Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions Bełz - Wikipedia, wolna encyklopedia

Bełz

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°48'00" N 024°28'00" EGeografia

Bełz
Herb
Herb Bełza
Państwo Ukraina Ukraina
obwód lwowski
Położenie 50°48' N
24°28' E
Populacja (2001)
• liczba ludności

3000
Położenie na mapie
Położenie na mapie
Herb miasta, 1508
Powiększ
Herb miasta, 1508

Bełz (ukr. Белз, jid. בעלז)-obecnie miasto na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, rejon sokalski, nad Sołokiją (dopływ Bugu); 3 tys. mieszkańców (1991). Leży przy samej granicy z Polską. Kiedyś stolica Księstwa Bełskiego Rusi Czerwonej i województwa bełskiego I Rzeczypospolitej. Do roku 1914 linia kolejowa oraz przejście graniczne Galicji i Rosji.

Spis treści

[edytuj] Historia

  • X w. – jeden z Grodów Czerwieńskich pod zwierzchnictwem czeskim, a następnie polskim
  • -981Królestwo Polskie
  • 981-1018 – Ruś Kijowska
  • 1018-1030 – Królestwo Polskie
  • 1030-1323 – Ruś Kijowska, następnie Ruś Halicko-Wołyńska
  • 1323-1366 – Ruś Halicko-Wołyńska pod jurysdykcją Mazowsza
  • 1366 – włączony jako lenno do Królestwa Polski
  • 1366-1370 – Księstwo Chełmsko-Bełskie
  • 1370-1377 – Księstwo Chełmsko-Bełskie pod panowaniem litewskim
  • 1377-1387 – Ruś Czerwona pod jurysdykcją Węgier
  • 1375 – prawa miejskie
  • 1382 – książę Władysław Opolczyk wywiózł cudowny obraz Najświętszej Maryi Panny (Czarna Madonna) z bełskiego Zameczku na Jasną Górę do Częstochowy. Legenda głosi, że autorem obrazu był św. Łukasz Ewangelista, który namalował go na blacie stołu w domu Marii w Nazarecie. W późniejszych wiekach ikona ta miała być przeniesiona do Konstantynopola, a stamtąd trafiła na Ruś Halicką. Podczas walk polsko-węgiersko-ruskich w XIV w. obraz, wykonany na deszczułkach lipowych, został ukryty na zamku Bełz, gdzie odnalazł go książę Władysław Opolczyk.
  • 1387-1462 – od jurysdykcją książąt mazowieckich, jako lenno polskie
  • 1462-1772 – Polska (stolica województwa bełskiego, tytularnie do 1793)
  • 1772-1918 – w zaborze austriackim (Galicja i Lodomeria)
  • 1918/1919 – Zachodnioukraińska Republika Ludowa (ZURL)
  • 1919-1939 – Polska
  • 1939-1944 – Niemcy (Generalne Gubernatorstwo)
  • 1944-1951 – Polska
  • 1946 – przesiedlenie części ludności ukraińskiej na tereny USRR
  • 1947 – wysiedlenie ludności ukraińskiej na północno-zachodnie tereny PRL
  • 1951 – odzyskanie praw miejskich
  • 195115 lutego miasto znalazło się w ZSRR w ramach wymiany terenów granicznych. W zamian za Sokalszczyznę Polska otrzymała Ustrzyki Dolne i ziemie w Bieszczadach. Powodem były złoża węgla na Sokalszczyźnie i połączenie kolejowe Rawa Ruska-Sokal, za co Polsce przekazano tereny o ubogich glebach i z wyeksploatowanymi złożami ropy. Przesiedlenie ludności polskiej nastąpiło jesienią (październik-listopad) 1951 r.
  • 1951-1991 ZSRR (Ukraińska SRR)
  • od 1991 – Ukraina (Obwód lwowski)

Po upadku Kaganatu Chazarskiego w końcu X w. do grodu przybyli pierwsi Żydzi (karaimi), zajmujący się handlem. W 1665 r. gmina żydowska (aszkenazyjska) uzyskała równouprawnienie w prawach i obowiązkach miejskich.

W XIX w. Bełz zasłynął jako ośrodek chasydzki z własną dynastią cadyków, która nieformalnie przewodziła Żydom galicyjskim. Pierwszym Belzer Rebbe był Shalom Rokeach, zwany Sar Shalom, w latach 1817-1855. Kolejnymi Belzer Rebbe mieszkającymi w Bełzie byli: Yehoshua Rokeach (1855-1894), Yissachar Dov Rokeach (I) (1894-1926) i Aharon Rokeach (1926-1957). Obecny piąty Belzer Rebbe, Yissachar Dov Rokeach (II), urodzony w 1948 r. mieszka w Izraelu.

Słynna żydowska piosenka w języku jidisz "Belz, Mayn Shtetele" jest wspomnieniem szczęśliwego dzieciństwa, spędzonego w tym miasteczku (sztetl).

[edytuj] Postaci

  • Wsiewołod Wołyński, książę bełski (1170-1196)
  • Jerzy Narymuntowicz, książę bełski (ca.1326-ca.1377)
  • Jaśko Mazowita, wójt bełski (14th-15th centuries)
  • Jan Kamieniecki (1463-1513), starosta bełski
  • Jan Zamoyski (1542-1605), starosta bełski
  • Yoel Sirkis (1561-1640), rabin bełski
  • Rafał Leszczyński (1579-1636), wojewoda bełski
  • Jakub Sobieski (1580-1646), wojewoda bełski
  • Stanisław Szczęsny Potocki (1753-1805), starosta bełski
  • Shalom Rokeach (1779-1855), 1. chasydzki rebbe bełski
  • Yehoshua Rokeach (1825-1894), 2. rebbe bełski
  • Yissachar Dov Rokeach (I) (1854-1926), 3. rebbe bełski
  • Aharon Rokeach (1877-1957), 4. rebbe bełski, zm. w Izraelu

[edytuj] Zabytki

  • kościół greko-katolicki pw. św. Mikołaja.
  • drewniana cerkiew pw. Zesłania Ducha Świętego.
  • kościół i klasztor Dominikanów (XVII, XVIII w.) – ruiny.
  • ceglana baszta obronna z ok. 1606 r., zwana przez źródła "kaplicą", lub "archiwum ksiąg ziemskich" (dokumenty miasta były tam w II poł. XVIII w.). Okna są obudowane białym kamieniem. Wewnątrz jest strop, istnieje podpiwniczenie.
  • ratusz miejski.
  • kościół św. Walentego na Zameczku i ruiny zamku bełskiego.
  • cmentarz żydowski – kirkut z trzema macewami ze słynnej chasydzkiej, bełskiej dynastii Rokeach.

[edytuj] Pobliskie miejscowości


Zalążek artykułu To jest tylko zalążek artykułu związanego z Ukrainą. Jeśli możesz, rozbuduj go.
THIS WEB:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia 2006:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu