Berek Joselewicz
Z Wikipedii
Berek Joselewicz (ur. 17 września 1764, zm. 5 maja 1809) – polski kupiec pochodzenia żydowskiego, pułkownik wojska polskiego, oficer Legionów Polskich we Włoszech.
Urodził się w Kretyndze, niedaleko Kowna, wówczas należącego do Rzeczypospolitej. Zatrudniony był przez księcia, który wysyłał go za granicę. Podczas jednego z takich wojaży nauczył się francuskiego. Spędził trochę czasu w Paryżu, kiedy rozpoczęła się rewolucja francuska. Przeżycie to być może zainspirowało go do późniejszego przyłączenia się do Kościuszki.
Podczas insurekcji kościuszkowskiej w 1794 organizował lekkokonny pułk żydowski. 17 września 1794 roku Kościuszko oficjalnie ogłosił utworzenie żydowskiego oddziału. Joselewicz, wraz z innym Żydem, Józefem Aronowiczem, stworzyli patriotyczną odezwę w języku jidysz wzywającą do walki. 500 mężczyzn odpowiedziało na wezwanie, uformowano z nich regiment kawalerii. Na prośbę Joselewicza, zapewniono im możliwość przestrzegania religijnych obyczajów, dostęp do koszernego jedzenia, powstrzymywania się od pracy w Szabat (kiedy to było możliwe), a także noszenia tradycyjnych żydowskich bród. Oddział Joselewicza brał udział w obronie warszawskiej Pragi, podczas którego został rozbity. Tylko część przeżyła (włączając w to samego Joselewicza).
Po klęsce insurekcji kościuszkowskiej, Joselewicz przez Galicję, wyemigrował do Włoch. Tam trafił do legionów Henryka Dąbrowskiego. Jako dowódca polskiego oddziału w wielu bitwach napoleońskich, pod Trevia, Novi, Hohelinden, Austerlitz i Frydlandem. W tym czasie został kawalerem orderu Virtuti Militari.
W armii Księstwa Warszawskiego dowodził szwadronem. Zginął podczas potyczki z Austriakami pod Kockiem w 1809, do dzisiaj jego grób jest atrakcją turystyczną. Stąd powstało przysłowie "leży jak Berek pod Kockiem" – opisujące sytuację beznadziejną.
Syn Berka, Józef Berkowicz (1789-1846) również uczestniczył w bitwie pod Kockiem, a później był dowódcą szwadronu podczas powstania listopadowego. W tym czasie nakłaniał Żydów aby opuszczali oddziały rosyjskie i wstępowali do armii polskiej. Berkowicz po klęsce powstania wyemigrował do Anglii, gdzie zajął się pisarstwem.
