem i oddala się od lotniska przygotowując się do kolejnego manewru.

Soliści: Thunderbird 5 startuje i wykonuje czystą, niską beczkę. Następnie tuż za nim startuje Thunderbird 6, który wykonuje przewrót. Pierwszą akrobacją wykonywaną przez Thunderbird 5 jest przelot na plecach, tuż za nim przelatuje Thunderbird 6, który lecąc na plecach wykonuje beczkę, tak że wraca do lotu odwróconego.

Thunderbirds 5 i 6 wykonują Przelot Calypso

Większość pokazu podzielona jest na przeplatające się występy diamentu i występy solistów. Diament pokazuje ciasne formacje wykonujące beczki, pętle i przejścia z formacji do formacji. Soliści ukazują indywidualne zdolności samolotów F-16 w szybkich i wolnych przelotach, szybkich i wolnych beczkach i ciasnych zakrętach. Niektóre z manewrów to mijanki, które lecą na siebie i mijają się z dużą prędkością, a niektóre tworzą wrażenie odbicia lustrzanego, gdy samoloty lecą do siebie plecami (przelot Calypso) lub brzuchem. Samolotem, który jest odwrócony jest zawsze Thunderbird 5, jego numer na kadłubie jest namalowany odwrotnie, a więc podczas tych przelotów jest ukazany dobrą stroną. Pod koniec pokazu wszystkie 6 samolotów łączą się w formację klin i wykonują już swoje ostatnie figury po czym podchodzą do lądowania. Ciekawostką jest, że tak samo jak numer na samolocie 5 jest odwrócony, tak samo numer przy nazwisku na kombinezonie pilota naszyty jest do góry nogami.

[edytuj] Wypadki

Thunderbirds wystąpili w ponad 4000 air show na całym świecie, przelecieli miliony kilometrów, w setkach różnych samolotów w ciągu ponad 53 lat służby.

Latanie wysokowydajnymi myśliwcami odrzutowymi jest bardzo niebezpieczne, a tym bardziej latanie w ciasnej formacji i wykonywanie figur akrobatycznych. Zważając na to ryzyko, ponad 4000 air show, niezliczone godziny treningów, zespół radzi sobie bardzo dobrze - podczas air show wydarzyły się tylko dwa wypadki ze skutkiem śmiertelnym.

Pierwszym wypadkiem była śmierć majora Joe Howard'a latającego Thunderbird 3, 4 czerwca 1972 roku na lotnisku Dulles podczas Transpo 72. Kiedy jego F-4E Phantom utracił moc podczas pionowego manewru, major Howard katapultował się, a samolot spadł na ziemię z wysokości około 450 metrów. Na początku pilot opadał bezpiecznie, ale wiatr zduchnął go w stronę płonącego miejsca katastrofy.

Drugi wypadek miał miejsce 9 maja 1981 roku w bazie Hill, Utah. Kapitan Davin "Nick" Hauck latający Thunderbird 6 rozbił się podczas próby lądowania uszkodzonym T-38. Silnik samolotu uległ uszkodzeniu i zapalił się. Kapitan Hauck nie katapultował się w obawie o bezpieczeństwo obserwatorów. Samolot przeleciał jeszcze 800 metrów, uderzył w duży dąb, stodołę i ślizgając się po polu wybuchnął. Nikomu na ziemi nic się nie stało.

9 października 1958 r. 14 ludzi na pokładzie C-123, pomocniczego samolotu Thunderbirds, zginęło w katastrofie około 80 kilometrów na polnocny-zachód od Boise w Idaho.

24 września 1961 r. Starszy sierżant John Less z załogi Thunderbirds C-123 zginął, gdy C-123 Sił Powietrznych, zabierający Golden Knights, rozbił się podczas startu. Sierżat Less był na pokładzie jako obserwator.

18 pilotów Thunderbirds zginęło w wypadkach odrzutowców.

13 grudnia 1954 r. Kapitan Gerorge Kevil zginął podczas indywidualnego treningu w Nellis.

26 września 1957 r. Porucznik Bob Rutte zginął podczas indywidualnego treningu w Nellis.

12 marca 1959 r. Kapitan C.D. Salmon zginął podczas indywidualnego treningu w Nellis.

27 lipca 1960 r. Kapitan J.R. Crane, doświadczony pilot i narrator drużyny, zginął podczas indywidualnego treningu w Nellis.

6 kwietnia 1961 r. Major Robert Fitzgerald, dowódca i prowadzący i Kapitan George Nial, narrator, zginęli podczas treningu w Nellis.

9 maja 1964 r. Kapitan Eugene J. Devlin zginął gdy jego F-105 rozpadł się na dwie części w bazie Hamilton w Kalifornii.

12 października 1966 r. Major Frank Leithen i Kapitan Robert Morgan zostali zabici podczas lotu do pomocniczego lotniska w Indian Spring, Nevada.

9 stycznia 1966 r. Kapitan Jack Thurman zginął podczas indywidualnego treningu w Nellis.

21 grudnia 1972 r. Kapitan Jerry Bolt i Starszy Sierżant Chuck Lyn, zginęli podczas lotu testowego w Nellis.

Kapitan Christopher Stricklin katapulutje sie z Thunderbird 6.

25 lipca 1977 r. Kapitan Charlie Carter, pilot i narrator, zginął podczas manewrów w bazie F.E. Warren w Wyoming.

8 września 1981 r. Podpułkownik D.L Smith, dowódca Thunderbirds, zginął kiedy we wloty powietrza jego samolotu wpadły mewy i maszyna spadła do jeziora Erie, Smith nie próbował się katapultować.

18 stycznia 1982 r. "Wypadek Diamentu" stał się najgorszym wypadkiem w historii Thunderbirds. Major Norm Lowry, Kapitan Willie Mays, Kapitan Pete Peterson i Kapitan Mark Malancon zginęli podczas treningu w Indian Springs. Oficjalnie, przyczyną wypadku było nie wystarczające ciśnienie na drążku sterowym T-38 podczas pętli. Wypadek ten doprowadził do zmiany samolotu z T-38 na F-16 Fighting Falcon.

Podczas służby w Thunderbirds samolotu F-16 doszło tylko do dwóch wypadków.

14 lutego 1994 podczas treningu na lotnisku pomocniczym w Indian Springs wydarzył się pierwszy wypadek. Podczas manewru spiralnego schodzenia pilot popełnił błąd - samolot rozbił się, a pilot przeżył.

Drugi wypadek wydarzył się 14 września 2003 roku, w bazie Mountain Home, Idaho. Kapitan Christopher Stricklin, latający Thunderbird 6 (drugi solista), katapultował się na wysokości 40 metrów z nurkującego samolotu, około sekundy przed uderzeniem. Maszyna uderzyła w ziemię i wybuchła. Przyczyną wypadku był błąd pilota, który podczas wykonywania przewrotu źle ocenił wysokość potrzebną do wykonania manewru. Wskazania przyrządów były dobre dla bazy w Nellis, położonej 340 metrów niżej od bazy w Idaho. Strat, poza odrzutowcem wartym 20 milionów dolarów, nie było. Nikomu na ziemii nic się nie stało, a pilot odniósł tylko lekkie obrażenia.