Richard Rorty

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Richard McKay Rorty (ur. 4 października 1931 w Nowym Jorku, zamieszkały w Stanford), jest amerykańskim filozofem, przedstawicielem pragmatyzmu (w tradycji Johna Deweya, którego uważa za swojego mistrza). Jest emerytowanym profesorem filozofii i literaturoznawstwa porównawczego Uniwersytetu Stanforda. Członek American Philosophical Association (prezes Eastern Division w 1979), American Academy of Arts and Sciences oraz American Philosophical Society.

[edytuj] Najważniejsze kwestie filozoficzne

Istotnym terminem u Rorty'ego jest "przygodność". Odnosi się ona do takich kwestii, jak język, jaźń, czy społeczeństwo liberalne. Pojęcie "przygodności" ma wskazywać na indywidualność, różnorodność, brak możliwości stworzenia jednej metafizyki, która by wszystko obejmowała. Na gruncie tego terminu Rorty tworzy koncepcję "liberalnej ironistki", czyli kogoś takiego, kto stawia czoło przygodności, w szczególności tej zawartej we własnych przekonaniach. "Liberalna ironistka" jest historycystką i nominalistką, dzięki czemu może porzucić wszelkie metafizyczne próby odniesienia się, za pomocą języka, do jakiejś istoty rzeczy. Z tym natomiast wiąże się koncepcja tworzenia własnego języka metafor. Taki pogląd wymusza podejście liberalne - każdy może używać języka jakiego chce. "Liberalna ironistka" ma dystans do swej wizji świata, która jest tylko jedną z wielu możliwych. Posiada świadomość, że niekoniecznie jest bliżej rzeczywistości niż inne.

Problemami pragmatyzmu zajął się Rorty analizując wcześniejszych twórców tej teorii, miedzy innymi Charlesa Peirce’a, Johna Deweya i Hilarego Putnama. Jego idee głównie nawiązywały do wyzbycia się metafizyki z filozofii i stworzenia liberalnego społeczeństwa, gdzie każdy mógłby rozwijać własne intelektualne zdolności. To wiąże się z kwestią humanitarnej polityki.

[edytuj] Bibliografia

[edytuj] Najważniejsze książki

Whitehead's Use of the Concept of Potentiality, praca magisterska
The Linguistic Turn (red.), University of Chicago Press, Chicago 1967
Philosophy and the Mirror of Nature, Princeton University Press, Princeton 1979

Filozofia a zwierciadło natury, tł. M. Szczubiałka, Fundacja Aletheia - Wydawnictwo Spacja, Warszawa 1994

Consequences of Pragmatism, University of Minnesota Press, Minneapolis 1982

Konsekwencje pragmatyzmu, tł. Cz. Karkowski, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1998

Contingency, Irony and Solidarity, Cambridge University Press, Cambridge 1989

Przygodnosc, ironia i solidarność, tł. W. J. Popowski, Wydawnictwo Spacja, Warszawa 1996

Objectivity, Relativism and Truth: Philosophical Papers I, Cambridge University Press, Cambridge l991

Obiektywność, relatywizm i prawda, tł. J. Margański, Fundacja Aletheia, Warszawa 1999

Essays on Heidegger and Others: Philosophical Papers II, Cambridge University Press, Cambridge l99l
Truth, Politics and ‘Post-Modernism’, van Gorcum, Assen 1997
Achieving Our Country: leftist thought in twentieth century America, Harvard University Press, Cambridge (MA) 1998
Truth and Progress: Philosophical Papers III, Cambridge University Press, Cambridge 1998
Philosophy and Social Hope, Penguin, New York 2000
Philosophy as Cultural Politics: Philosophical Papers IV, wydanie planowane na 2007

[edytuj] Artykuły dostępne w języku polskim

Dekonstrukcja [w:] T. Komendziński, A. Szahaj (red.), Filozofia amerykańska dziś, Wydawnictwo UMK, Toruń 1999
Filozofia i przyszłość [w:] Przegląd filozoficzny 1/1996
Filozofia jako nauka, jako metafora i jako polityka, [w:] A. Szahaj (red.), Między pragmatyzmem a postmodernizmem: wokół filozofii Richarda Rorty'ego, Wydawnictwo UMK, Toruń 1995
Filozofia jako rodzaj pisarstwa: esej o Derridzie [w:] S. Czerniak, A. Szahaj (red.), Postmodernizm a filozofia, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1996
Habermas i Lyotard o postmodernizmie [w:] Colloquia Communia 4-5/1986
Heidegger, Kundera, Dickens tł. M. Kwiek [w:] A. Szahaj (red.), Między pragmatyzmem a postmodernizmem: wokół filozofii Richarda Rorty'ego, Wydawnictwo UMK, Toruń 1995
Intelektualiści u kresu socjalizmu [w:] J. Brzeziński, L. Witkowski (red.), Edukacja wobec zmiany społecznej, Edytor, Poznań-Toruń, 1994
Kariera pragmatysty [w:] Ch. Brooke-Rose, J. Culler, U. Eco, R. Rorty, Interpretacja i Nadinterpretacja, Znak, Kraków 1996
Moralna tożsamość a prywatna autonomia: przypadek Foucaulta [w:] Etyka (26)/1993
Nauka jako solidarność, tł. A. Chmielecki [w:] Literatura na Świecie 5(238)/1991
Niezdeterminowanie przekładu i prawdy [w:] B. Stanosz (red.), Filozofia języka, Warszawa 1993.
Pierwszeństwo demokracji wobec filozofii, tł. P. Dehnel [w:] Odra 7-8/1992
Postmodernistyczny Liberalizm Mieszczanski [w:] R. Nycz (red.), Postmodernizm: antologia przekładów, Kraków 1997
Pragmatyzm [w:] T. Komendziński, A. Szahaj (red.), Filozofia amerykańska dziś, Wydawnictwo UMK, Toruń 1999
Przygodność języka, [w:] S. Czerniak, A. Szahaj (red.),Postmodernizm a filozofia, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1996
Putnam a groźba relatywizmu [w:] A. Szahaj (red.), Między pragmatyzmem a postmodernizmem: wokół filozofii Richarda Rorty'ego, Wydawnictwo UMK, Toruń 1995
Racjonalność i różnica w kulturze: ujęcie pragmatyczne, tł. L. Witkowski [w:] Kultura Współczesna 1/1993
Relatywizm: odnajdywanie i tworzenie [w:] J. Niżnik (red.), Habermas, Rorty, Kołakowski: stan filozofii współczesnej, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1996
Trocki i dzikie storczyki [w:] Teksty Drugie 4/1994
Wiara religijna, odpowiedzialność intelektualna, romantyczność [w:] T. Buksiński (red.), Wspólnotowość wobec wyzwań liberalizmu , Wydawnictwo IF UAM, Poznań 1995
Wychowanie bez dogmatu [w:] Ameryka (236)/1990

[edytuj] Literatura przedmiotu

H. Buczyńska-Garewicz, Pragmatyzm Peirce'a, Rorty'ego i Putnama [w:] T. Komendziński, A. Szahaj (red.), Filozofia amerykańska dziś, Wydawnictwo UMK, Toruń 1999
M. Chwaniok, Świat i człowiek ponowoczesny - odpowiedź filozofii. Myśl Baumana i Rorty'ego
A. Szahaj, Ironia i miłość. Neopragmatyzm Richarda Rorty'ego w kontekście sporu o postmodernizm, Lepoldinum, Wrocław 1996
A. Szahaj (red.), Między pragmatyzmem a postmodernizmem: wokół filozofii Richarda Rorty'ego, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń 1995