Krzeszów (województwo podkarpackie)
Z Wikipedii
Współrzędne: 50°24'14" N 022°20'28" E
Krzeszów | |||
|
|||
Województwo | podkarpackie | ||
Powiat | niżański | ||
Gmina | Krzeszów | ||
Sołtys | Irena Gloc | ||
Położenie | 50° 24' 14'' N 22° 20' 28'' E |
||
Populacja (2006) - liczba ludności |
746 |
||
Strefa numeracyjna (do 2005) |
15 | ||
Kod pocztowy | 37-418 | ||
Tablice rejestracyjne | RNI | ||
Położenie wsi |
|||
Widok na Krzeszów |
|||
Strona internetowa wsi |
Krzeszów – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie niżańskim, w gminie Krzeszów, nad rzeką San. Od 1 października 1982 roku siedziba gminy Krzeszów. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.
Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 863 .
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] Początki
Przeprowadzone po II wojnie światowej badania archeologiczne dowodzą, że na terenie dzisiejszego Krzeszowa we wczesnym średniowieczu istniała osada, należąca najprawdopodobniej do państwa Wiślan. Historycy wywodzą nazwę od staropolskiego imienia Krzesz i zaliczają je do miejscowości znanych już w XII wieku. Potwierdzają to badania Rudolfa Jamki, który natrafił na terenie Krzeszowa na szczątki wczesnośredniowiecznego pieca.
Pierwsza pisemna wzmianka o Krzeszowie pojawiła się w 1390 roku, w dokumentach Jaśka Kustry, dziedzica Krzeszowa, miejscowość występuje w brzmieniu łacińskim Crzeszow.
[edytuj] Zamojscy
W 1520r., król Zygmunt I Stary wydzierżawił zamek krzeszowski Spytkowi z Tarnowa, a następnie Stanisławowi Tarnowskiemu. W 1580 roku król Stefan Batory wydzierżawił starostwo krzeszowskie Janowi Zamojskiemu, zaś w 1588 roku król Zygmunt III Waza przekształcił dzierżawę na dziedziczną własność. Objęte przez niego wioski to: Piskorowice, Kulno, Wola Kulońska, Biszcza, Korchów, Księżpol, Bukowina i Kamionka. W 1590 Zamojski włączył Krzeszów w skład Ordynacji, potem zaś ucznił go stolicą klucza krzeszowskiego, w skład którego wchodziły: Biszcza, Bukowina, Kamionka, Korchów, Księżpol, Kulno, Lipiny, Piskorowice, Tarnogród, Wola Kulońska, Potok i Płusy.
W 1641 roku Władysław IV Waza podniósł Krzeszów do rangi miasta, wydając dekret o następującej treści: „...pragnąc by nowo założone miasto (de novo erectum) z Ziemi Przemyskiej będącej własnością Katarzyny Zamojskiej wdowy po Tomaszu Kanclerzu Wielkiemu Koronnemu, przyzwoitego nabierało wzrostu obdarzam je prawem magdeburskim; co rok podawać mają mieszczanie ośmiu z pomiędzy siebie, z których jednego na burmistrza, a 5 na rajców zamianuje dziedzic; zatwierdzamy istniejące już cechy, nowe zaprowadzić pozwalamy; ustanawiamy targ i dwa jarmarki...”
Wiek XVII przyniósł Krzeszowowi wiele klęsk: najazdy tatarskie, przemarsz wojsk szwedzkich, oraz pożar (1688 r.) który zniszczył olbrzymią część zabudowy drewnianej oraz akta miejskie. Miasteczko nie uniknęło grabieży także podczas konfederacji barskiej i targowickiej.
[edytuj] Rozbiory
Ludność Krzeszowa | |||||
---|---|---|---|---|---|
Rok | Ludność | Rok | Ludność | ||
1648 | 860 | 1865 | 1383 | ||
1661 | 344 | 1886 | 1569 | ||
1673 | 172 | 1890 | 1669 | ||
1717 | 582 | 1909 | 2285 | ||
1777 | 800 | ok. 1928 | 724 | ||
1785 | 952 | 2003 | 751 | ||
1836 | 1088 | 2004 | 737 | ||
1839 | 1143 | 2006 | 746 | ||
1860 | 1212 |
Po I rozbiorze Krzeszów znalazł się w zaborze austriackim, kilkakrotnie zmieniając przynależność administracyjną. W miasto 1773 znalazło się w cyrkule bełzkim z siedzibą w Zamościu. W 1775 na rok przeszło do dystryktu biłgorajskiego, aby potem znaleźć się w cyrkule tomaszowskim, a końcu w cyrkule zamojskim. W 1809 roku miasto, jako jedyne galicyjskie znalazło się w Księstwie Warszawskim. Takie położenie spowodowało spadek znaczenia Krzeszowa jako ośrodka handlowego, gdyż na krzeszowskie jarmarki nie przybywała już ludność zza Sanu, z Galicji. Dopiero w 1853 władze wydały dekret umożliwiający przekraczanie granicy mieszkańcom 3 milowej strefy przygranicznej. W 1869 roku na mocy ukazu carskiego Krzeszów stracił prawa miejskie.
[edytuj] Zabytki
We wsi znajduje się drewniany, trzynawowy kościół parafialny pw. Narodzenia NMP wybudowany w latach 1727-1728. Gruntowny remont świątyni przeprowadzono w 1898, dzięki wsparciu finansowemu ordynata Maurycego Zamoyskiego. Obok kościoła znajduje się drewniana dzwonnica wybudowana w 1898 roku na miejscu poprzedniej z 1721 roku oraz kaplica z 1905 roku.
[edytuj] Instytucje
W Krzeszowie znajdują się:
- Urząd Gminy ul. Rynek 2
- Przedszkole Gminne ul. Rynek 7
- Publiczna Szkoła Podstawowa ul. Ulanowska 7
- Publiczne Gimnazjum ul. Ulanowska 7
- Gminny Ośrodek Kultury ul. Rynek 9
- Gminny Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej ul. Rynek 31
- Posterunek Policji ul. Rynek 7
- Urząd Pocztowy ul. Rynek 20
- Ochotnicza Straż Pożarna ul. Mostowa 1
[edytuj] Ciekawostki
- W Krzeszowie rozgrywa się akcja opowiadania Isaaca Singera - Upadek Krzeszowa ze zbioru Spinoza z ulicy Rynkowej.
- W latach 1649 do 1651 na zamku krzeszowskim przebywał Jeremi Wiśniowiecki wraz z żoną Gryzeldą Zamojską i synem Michałem Korybutem Wiśniowieckim - przyszłym królem Polski. Tu książę Jeremi sporządził swój testament.
- W 1658 roku na zamku przebywała również Maria Kazimiera d'Arquien, wtedy żona Jana Sobiepana Zamoyskiego, przyszła żona Jana III Sobieskiego - znana jako Marysieńka Sobieska - królowa Polski.
[edytuj] Zobacz też
Krzeszów, Krzeszów Dolny, Krzeszów Górny, Krzeszówek, Krzeszówka
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne
Wsie: Bystre • Kamionka • Koziarnia • Krzeszów • Krzeszów Dolny • Kustrawa • Łazów • Podolszynka Ordynacka • Podolszynka Plebańska • Sigiełki
Siedziba gminy: Krzeszów