Würzburg (radar)

Een Würzburg Riese in het Franse Douvres

Würzburg was de naam van een bepaald type radar van de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog. Dit type radar was echter geen doelzoekradar maar een doelvolgradar. Dat wil zeggen dat de antenne niet ronddraait, maar een eenmaal gedetecteerd doel continu volgt. Doelvolgradars worden gebruikt om vijandelijke vliegtuigen te volgen zodat de eigen jagers ze kunnen onderscheppen of een eigen anti-vliegtuigkanon ze kan neerschieten.

[bewerk] Achtergrond

De ontwikkeling van het Würzburg systeem startte al vóór de oorlog, door het Duitse concern Telefunken. In 1939 werd aan de Wehrmacht een systeem gedemonstreerd dat een stuk luchtafweergeschut bestuurde. De demonstratie was succesvol, waarna de Würzburg in productie werd genomen. In 1941 werd een vergrote versie van de Würzburg radar geïntroduceerd: de Würzburg Riese (reuzen-Würzburg). Deze had een sterkere zender, waardoor het bereik vergroot werd tot circa 70 kilometer. Plannen voor een Würzburg Gigant (FuMG 65) werden nooit gerealiseerd. In totaal zijn er meer dan 3000 stuks van de diverse types Würzburg gebouwd. De Würzburg radar is ook bekend als de FuMG 39 T (Funkmeßgerät, ingevoerd in 1939, producent Telefunken) of de FuMG 62 (Luftwaffebenaming).

[bewerk] Technisch principe

De Würzburg gebruikte een bestuurbare schotelantenne, en werkte op een frequentie van 560 MHz, een voor die tijd fenomenaal hoge frequentie. De Duitsers spendeerden veel tijd aan het ontwerp en hadden zo een erg goede radar ontwikkeld waarbij elke mogelijke vorm van frequentieverschuiving vermeden werd.

Daar de Würzburg radar een schotelantenne had was deze slechts gevoelig in één bundel (directief). Hierdoor was de radar niet geschikt als zoekradar, maar wegens zijn grote nauwkeurigheid des te meer als volgradar. Een typische fout bij een Würzburg was 30 tot 40 meter. De detectie van vliegtuigen werd dan ook afgehandeld door de Freya radar, die de richting en afstand bepaalde. Na de detectie gaf de Freya de volgtaak over aan de Würzburg die op zijn beurt de gegevens via een analoge computer (Kommandogerät) doorgaf aan een anti-vliegtuigkanon (Flak). Nadelen waren er ook: een Würzburg kon slechts één vijandelijk vliegtuig tegelijk in de gaten houden, wat in een aanval door een heel squadron niet erg effectief was. Bovendien was het bereik zeer beperkt: slechts ongeveer 30 kilometer.

[bewerk] Würzburg en de Bruneval raid

De oscillator van de Würzburg. Let op het modulair ontwerp dat de installatie en de opsporing van fouten makkelijker maakte. De Britten waren danig verbaasd over het ontwerp dat frequentiedrift op alle mogelijke manieren elimineerde.

In 1941 onderzochten de Britten de Würzburg radar, doch de wetenschappers hadden concrete elementen nodig om het onderzoek af te ronden. Op 28 februari 1942 overmeesterde een Britse commando-eenheid de (eerste generatie) Würzburg type A radar bij Bruneval, Frankrijk. Deze actie staat gekend als de Bruneval Raid en de Britten namen de hoofdonderdelen (maar niet de indicatormodule) en de radio-operator mee naar Engeland. Het Duitse leger was geschokt door de Bruneval Raid en ondernam noodmaatregelen voor alle radarsystemen. De zogenaamde Wismar Aktion moest de radarfrequenties variabel maken, daar hun radarsystemen tot dan toe slecht één enkele frequentie gebruikten.