Dyskusja:Spór o uniwersalia
Z Wikipedii
[edytuj] Ontologia
Treść częściowo pokrywa się z akapitem w haśle Ontologia. Coś trzeba z tym zrobić, a ja nie jestem specjalistą w tej dziedzinie, więc się nie podejmę. P A L L A D I N U S dyskusja 00:42, 23 cze 2005 (CEST)
Przeklejam część artykułu ontologia, który wypadł z niego po przebudowie i chyba ten, o którym wypowiada się Palladinus. Jak mówi, coś można z tym zrobić:MaLu 13:49, 2 paź 2006 (CEST)
Zagadnienienie przedmiotów idealnych Przyczyną tzw. sporu o uniwersalia stał się pogląd Platona zakładający, że tylko świat idei stanowi prawdziwą rzeczywistość. Idee platońskie to pojęcia abstrakcyjne, niedostępne spostrzeżeniu zmysłowemu ani wyobrażeniu. Tylko poznanie rozumowe zaznajamia człowieka ze światem idei (aprioryzm skrajny). Ideami są na przykład twory, takie jak piękno samo w sobie (w odróżnieniu od poszczególnych rzeczy pięknych). Uniwersalia można utożsamiać z platońskimi ideami (jako cechy wspólne różnych bytów tego samego rodzaju decydują o przynależności do tego rodzaju). Przedmiotem sporu o uniwersalia była następująca kwestia: czy uniwersalia posiadają byt rzeczywisty i samoistny oraz czy są one bytem rzeczywistym czy bytem tylko pomyślanym?
- według Platona uniwersalia posiadają zarówno byt rzeczywisty i samoistny. Uniwersaliami są idee będące tzw. przedmiotami ogólnymi np. koń w ogóle, człowiek w ogóle. Pogląd ten jest nazywany skrajnym realizmem pojęciowym.
- według Arystotelesa – uniwersalia istnieją tylko poprzez rzeczy jednostkowe, stanowiąc ich formę. Byt samoistny (substancjalny) mają tylko rzeczy jednostkowe, tzn. że uniwersalia nie maja bytu samoistnego. Np. idea człowieka (człowieczeństwo) istnieje tylko jako własność poszczególnych ludzi. Pogląd ten nazywamy umiarkowanym realizmem pojęciowym.
- według Stoików – idee nie istnieją jako byt rzeczywisty, lecz mogą istnieć jako byt pomyślany tzn., nie ma uniwersaliów, lecz istnieją ich pojęcia. Pogląd taki nazywamy konceptualizmem pojęciowym.
- według Cyników – uniwersalia nie istnieją ani jako byt rzeczywisty, ani jako byt pomyślany (gdyż niepodobna myśleć jest o jakieś rzeczy, która nie jest określona co do żadnej cechy, która odróżniałaby ja od innej rzeczy tego samego rodzaju). Pogląd ten nazywamy nominalizmem pojęciowym.
Współcześnie spór o uniwersalia dotyczy kwestii czy nauki aprioryczne (np. matematyka) badają świat tworów idealnych (liczby, funkcje) istniejący niezależnie od naszego umysłu, czy tez świat taki w ogóle nie istnieje.
- Według fenomenologii – istnieje niezależny od umysłu świat tworów idealnych zaś aksjomaty są wyrazem poznania tego świata, dostępnego dla nas poprzez wgląd w istotę.
- Według innego poglądu – świat idealny nie istnieje, aksjomaty to rodzaj definicji (definicje uwikłane) pewnych terminów, które w nich występują i mogą być jako takie przyjmowane w sposób arbitralny. Istnieje tylko świat tworów realnych dany doświadczenie – matematyka buduje aparat pojęciowy dla poznania tego świata.
