Wikipedia:Vandalismebestrijding
| Dit is een voorstelpagina. Over de inhoud van onderstaande tekst proberen we consensus te bereiken. Iedereen wordt van harte uitgenodigd om over deze tekst mee te denken (en er aan mee te schrijven/overleggen). Ga er niet van uit dat anderen de inhoud van deze pagina al kennen, en zeker niet dat ze het er mee eens zijn of er rekening mee houden. |
Onder vandalismebestrijding wordt hier verstaan de controle van wijzigingen door niet-ingelogde gebruikers. De pagina vandalisme bepaalt wat er wel en niet onder vandalisme valt. In het kader van vandalismebestijding kijken we naar ongepaste toevoegingen, verwijdering en wijzigingen door niet-ingelogde gebruikers (anoniemen). (zie Conflictafhandeling voor problemen over andere ongewenste toevoegingen, verwijdering en wijzigingen)
Inhoud |
[bewerk] Herstellen van vandalisme
Elke wikipediaan heeft het recht (min of meer de "plicht") iets dat volgens Wikipedia:Vandalisme als "vandalisme" wordt beschouwd te herstellen naar een toestand zonder vandalisme. Er moet echter voor gewaakt worden dat dit niet leidt tot een wijzigoorlog. Iedere wijzigoorlog zou eigenlijk onmiddellijk in een "conflict" moeten omgezet worden, waarbij op de overlegpagina van het artikel gediscussieerd kan worden over de gemaakte wijzigingen. Als het niet lukt om een wijzigoorlog om te zetten in een conflict (bijvoorbeeld omdat één van de gesprekspartners niet reageert als op de geldende afspraken gewezen wordt), volgt de volgende stap in vandalismebestrijding.
Bij het herstellen van vandalisme dient bij voorkeur in de "samenvatting" aangegeven te worden dat dit de bedoeling was van de wijziging (bvb: "herstelling van vandalisme"). Markeer de wijziging in dit geval niet als "kleine wijziging". (Opgemerkt dient te worden dat als een moderator een eerdere versie herstelt, dit nog wel als kleine wijziging gemarkeerd wordt.)
[bewerk] Vandalfighter
Met Vandalfighter (CDVF) kunnen recente wijzigingen live worden bijgehouden en eenvoudig worden bestreden. Zorg ervoor dat je gecontroleerde wijzigingen wel als zodanig aanmerkt.
[bewerk] Controlelijst Vandalismebestrijding
Op de checklist vandalismebestrijding wordt de controle op anonieme wijzigingen en nieuwe artikelen bijgehouden. Voor elke dag is er een paragraaf onder anonieme wijzigingen en nieuwe artikelen. Iedereen op Wikipedia kan meewerken aan de controle van anonieme wijzigingen en nieuwe artikelen.
In een paragraaf van een bepaalde dag staan dagdelen genoemd, bijv. 00:00 - 24:00 of 13:00 - 17:00. Achter elk dagdeel staat een vermelding. Er kan te lezen zijn dat de betreffende periode nog gecontroleerd moet worden, soms voorzien van een directe link naar de lijst waarop de wijzigingen/artikelen van die periode meteen bekeken kunnen worden. Er kan ook een naam staan, bijv. Puc conDoin 2 dec 2004 17:24 (CET), gemaakt met de code ~~~~. Als deze er staat, is dat dagdeel al gecontroleerd door diegene die daar getekend heeft.
[bewerk] Aftekenen op de controlelijst
Zorg dat je, voordat je aan de slag gaat, op de checklist vandalismebestrijding de periode aftekent die je gaat afwerken. Anders zit je misschien met z'n tweeën dezelfde periode te controleren.
[bewerk] Anonieme wijzigingen controleren
Klik op de link Moet nog gecontroleerd worden, die achter een bepaalde periode staat. Je krijgt dan een lijst anonieme wijzigingen te zien die nog niet als gecontroleerd zijn gemarkeerd (en daarom gemarkeerd zijn met een rood uitroeptekentje). Begin helemaal onderaan de lijst die verschijnt, en werk dan naar boven. Klik voor elk genoemd artikel op wijz. of wijzigingen. Op de pagina die dan verschijnt kun je het verschil tussen de nieuwste versie, en de versie die het laatst bestond voor de anonieme wijziging die je hebt geselecteerd, zien.
Als dit onder de categorie vandalisme valt, kun je dit terugdraaien door in de geschiedenis de laatste goede versie op te zoeken, en deze dan te bewerken (vermelding van "herstel vandalisme" of zo als samenvatting is voldoende) en opnieuw op te slaan.
Tijdens het controleren van anonieme wijzigingen kun je meteen ook het volgende doen: even checken of een anonieme gebruiker serieuze en substantiële bijdragen levert en hem/haar uitnodigen om zich te registreren. (Hier misschien een sjabloon voor maken?) Dit is heel belangrijk om de groei van het aantal anonieme bijdragen te beperken!
Tip: Het laden van de lijst met anonieme wijzigingen duurt vaak wat langer. Als je na elke controle op de terug-knop van je browser klikt, moet telkens die pagina weer geladen worden. Je kunt beter de lijst met wijzigingen in een scherm laten staan, en dan voor elk artikel rechts-klikken op wijz/wijzigingen en de pagina in een nieuw venster/tabblad openen. Dit gaat aanmerkelijk sneller!
Als je er niet zeker van bent of het vandalisme is kun je een opmerking maken op de overlegpagina van het artikel of je kunt er een melding van maken op Wikipedia:Overleg gewenst.
Als een anonieme gebruiker een stuk tekst in een artikel heeft toegevoegd en je bent er niet zeker van of het copyright vrij is kun je een stukje van de tekst kopiëren en die in een zoekmachine neerzetten (Vergeet niet " aan het begin en het eind van het stuk tekst te zetten). Als de tekst al bestaat is er een grote kans dat de zoekmachine het opspoort.
[bewerk] Nieuwe artikelen controleren
Klik op Speciaal:Newpages om de lijst met nieuwe artikelen te openen. Ga in de lijst naar een dag/periode die je wilt controleren, en klik binnen die periode 1 voor 1 de artikelen aan. Controleer voor elk artikel of de inhoud past binnen Wikipedia en probeer het te wikificeren en er categorieën aan toe te voegen. Als je een artikel niet binnen Wikipedia vindt passen, plaats het dan op de verwijderlijst. Ook als je twijfels hebt over de auteursrechtensituatie, probeer dan met een Google-search met een stukje tekst (dat jou heeft doen wantrouwen) uit het artikel te achterhalen of daar inderdaad sprake van is.
[bewerk] Nieuwe afbeeldingen controleren
Klik op Speciaal:Log/upload om de lijst van nieuwe uploads te bekijken. In principe moet bij elke afbeelding iets over de gebruikslicentie worden vermeld. Schrijft iemand 'eigen foto' of 'eigen tekening' dan kan het {{eigenwerk}} sjabloon worden toegevoegd met een licentie-uitleg. Een afbeelding kan ook onder {{GFDL}} of {{PD}} vallen. Een tekst 'afkomstig van engelse wikipedia ' of ' bron is http:www.xxxxxx.pl ' is niet voldoende! Bestaan er twijfels over eventuele copyright dan kan een Google-zoektocht uitkomst bieden. Op de verwijderlijst zetten indien sprake is van vermoedelijke auteursrechten.
[bewerk] Artikelen op de Verwijderlijst zetten
Als je het artikel wilt laten verwijderen, moet je het plaatsen op de pagina Wikipedia:Te_verwijderen_pagina's, met een beschrijving waarom. Plaats dan ook een sjabloon (in de vorm: "{{" + sjabloon naam + "}}" ) met de reden waarom de pagina verwijderd moet worden op de gecontroleerde pagina.
Sjablonen/redenen/beschrijvingen om een pagina te verwijderen zijn:
- {{nuweg}} - nuweg - De pagina zal meteen verwijderd moeten worden omdat de pagina niets of onzin bevat.
- {{weg}} - weg - De pagina past niet binnen Wikipedia en zal na 2 weken verwijderd worden, mits er in de tussentijd geen verbeteringen hebben plaatsgevonden.
- {{wiu}} - wiu - Werk in Uitvoering, de pagina past wel binnen Wikipedia, maar moet sterk verbeterd worden om te mogen blijven bestaan. Na 2 weken op de verwijderlijst wordt bekeken of de pagina mag blijven bestaan.
- {{auteur}} - auteur - De pagina schendt auteursrechten of lijkt auteursrechten te schenden en dient daarom verwijderd te worden. Na 2 weken op de verwijderlijst wordt bekeken of de pagina mag blijven bestaan.
[bewerk] Aftekenen op de controlelijst
Zorg dat je op de controlelijst vandalismebestrijding de periode aftekent die je hebt afgewerkt. Dit voorkomt dubbel werk. Pas ook de link naar de lijst van wijzigingen even aan als er nog een staartje overblijft! (uitleggen hoe dat moet?)
Opmerking: Bij het controleren van anonieme wijzigingen staan ook nieuwe artikelen in de lijst. Als je deze ook gecontroleerd hebt, betekent dit niet dat je ook meteen alle nieuwe artikelen hebt gecontroleerd, omdat geregistreerde gebruikers ook nieuwe artikelen aanmaken. Houd dit goed in de gaten.
[bewerk] De volgende stap
Herhaling van vandalisme dat niet kon omgezet worden in een "conflict" (of: om een edit oorlog te vermijden), wordt aan een moderator gemeld. Dit kan via de verzoekpagina. Deze moderator past naar eigen inzicht en vermogen datgene toe dat hem het meest geschikt lijkt om het vandalisme te doen stoppen: bvb. op gesprek aansturen (dit is: tot een conflict herleiden); pagina blokkeren in een toestand zonder vandalisme; een afkoelingsperiode voorstellen; een "vandaal" blokkeren met onmiddellijke ingang;... (zie: richtlijnen voor moderatoren).
De beslissing van de moderator wordt onverwijld uitgevoerd - die beslissing naast zich neerleggen kan alleen tot verdere blokkeringen leiden. Na de uitvoering van de beslissing biedt wikipedia voldoende mogelijkheden voor iedereen die zich redelijk heeft opgesteld (en dus niet geblokkeerd is), om de grond van de zaak verder aan te kaarten, bvb. overlegpagina's; voorstellen tot aanpassing van geldende afspraken; enz...
[bewerk] Oeps, een moderator deed aan vandalisme
Wel, dat overkomt iedereen wel eens, een moderator moet daarover niet zwaarder op de korrel worden genomen dan om het even welke andere wikipediaan.
Eén voordeel is alvast dat een moderator zich niet kan onttrekken aan het "omzetten in een conflict", indien iets aan "redelijke twijfel" onderhevig is. Anders heeft het ook niet veel zin dat deze persoon moderator blijft. Elke vorm van onredelijkheid kan de moderator natuurlijk onmiddellijk en eigenmachtig afblokken, alhoewel het de voorkeur geniet alles door overleg op te lossen.
Anderzijds, en dit is toch wel belangrijk dat dit aan niet-moderatoren gezegd wordt, zal degene die aanstuurt op een conflict tussen moderatoren over de uitvoering van hun functie betreffende vandalismebestrijding (bijv. door zich niet neer te leggen bij de beslissing van één moderator over een vandalisme-kwestie, en beroep te doen op een andere moderator om een andere uitspraak te krijgen over hetzelfde geval), onmiddellijk geblokkeerd worden.
[bewerk] Nog wat tips
Vandalisme dat je "toevallig" tegenkomt, bijvoorbeeld via "Willekeurig artikel" of "Recente Wijzigingen" kan natuurlijk zonder meer hersteld worden.
[bewerk] Terugdraaien
Voor alle gebruikers is het mogelijk wijzigingen terug te draaien door de geschiedenis van een artikel op te vragen, terug te bladeren en bij de laatste goede versie op "bewerk" te klikken. Die versie van het artikel kan nu zonder verdere wijziging, maar liefst wel met een opmerking in de samenvatting (revert vandalisme, rv vandalisme, rvv, terugdraaien vandalisme of iets dergelijks) opgeslagen worden. Zie ook Help:Gebruik van scripts.
[bewerk] Dossier
In alle gevallen van vandalisme is het aan te raden een dossier aan te leggen op de overlegpagina van de dader. Voor dit dossier plaats je voor een eerste licht vergrijp het sjabloon {{zb}} (voor geklieder dat duidelijk afkomstig is van pubers plaats je daarentegen het sjabloon {{Sjabloon:puber}}). Voor een zwaarder geval of herhaling van het vergrijp wordt het sjabloon {{Sjabloon:ws}} geplaatst, met daaronder een regel met volgnummer, datum en omschrijving. Het handigste is om de beschrijvingsregel te beginnen met # ~~~~~ (5 tildes), zodat volgnummer en datum automatisch ingevuld worden. Zet bij de omschrijving de titel van het artikel niet als link neer, dat maakt het voor baldadige vandalen net iets moeilijker terug te gaan naar de plaats van het delict.
Dus zo: 18 dec 2005 17:04 (CET) Leeghalen van pagina Jan Peter Balkenende.
Voor het bepalen van verdere sancties kan het handig zijn behalve naar het dossier ook naar de "Bijdragen gebruiker" te kijken, het kan zijn dat er meer dan één artikel gevandaliseerd is maar dat dat nog niet opgemerkt is. Ook geeft dit een indruk van de activiteiten van de gebruiker.
[bewerk] Markeren als gecontroleerd
Bij wijzigingen die je vanaf je volglijst, de Recente Wijzigingen of via de Controlelijst vandalismebestrijding (zie ook hierboven) door middel van de knop (wijz) opent (zie afbeelding, bovenste deel) verschijnt de extra mogelijkheid om deze als gecontroleerd te markeren (zie afbeelding, onderste deel). Als je dit hebt gedaan kunnen andere gebruikers zien dat je deze edit al hebt bekeken, het uitroeptekentje ! (zie het bovenste deel van de afbeelding) verdwijnt dan.
Hierdoor wordt er dubbel werk voorkomen. Óók als je de bewerking terugdraait is het erg handig voor je medevandalismebestrijders als je de anonieme bewerking die je hebt teruggedraaid markeert als gecontroleerd. Dat kan redelijk eenvoudig door een ander venster of tab in je browser te openen waarin de link [Markeren als gecontroleerd] staat zodat je na het terugdraaien hem makkelijk terug kan vinden.
