Zweefvliegen (dieren)

Pyjamazweefvlieg (Episyrphus balteatus) in vlucht.

Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Arthropoda (Geleedpotigen)
Onderstam:	Hexapoda (Zespotigen)
Klasse:	Insecta (Insecten)
Orde:	Diptera (Tweevleugeligen)

Soort

Syrphidae
Latreille, 1802

Zweefvliegen (Syrphidae) zijn insecten uit de orde vliegen en muggen of tweevleugeligen (Diptera).

[bewerk] Beschrijving

Zweefvliegen zijn er in alle soorten en maten. De meeste soorten blijven in lengte onder de twee centimeter.

Zweefvliegen zijn vliegen. Je kunt vliegen herkennen doordat ze twee vleugels hebben en geen vier, zoals bijen, wespen en hommels, waar ze af en toe erg veel op kunnen lijken. Het lijken in kleur, vorm en/of geluid op andere, gevaarlijkere beesten heet mimicry. Zweefvliegen maken hier vaak gebruik van. Een andere manier om vliegen van wespen, bijen en hommels te onderscheiden is door naar de antennen te kijken. De antennen van bijen, hommels en wespen bestaan uit meer dan drie leedjes en zijn zeer bewegelijk, terwijl die van zweefvliegen uit altijd drie leedjes bestaan en nooit bewegen. Ook het gedrag verraadt de ware aard van de zweefvlieg: ten opzichte van de veel zwaardere hommels, bijen en wespen zijn zweefvliegen heel wendbaar en hebben ze het vermogen perfect stil te hangen, te 'zweven'; vandaar ook hun naam.

Er zijn honderden groepen vliegen en één ervan is de groep van de zweefvliegen. De zweefvliegen onderscheiden zich van de andere vliegen door een unieke vleugeladering. In de vleugel is namelijk een ader aanwezig die niet zoals andere aderen een begin in de vleugelbasis heeft en eindigt aan de vleugelrand, maar die een eindje van de basis af begint en voor de rand van de vleugel eindigt. Deze ader heet vena spuria en is bij bijna alle zweefvliegensoorten aanwezig.

Veel zweefvliegen bootsen vliesvleugeligen zoals wespen, bijen, of hommels na door felle kleuren, overeenkomstige patronen of lichaamsbeharing op bepaalde plaatsen. Zweefvliegen die op hommels lijken, hebben een harig achterlijf, soorten die op wespen lijken meestal niet. De belangrijkste verschillen zijn;

vleugels; zweefvliegen hebben er twee, vliesvleugeligen vier.
bouw; een zweefvlieg heeft vaak geen taille, vliesvleugeligen vaak wel.
antennen; de antennen zijn drieledig bij zweefvliegen, vliesvleugeligen meer dan drieledig.
ogen; vliegenogen zijn bijna rond en vullen een groot deel van de kop, ogen van vliesvleugeligen langwerpig (ze lijken nijdig te kijken) en vullen minder groot deel in van de kop.

[bewerk] Sexe-onderscheid

Bij veel soorten kun je de mannetjes van de vrouwtjes onderscheiden doordat de ogen van de mannetjes elkaar bovenop de kop raken, terwijl bij de vrouwtjes deze juist van elkaar gescheiden zijn. Dit is geen hele harde regel, want er zijn ook soorten waarbij bij zowel de mannetjes als de vrouwtjes de ogen gescheiden zijn, maar ook in dat geval blijven de ogen van de vrouwtjes verder uit elkaar staan vergeleken met die van de mannetjes van dezelfde soort. Alle mannetjes hebben daarentegen wel een asymmetrische knobbel op hun achterlijfspunt. De vrouwtjes hebben daar een heel klein gaatje en alles is symmetrisch op de achterlijfspunt.

[bewerk] Ontwikkeling

Larve van een bladluisetende soort.

Zweefvliegen leven vrijwel zonder uitzondering van nectar en stuifmeel, ze zijn dan ook vaak op bloemen te zien. Veel soorten zweefvliegen zijn geliefd in kassen en de tuinbouw vanwege de vraatzuchtige larven die alleen bladluizen eten, echter niet alle soorten leven van bladluizen. De larven van zweefvliegen zien er verschillend uit, afhankelijk van waar ze leven en wat ze eten;

Bladluisetend; larven lijken een kruising tussen een naaktslak en een worm, leven op planten zoals de halvemaanzweefvliegen.
Afvaletend op het land; platte, wormachtige larven soms met beharing, leven soms in wespennesten, zoals de hoornaarszweefvlieg (Volucella zonaria).
Afvaletend in het water; made-achtige dikke larve met zeer lange telescopische adembuis die boven water wordt gestoken. Deze larven worden ook wel rattenstaartlarven genoemd, onder andere de blinde bij (Eristalis tenax) heeft een dergelijke larve.