Verisme
Het verisme (Italiaans: verismo, van vero = "waar") was oorspronkelijk de Italiaanse benaming voor het naturalisme in de literatuur, maar werd vooral bekend als operastijl.
Kenmerkend voor veristische opera's is een realistische weergave van het leven van "gewone" mensen, in tegenstelling tot opera's die historische of mythologische onderwerpen behandelen. ( Met zijn werk Carmen, voorzien van een onverbloemd laag-bij-de-gronds realisme in de plot, vond Georges Bizet vijftien jaar voor de Italianen het "verismo" uit en zo was hij in die zin heel vernieuwend. ) De handelingen van de personages worden vaak bepaald door hun lijden en een harde weergave van de wreedheid van het bestaan wordt niet geschuwd. Veristische opera's kennen dan ook een zeer heftige dramatiek en veel emotie.
De "realistische" benadering van het verisme komt in zoverre tot uiting in de muziek dat deze grotendeels één geheel vormt en niet makkelijk in aparte scènes is onder te verdelen, zoals het geval is bij de nummeropera. Daarbij hebben veristische melodieën nooit een zuiver esthetische functie, maar worden ze steeds gebruikt om een landschap, een gebeurtenis of de gevoelens van een personage uit te beelden of op te roepen. Deze aanpak namen de veristische componisten over van Richard Wagner, wiens invloed op het verisme groot is geweest. Veristische opera's hebben daarnaast veel pittoresk-folkloristische elementen, zoals dansen en regionale muziekvormen.
Het libretto wordt gekarakteriseerd door realistische dialogen en de afwezigheid van tekstherhaling, strofes en coupletten. Ook zijn de teksten minder poëtisch van aard dan bij vroegere opera's gebruikelijk is.
[bewerk] Veristische kunstenaars
Belangrijke voorlopers van het verisme waren La Traviata (1853) van Giuseppe Verdi en Carmen (1875) van Georges Bizet, maar als eerste echte veristische opera geldt Cavalleria Rusticana (1890) van Pietro Mascagni. In 1892 ging I Pagliacci van Ruggiero Leoncavallo in première, een opera die tegenwoordig vaak samen met de Cavalleria uitgevoerd wordt.
Veristische invloeden zijn ook te vinden bij Giacomo Puccini, met name in zijn opera Tosca (1900), maar ook in Madama Butterfly (1904) en Il Tabarro (1918). Andere Italiaanse veristische componisten waren Franco Alfano, Francesco Cilea, Umberto Giordano, Franco Leoni en Riccardo Zandonai. In Frankrijk beïnvloedde het verisme de werken van Jules Massenet, Alfred Bruneau en Gustave Charpentier.
Een van de grootste vertolksters van het veristische repertoire was de sopraan Magda Olivero.
