Vleesvarken
Een vleesvarken is een varken dat gehouden wordt door een varkenshouder voor de productie van varkensvlees. 90% van de varkens in Nederland wordt gehouden in de provincies Brabant, Limburg, Gelderland en Overijssel. In Nederland worden ruim 11 miljoen varkens gehouden, waarvan bijna 5,5 miljoen vleesvarkens.
Vleesvarkens worden meestal geboren op een vermeerderingsbedrijf waar zij tien weken blijven. Een paar dagen na de geboorte worden de staartjes geknipt om staartbijten te voorkomen. De beren (mannelijke biggen) worden gecastreerd, omdat er anders een berengeur bij het bereiden van het vlees vrij kan komen.
De tien weken oude biggen heten dan gebruiksvarkens. Ze wegen ongeveer 25 kg en gaan naar een varkensmesterij. Als ze ongeveer zes tot acht maanden oud zijn en 100 tot 120 kilo wegen gaan ze naar de slachterij.
Ook zijn er zogenaamde gesloten bedrijven, waar vermeerdering en mesten op hetzelfde bedrijf gebeuren.
Er worden ook scharrelvarkens gehouden die dagelijks buiten komen en in de grond kunnen wroeten.
Inhoud |
[bewerk] Wettelijke maatregelen
Een varkenshouderij moet voldoen aan het bestemmingsplan, de hinderwet en mestwet en aan het varkensbesluit. Er is een Europese richtlijn met minimumnormen, waaraan de Nederlandse regelgeving moet voldoen. Bij het opstellen van het varkensbesluit is uitgegaan van deze richtlijn, maar het varkensbesluit stelt strengere normen. Het Varkensbesluit is vooral van belang voor het welzijn van de varkens. Het besluit stelt naast inrichtingseisen ook eisen om het welzijn van de varkens te optimaliseren, zoals voorschriften voor het behandelen van zieke en gewonde dieren en de huisvesting van zeugen, biggen en gebruiksvarkens (onder andere vleesvarkens).
Vanuit milieuoogpunt mag een varkenshouderij niet te dicht bij een natuurgebied liggen in verband met de ammoniakuitstoot en moet het bedrijf een milieuvergunning hebben.
[bewerk] Huisvesting
Vleesvarkens worden gehouden in varkensstallen. Vanaf 1998 worden er alleen nog maar stallen gebouwd voor groepshuisvesting. Bij de huisvesting wordt rekening gehouden met het milieu, dierenwelzijn en optimale groeiomstandigheden voor de varkens. Zo zijn volledige roostervloeren niet toegestaan en moet de verlichting aan de normen voldoen. Daarnaast is er klimaatbeheersing met veelal geautomatiseerde ventilatie- en verwarmingssystemen.
Er zijn traditionele en groen labelstallen. Bij deze laatste stallen wordt de ammoniakemissie beperkt en zijn dus beter voor het milieu. Er zijn ook zeer grote stallen met duizenden varkens. Een stal is opgedeeld in afdelingen en een afdeling in hokken. In een hok zitten meestal 7 tot 10 varkens. Een afdeling wordt in één keer met biggen bevolkt en ook in één keer geruimd. Daarom is het belangrijk dat alle varkens even hard groeien. De biggen worden zoveel mogelijk van één vermeerderingsbedrijf betrokken.
Een hok kan variëren in grootte door het verplaatsen van tussenwanden. In een hok van bijvoorbeeld 7 m2 zitten 10 varkens. De vloer van een hok is gedeeltelijk dicht en gedeeltelijk met roosters voor de mestafvoer afgedekt. De vloer bij vleesvarkens moet voor minimaal 40% dicht zijn. De spleten in de roosters mogen niet breder zijn dan 18 tot 20 mm om pootproblemen te voorkomen en de breedte tussen de spleten moet tenminste 80 mm zijn.
Het klimaat in de varkensstal wordt beheerst door veelal geautomatiseerde ventilatie- en verwarmingssystemen. Luchtcirculatie kan via de voergang of via de vloer verlopen, waarbij via de vloer een betere groei wordt behaald. De lucht wordt op een constante temperatuur van 21 oC gehouden door verwarmen, ventileren of koelen.
Er moet tenminste 8 uur per dag licht zijn en de lichtsterkte op dierhoogte gemeten moet ten minste 40 lux.
De varkens moeten beschikken over voldoende materiaal om te onderzoeken en om mee te spelen zoals stro en rubberbanden.
[bewerk] Vloeroppervlakte per vleesvarken
| Gemiddeld gewicht per varken | Normen in m2 per varken voor stallen in gebruik genomen voor 1 november 1998 en daarna niet verbouwd of herbouwd | Normen in m2 per varken voor stallen gebouwd na 1 november 1998 tot 1 januari 2013 | Eindnormen in m2 per varken geldend voor alle stallen vanaf 1 januari 2013 |
|---|---|---|---|
| Tot 15 kg | 0,20 | 0,20 | 0,20 |
| Van 15 tot 30 | 0,30 | 0,30 | 0,40 |
| Van 30 tot 50 | 0,50 | 0,50 | 0,60 |
| Van 50 tot 85 | 0,60 | 0,65 | 0,80 |
| Van 85 tot 110 | 0,70 | 0,80 | 1,00 |
| Meer dan 110 | 1,00 | 1,00 | 1,30 |
[bewerk] Voer
Het voer bestaat vooral uit graan, tarwe, gerst en maïs, en bijproducten van de voedingsmiddelenindustrie. In Nederland wordt echter veel tapioca gebruikt in plaats van granen. De bijproducten komen vrij bij de bereiding van brood, banket, bier, frisdrank, frietes en zuivelproducten. Aan het voer worden mineralen en vitaminen toegevoegd.
De veiligheid van de voerkwaliteit wordt gegarandeerd door GMP+ (Good Manufacturing Practice). Vroeger werd ook etensafval ('swill') van restaurants en ziekenhuizen aan varkens gevoerd, maar dit is in Nederland sinds 1986 verboden omdat het tot de gevaarlijke Afrikaanse varkenspest (mond-en-klauwzeer of MKZ) kan leiden.
Het voeren met droogvoer gebeurt automatisch. Ook wordt er gevoerd met brijvoer. Het voer wordt aan de leeftijd van het varken aangepast. Zo is er startvoer, groeivoer en afmestvoer.
Vroeger bevatte het voer koper, omdat koper de groei van schadelijke bacteriën remt en daardoor de varkens beter groeiden. Later is het koper vervangen door andere stoffen de zogenaamde Anti Microbiële Groei Bevorderaars (AMGB's). Nu mogen deze stoffen niet meer toegevoegd worden. Koper mag alleen nog in vleesvarkensvoer worden gebruikt voor het voederen van vleesvarkens tot een leeftijd van twaalf weken.
De samenstelling van het voer heeft invloed op de kwaliteit van het vlees. Zo kan berengeur aan vlees tegengaan worden door witlofwortels aan het voer toe te voegen.
[bewerk] Groei
De gemiddelde groei van een vleesvarken is 770 tot 774 gram per dag. Voor een kilo groei eet het varken 2,70 tot 2,80 kilo voer. Dit heet de voederconversie. Een slachtrijp vleesvarken bestaat voor ongeveer 57% uit vlees. Het slachtafval bedraagt ongeveer 23%.
[bewerk] Mest
De mest wordt opgeslagen in een mestkelder. De mest kan aangezuurd worden om ammoniakvervluchtiging tegen te gaan. Ook wordt de mest soms gebruikt in een biovergasser voor de productie van gas dat weer gebruikt kan worden voor de verwarming van de stal. De meeste mest moet echter afgevoerd worden. De varkenshouder moet hiervoor een afzetcontract hebben.
[bewerk] Ziekten
Er gaat gemiddeld 2,6 tot 2,9% varkens voortijdig dood aan ziekten. Bij problemen kan dit op een bepaald bedrijf al snel oplopen tot 10%.
Een zeer gevreesde ziekte is mond-en-klauwzeer. Het is een quarantaineziekte die in Nederland normaal niet voorkomt. De laatste uitbraak in Nederland was in 2001. Bij een besmetting worden de evenhoevigen (varkens, koeien, schapen en geiten) van het besmette bedrijf en van de bedrijven in de wijde omgeving geruimd.
De ziekte van Aujeszky of Pseudorabiës is een ziekte die wordt veroorzaakt door een varkens (suid) herpesvirus. Om de ziekte van Aujeszky te bestrijden is men in de Europese Unie overgegaan tot uitroeiing van deze ziekte. Hiertoe worden per land alle varkens verplicht gevaccineerd tegen de ziekte. Landen die vrij zijn van de ziekte kunnen stoppen met vaccineren. Voor de ziekte bestaat een aangifteplicht. In 2006 wordt er in Nederland gestopt met het verplicht enten tegen deze ziekte.
Varkens kunnen gaan hoesten veroorzaakt door Mycoplasma hyopneumonia. Ook kunnen varkens doodgaan door infectie met de bacterie Streptococcus suis. Daarnaast kunnen varkens last hebben van de schurftmijt (Sarcoptes scabiei), die gangen graaft in de huid van het varken en die later gaan ontsteken. Groeivertraging kan optreden door infectie met de bacterie Lawsonia intracellularis.
Veel varkens blijken besmet te zijn met de bacterie MRSA wat vooral problemen kan geven als besmette varkenshouders in een ziekenhuis opgenomen moeten worden.
Op 5% van de varkensbedrijven komt Salmonella voor.
[bewerk] Behandeling
Zieke varkens worden behandeld met diergeneesmiddelen. Sommige behandelingen mogen door de varkenshouder uitgevoerd worden en andere zoals antibiotica worden alleen door een dierenarts voorgeschreven. Vroeger werd veel medicinaal voeder gegeven om ziekten te voorkomen en de varkens sneller te laten groeien. Ook nu nog worden er medicijnen door het voer gemengd, wat een beter resultaat geeft dan menging door het drinkwater. Bij behandeling tegen streptococcen wordt vaak het antibioticum door het drinkwater gemengd. Ook wordt het ontwormingsmiddel wel via het drinkwater toegediend. Voor het zuiver houden van het drinkwater wordt er een mengsel van mierenzuur, propionzuur en melkzuur aan het water toegevoegd.
[bewerk] Rassen
De zeugen zijn meestal kruisingen van verschillende rassen. De voor het dekken van deze zeugen gebruikte beren behoren weer tot andere rassen. Vleesvarkens zijn dus hybriden. De zeugen worden geselecteerd op vruchtbaarheid en de hoeveelheid biggen per worp en de beren op groei, bevleesdheid en voerefficiëntie.
De meest gebruikte varkensrassen voor het fokken zijn
- Zeugen
- Nederlands Landras,
- het Fins Landras,
- de York en
- de Large White.
- Beren
- de York voor bevleesheid en hoge groeisnelheid
- de Piétrain voor bevleesheid en voerefficiëntie (goede voederconversie)
- de Duroc voor vitaliteit en sappig vlees
[bewerk] Externe links
Huisvesting De Varkenshouderij Alles over varkens
Categorieën: Varken | Varkensvlees | Vee
