Mitologia sumeryjska

Z Wikipedii

Mitologia sumeryjska to mitologia z południowych terenów Mezopotamii z okresu, kiedy były pod panowaniem Sumerów. Wiele przejęły z niej mitologie Akadu, Babilonii i Asyrii.

Najstarsze dokumenty pochodzą z miasta Uruk, w którym znajdował się kompleks świątynny obejmujący posiadłości ziemskie i dwie wielkie świątynie (ziggurat), jedna boga nieba Anu i druga bogini płodności, miłości i wojny Inanny, uosobienia Wielkiej Matki.

Każde z wielkich miast Sumeru stanowiło ośrodek kultu jakiegoś boga, w Nippur czczono Enlila, w Eridu czczono Enkiego. Zazwyczaj główne bóstwo nazywano "Panem miasta". Utu był Panem Larsy, Nanna Panem Ur, a Ninurta Panem Lagasz. Pomniejszym bóstwom stawiano ołtarze w świątyniach głównych bogów i niewielkie kapliczki.

Kultura Sumeru przeżyła swój okres świetności między III a II tysiącleciem p.n.e., wtedy powstały pierwsze poematy opowiadające o bogach, najstarsze z nich są datowane na około 2500 p.n.e., późniejsze na około 1700 p.n.e. W jeden z najstarszych mitów kosmologicznych stworzycielką życia jest bogini Nammu (pierwotne wody), która przez partenogenezę zrodziła pierwszą parę bogów: Niebo (An) i Ziemię (Ki). Oni byli rodzicami boga powietrza Enlila.

Według innego mitu, po oddzieleniu nieba i ziemi Enlil sporządził motykę i zrobił nią dziurę w ziemi, a z tej dziury wyrósł jak roślina pierwszy człowiek. Inny mit o tej samej tematyce przypisuje stworzenie pierwszego człowieka Enkiemu i Inannie. Ponieważ bogowie byli zmęczeni staraniem o zapewnienie sobie pożywienia, Enki wpadł na pomysł ulepienia z gliny człowieka, któremu dałaby życie Bogini Matka. Tak powstali ludzie i ich zasadniczym obowiązkiem jest zapewnić pożywienie bogom.

"Gdy królestwo boże zstąpiło na ziemię, rozkwitło w Eridu" - tym tekstem otwiera się najstarsza lista sumeryjskich królów, świadczy to o przekonaniu Sumerów, że władza zstąpiła z nieba i przez niebo jest usankcjonowana. Pierwszy król Alilim panował 28800 lat, a drugi Alagar 36000 lat, co przypomina długowieczność Adama i jego potomków w Starym Testamencie. Ta długowieczność władców Sumeru kończy się wraz z potopem.

Pierwsza triada najważniejszych bogów obejmowała: Anu, Enlila i Enki. Druga triada bogów astralnych składała się z: Nanny (Księżyca), Utu (Słońca) i Inanny bogini gwiazdy Wenus.

Obok ziemi istniał jeszcze raj Tilmun, w którym nikt nie chorował i nie umierał, oraz świat podziemny Kur, w którym królowała starsza siostra Inanny Ereszkigal.

Najważniejszym świętem religijnym Sumeru, było święto Nowego Roku (a-ki-til), obchodzone przez Babilończyków (akitu).

Po części mitologia sumeryjska jest znana z eposu o Gilgameszu i poematu kosmogonicznego Enuma Elisz. Do ważniejszych bóstw zaliczają się:

• Anu (An) - bóg nieba
• Abzu (Apsu) - ocean słodkich wód
• Dumuzi (Tammuz) - bóg wiosny i urodzaju, opiekun pasterzy, kochanek Isztar
• Enki - bóg słodkich wód, czczony w Eridu
• Enlil - bóg powietrza, ojciec Nanna
• Ereszkigal - bogini śmierci i świata podziemnego, siostra Isztar
• Inanna - bogini miłości i wojny, czczona głównie w Uruk, utożsamiana z babilońsko-asyryjską Isztar
• Iszkur - bóg burzy
• Ki (Uras)- ziemia
• Nammu - bogini pierwotnego morza
• Nanna (Enzu) - bóg księżyca, syn Enlila i Ninlil, ojciec Utu
• Ningal - żona Nanna
• Ninhursag - bogini matka, symbol życia i płodności ziemi
• Ninlil - żona Enlila, matka Nanna
• Nintur - opiekunka ciężarnych kobiet
• Tiamat - bogini słonego oceanu, matka bogów
• Utu - bóg słońca, syn Nanna