Fritz Haber
Z Wikipedii
Fritz Haber (ur. 9 grudnia 1868 we Wrocławiu, zm. 29 stycznia 1934 w Bazylei), chemik niemiecki pochodzenia żydowskiego.
W latach 1886 – 1891 studiował na uniwersytecie w Heidelbergu u Roberta Bunsena, potem na uniwersytecie w Berlinie.
Później został profesorem chemii na Uniwersytecie w Karlsruhe (1898-1911) oraz Instytutu Chemii Fizycznej w Berlinie (1911-1933). Prowadził badania w dziedzinie elektrochemii i katalizy. W latach 1905-1910 opracował metodę syntezy amoniaku. Przeszedł na katolicyzm. Podczas I wojny światowej był jednym z głównych organizatorów produkcji i zastosowania gazów bojowych przez armię niemiecką. Wielkie zangażowanie Habera w produkcje gazów bojowych doprowadziło do samobójstwa jego żonę, która nie mogła znieść obciążenia psychicznego, związanego z przyczynianiem się męża do śmierci żołnierzy. W latach 20. XX wieku opracował produkcję Cyklonu B, który chociaż początkowo był przewidziany jako środek do dezynfekcji i dezynsekcji, został zastosowany przez hitlerowców w komorach gazowych podczas drugiej wojny światowej. W czasie wojny wielu krewnych Habera trafiło do obozów koncentracyjnych i zostało zamordowanych za pomocą jego wynalazku.
Został laureatem nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1918 roku za syntezę amoniaku.
W 1934 ze względu na pochodzenie zmuszono go do emigracji. Fritz Haber wyjechał najpierw do Wielkiej Brytanii, a potem do Szwajcarii, gdzie wkrótce zmarł na zawał serca.
1901: van't Hoff • 1902: Fischer • 1903: Arrhenius • 1904: Ramsay • 1905: Baeyer • 1906: Moissan • 1907: Buchner • 1908: Rutherford • 1909: Ostwald • 1910: Wallach • 1911: Skłodowska-Curie • 1912: Grignard, Sabatier • 1913: Werner • 1914: Richards • 1915: Willstätter • 1918: Haber • 1920: Nernst • 1921: Soddy • 1922: Aston • 1923: Pregl • 1925: Zsigmondy • 1926: Svedberg • 1927: Wieland • 1928: Windaus • 1929: Harden, von Euler-Chelpin • 1930: Fischer • 1931: Bosch, Bergius • 1932: Langmuir • 1934: Urey • 1935: F. Joliot-Curie, I. Joliot-Curie • 1936: Debye • 1937: Haworth, Karrer • 1938: Kuhn • 1939: Butenandt, Ružička • 1943: de Hevesy • 1944: Hahn • 1945: Virtanen • 1946: Sumner, Northrop, Stanley • 1947: Robinson • 1948: Tiselius • 1949: Giauque • 1950: Diels, Alder • 1951: McMillan, Seaborg • 1952: Martin, Synge • 1953: Staudinger • 1954: Pauling • 1955: du Vigneaud • 1956: Hinshelwood, Siemionow • 1957: Todd • 1958: Sanger • 1959: Heyrovský • 1960: Libby • 1961: Calvin • 1962: Perutz, Kendrew • 1963: Ziegler, Natta • 1964: Hodgkin • 1965: Woodward • 1966: Mulliken • 1967: Eigen, Norrish, Porter • 1968: Onsager • 1969: Barton, Hassell • 1970: Leloir • 1971: Herzberg • 1972: Anfinsen, Moore, Stein • 1973: Fischer, Wilkinson • 1974: Flory • 1975: Cornforth, Prelog • 1976: Lipscomb • 1977: Prigogine • 1978: Mitchell • 1979: Brown, Wittig • 1980: Berg, Gilbert, Sanger • 1981: Fukui, Hoffmann • 1982: Klug • 1983: Taube • 1984: Merrifield • 1985: Hauptman, Karle • 1986: Herschbach, Lee, Polanyi • 1987: Cram, Lehn, Pedersen • 1988: Deisenhofer, Huber, Michel • 1989: Altman, Cech • 1990: Corey • 1991: Ernst • 1992: Marcus • 1993: Mullis, Smith • 1994: Olah • 1995: Crutzen, Molina, Rowland • 1996: Curl Jr., Kroto, Smalley • 1997: Boyer, Walker, Skou • 1998: Kohn, Pople • 1999: Zewail • 2000: Heeger, MacDiarmid, Shirakawa • 2001: Knowles, Noyori, Sharpless • 2002: Wüthrich, Fenn, Tanaka • 2003: Agre, MacKinnon • 2004: Ciechanover, Hershko, Rose • 2005: Chauvin, Grubbs, Schrock • 2006: Kornberg
