Katarzyna z Aleksandrii
Z Wikipedii
Katarzyna z Aleksandrii (ur. po 282 ?, zm. po 300 ?) - męczennica chrześcijańska. Patronka filozofów, studentek, bibliotekarzy, kołodziejów i kolejarzy.
Przez lata uchodziła za jedną z najpopularniejszych świętych Kościoła katolickiego, jednak współcześni badacze podważają jej istnienie. Według tradycji była bogatą i wykształconą chrześcijanką z Aleksandrii, która przyjęła śluby czystości. Poniosła śmierć męczeńską w wieku 18 lat. Otwarcie krytykowała prześladowania chrześcijan i postępowania cesarza Maksencjusza lub Maksymiana, żonę którego nawróciła na chrześcijaństwo. Wyrok śmierci zapadł po dyspucie religijnej, w której Katarzyna okazała się bieglejsza od pięćdziesięciu mędrców niechrześcijańskich, część z nich nawracając. Niezadowolony z takiego obrotu sprawy cesarz skazał Katarzynę na śmierć po torturach; odstąpiono od łamania kołem po zniszczeniu narzędzia tortur przez anioła i wyrok wykonano przez ścięcie.
Wśród najstarszych autorów, wspominających Katarzynę, byli św. Rufin i Euzebiusz z Cezarei. Kult świętej rozwinął się zarówno w kościele zachodnim, jak i w prawosławiu. Stała się patronką wielu miast, uczelni (m.in. Sorbony) i świątyń. W Polsce wystawiono ku jej czci ponad 170 budowli sakralnych; w 1571 w Braniewie Regina Protmann założyła zgromadzenie zakonne katarzynek. Kilkadziesiąt miejscowości polskich wywodzi swoją nazwę od imienia Katarzyny, postać świętej znajduje się w herbach m.in. Działdowa i Nowego Targu. Męczeństwo świętej stało się także tematem malarskim, m.in. dzieł Rafaela, Caravaggio i Hansa Memlinga.
W ikonografii przedstawiana jest w koronie, z palmą męczeństwa w dłoni i kołem do łamania kości (czasem jeszcze z książką i mieczem). Ukazywana jest też podczas mistycznych zaślubin z Chrystusem lub w więzieniu, w obecności Chrystusa. W okresie gotyku i renesansu często występuje razem ze świętymi Barbarą, Dorotą i Małgorzatą.
Zobacz też:
- św. Katarzyna - inne kanonizowane osoby o imieniu Katarzyna
- Katarzynki - święto męskie - odpowiednik świętowanych głównie przez kobiety Andrzejek
