Sam Houston

Z Wikipedii

Samuel Houston (ur. 21 marca 1793, zm. 26 lipca 1863), polityk amerykański.

Był kluczową postacią w historii Teksasu i jak do tej pory jedyną osobą w historii Stanów Zjednoczonych, która sprawowała urząd gubernatora w dwóch różnych stanach – Tennessee oraz Teksas.

Pochodził z Tennessee. Wcześnie osieroconego adoptowali Indianie ze szczepu Cherokee. W oczach swych Czerwonych Braci zdobył uznanie, gdy – mimo trzech odniesionych groźnych ran – pokonał w bitwie wojowników ze szczepu Cree. Natomiast dzięki przyjaźni, jaką darzył go Andrew Jackson został wodzem teksańskiej milicji, kongresmanem i gubernatorem.

[edytuj] Historia

W pierwszej połowie XIX wieku Teksas był częścią Meksyku, ale prawie nie zamieszkałą. Ludzi z obszarów na północ od Rio Grande nazywano pogardliwie texanos. Tymczasem w latach 20. XIX wieku rozpoczął się napływ anglojęzycznych osadników ze wschodu, ze skolonizowanych już obszarów Luizjany i Arkansas. Jedni i drudzy byli w opozycji do prezydenta Meksyku - Antonia Lopeza de Santa Anny, który wybrany powtórnie ogłosił się dyktatorem i panował niepodzielnie przez następnych 9 kadencji.

Wysłany na północ celem rozeznania sytuacji meksykański generał donosił w swym raporcie, że w Teksasie jest coraz więcej Amerykanów każdy z egzemplarzem ich konstytucji i domagający się przywilejów, demokratycznych urzędów i urzędników, którzy zagwarantują im ich prawa. Tacy ludzie czynią ferment wiodący wprost do rewolty. I albo rząd zajmie siłą Teksas natychmiast, albo będzie on stracony na zawsze. Bo tam, gdzie inni posyłają armie inwazyjne, Amerykanie ślą swych osadników. Raport musiał trafić do Santa Anny, bo gdy prezydent USA - Andrew Jackson wysłał do Meksyku emisariusza z propozycją odstąpienia Teksasu za 5 mln dolarów, spotkał się z niezbyt grzeczną odmową.

Osadnictwo amerykańskie zostało zakazane. Na obszarze Teksasu mogli się teraz osiedlać wyłącznie Meksykanie i Europejczycy. Na północ pchnięto karne bataliony dla ochrony granicy i – po zakończeniu służby – osadnictwa. Powstały dwie osady irlandzkie i jedna brytyjska (ta ostatnia wkrótce zmieciona przez Komanczów. Prezydencki zakaz podziałał wręcz odwrotnie od zamierzenia. Na obszar Teksasu runęła niepowstrzymana fala osadników. Przed 1834 populacja przekroczyła 20 tys. ludzi, a w 1835 tylko jeden bród graniczny przekraczało 1000 osób miesięcznie. W rok później w Teksasie było już ok. 35 tys. Amerykanów, czyli dziesięciokrotnie więcej niż texanos.

Nowi teksańczycy podzieli się na dwie "partie" – wojenną, która chciała niepodległości Teksasu oraz pokojową, która liczyła jeszcze na jakiś kompromis z Meksykiem. Nic z tego nie wyszło. Santa Anna odrzucił porozumienie i posłał na północ swego krewniaka, gen. Martina Perfecto de Cos, by zaprowadził w Teksasie porządek. 2 października 1835 de Cos, na czele 800 żołnierzy przekroczył Rio Grande. W kilka dni później wydzielony szwadron kawalerii dotarł do miasteczka Golzales z żądaniem zwrotu starej armaty pożyczonej osadnikom do obrony przed Indianami. Osadnicy wywiesili transparent z napisem "Chodźcie i weźcie sami", co Meksykanie pojęli dosłownie, a stara armata – załadowana, gwoździami, prętami i końskimi podkowami – zdziesiątkowała oddział.

[edytuj] Alamo

Rewolucja została rozpoczęta. Na czele "armii ludowej" liczącej 500-800 ludzi (a było wśród nich ok. 160 Tejanos) stanął dotychczasowy ugodowiec Stephen Austin, ale to nie on, a Sam Houston, został mianowany przez prezydenta USA wodzem "sił teksańskich". Wkrótce de Cos został wyparty z San Antonio i zmuszony do kapitulacji w murach starej misji katolickiej zwanej Alamo. De Cos i jego żołnierze zostali potraktowani po rycersku: pozwolono wrócić do Meksyku zachowując nawet broń i amunicję na wypadek napotkania jakichś Indian. Wojna została zakończona, więc ludzie rozeszli się do domów. Tylko Sam Houston wiedział, że to dopiero początek.

Santa Anna nie mógł darować takiej zniewagi. Ruszył na czele 4 tys. żołnierzy na północ. Na granicy czekało nań jeszcze 1,5 tysiąca. Hasłem wyprawy było "Śmierć buntownikom". Na wieść o tym Sam Houston wezwał Amerykanów do wsparcia Teksańczyków. Orędzie głosiło: "Niech każdy, kto umie strzelać, przybędzie do Teksasu z jak najlepszą strzelbą i setką sztuk amunicji". We wszystkich stanach zaczęły odbywać się "mityngi teksańskie", pieniądze zbierano w Nowym Jorku, Bostonie, Cleveland, Mobile i Columbus. W poszczególnych miastach formowały się bataliony ochotników. Z Tennessee ruszył do Teksasu Dave Crockett, słynny zagończyk, myśliwy i bajarz, kongresman z partii wigów. Obok niego pojawił się znany każdemu miłośnikowi broni białej, awanturnik i człowiek pogranicza Jim Bowie. Wszystkich, którzy zgromadzili się w Alamo, było 182, gotowych na wszystko ludzi.

6 marca 1836 roku, o godzinie piątej rano, meksykańscy trębacze zagrali "Deguello" (pieśń o podrzynaniu gardeł) i 2 600 żołnierzy ruszyło do szturmu na mury starej misji. Zginęli wszyscy Teksańczycy i ponad 600 Meksykanów. Santa Anna był w natarciu. Kilka dni po bitwie o Alamo otoczył siły teksańskie w miasteczku Goliad, zmusił do kapitulacji, ponad 300 Amerykanów kazał rozstrzelać, a ich ciała spalić. Wkrótce podszedł pod miasteczko Harrisburg i kazał je spalić.

[edytuj] San Jacinto

W USA wzrastało pragnienie zemsty, a tymczasowy parlament Teksasu zażądał od Houstona walki na śmierć i życie. 21 kwietnia 1836 1250 ludzi Santa Anny wypoczywało w zagajnikach w pobliżu San Jacinto gdy nadciągnął Houston na czele 800 ochotników. "Życie, albo śmierć! – powiedział do swoich ludzi – Pamiętajcie Alamo!" i ruszył do ataku. Zabito pod nim dwa konie, sam został dość poważnie ranny w nogę, ale meksykańska armia została pokonana w ciągu zaledwie osiemnastu minut. To była rzeź. Na polu bitwy padło blisko 600 Meksykanów, 700 z Santa Anną dostało się do niewoli, Amerykanie stracili zaledwie 18 ludzi. Prezydent Meksyku musiał podpisać akt zrzeczenia się praw do Teksasu, który stał się niezależną republiką. Sam Houston został pierwszym gubernatorem nowego stanu.

Jego nazwiskiem nazwano jedno z największych miast Teksasu – Houston.