Abydos
Z Wikipedii
Abydos (eg. Abdżu, arab. Arabat El-Madfurnah – Pogrzebany Arabat) – dzisiaj jest to maleńka wioska na zachodnim brzegu Nilu. W starożytności w pobliżu znajdowało się miasto Tinis, z którego, zgodnie z przekazem, miał pochodzić Narmer.
W okresie Nagada II Abydos stał się jednym z centrów osadniczych Górnego Egiptu, by pod koniec tego okresu wyodrębnić się jako ośrodek władzy. W pobliskim Umm el-Qaab powstała nekropola władców I i II dynastii; z tzw. "0" dynastii (3120-3080 p.n.e.) pochodzą groby królów Iry-Hor i Ka . Chociaż możliwe, że tu znajdowały się tylko cenotafy królów, a miejscem ich pochówku była Sakkara.
Grób faraona Dżera,odrestaurowany w czasach XVIII dynastii, zaczął być otaczany czcią, jako miejsce pochówku Ozyrysa. Cmentarz predynastyczny i wczesnodynastyczny (składający się z trzech wyodrębnionych chronologicznie części) został założony na pustynnym płaskowyżu u wylotu skalnej doliny, którą Egipcjanie uważali za bramę w Zaświaty.
Na cmentarzu U z okresu predynastycznego, odkryto grób tzw. Króla Skorpiona z bogatym wyposażeniem i tabliczkami z pierwszymi hieroglifami. Z okresu wczesnodynastycznego zachowały się stele np. znajdująca się w Luwrze stela faraona Dżeta, oraz ślady świątyń. Lokalnym bóstwem Abydos był bóg zmarłych Chentiamentu ("Pierwszy z Zachodnich").
W czasach VI dynastii, Abydos stało się miejscem kultu Ozyrysa. Bóstwo Chentiamentu zachowywało swoje przywileje jeszcze przez kilka wieków. Dopiero za panowania XI dynastii przeszło pod władanie Ozyrysa, (Chentiamentu – został utożsamiony z Ozyrysem – "Ten, który przywodzi Zachodnim"). Zgodnie z wierzeniami starożytnych Egipcjan w Abydos Izyda pochowała szczątki swojego męża zabitego przez Seta, według innych podań, jego głowę. Abydos stał się celem pielgrzymek; od czasów XII dynastii (1985-1795 p.n.e.) odbywały się w Abydos słynne misteria ku czci Ozyrysa. Największy rozkwit miasta nastąpił w okresie panowania XIX dynastii.
Wśród ruin zachowanych do naszych czasów pozostała, zachowana w dość dobrym stanie, świątynia wzniesiona przez Setiego I dla uczczenia Ramzesa I. Ściany świątyni pokrywają reliefy przedstawiające króla z synem Ramzesem, składających ofiary przodkom. Dwie tablice, jedna z czasów Setiego, druga z czasów Ramzesa II (ta znajduje się w British Museum w Londynie) są bezcennym źródłem informacji o władcach Egiptu.
Zobacz też: Architektura i rzeźba starożytnego Egiptu, Egipt faraonów, Lista z Abydos.
