Slag van Stamford Bridge
De Slag van Stamford Bridge tussen de Engelsen en Vikingen op 25 september 1066 nabij York betekende het einde van twee eeuwen Viking-aanwezigheid in Engeland.
[bewerk] Historische context
De dood in januari 1066 van Edward II van Engeland liet het rijk zonder volwassen mannelijke afstammeling. Willem de Veroveraar, Hertog van Normandië, beweerde dat Edward hem reeds in 1051 het koninkrijk beloofd had. Harold Godwinson, Graaf van Wessex en sedert vele jaren rechterhand van de koning, hield vol dat deze hem op zijn sterfbed hetzelfde had toegezegd.
Men kon dan ook verwachten dat de Scandinavische koningen in dergelijke troebele wateren zouden komen vissen. Harald III van Noorwegen zal dit in september 1066 dan ook doen. Een andere verstorende factor vormt Harolds broeder Tostig Godwinson, die in 1065 in ballingschap gestuurd was maar zijn graafschap door de wapenen probeert te heroveren.
Bij het overlijden van Edward onderneemt Willem met zijn bondgenoten de nodige stappen om een vloot te bouwen en een leger in Normandië te verzamelen; in Engeland besluiten Harold II van Engeland (Godwinson) en zijn edelen een leger langs de zuidkust te stationeren en vóór het eiland Wight een vloot voor anker te laten gaan.
De eerste die aanvalt is Tostig Godwinson; tweemaal wordt hij verslagen en tenslotte vlucht hij naar Schotland waar hij zich schuil zal houden tot hij zich bij Harald van Noorwegen voegt.
Van mei tot begin september houdt Harolds leger Het Kanaal in het oog. Had Willem, zoals hij gehoopt had, kunnen afvaren dan had hij aan de overkant een warm onthaal gekregen. De "Anglo-Saxon Chronicle" zegt dat Harold een grotere vloot en een indrukwekkender leger op de been gebracht had dan ooit tevoren tijdens die eeuw. Maar Willem heeft hiermee geluk gehad. De overwegende windrichting en zijn eerste mislukte vertrek van het riviertje de Dives, houdt zijn vloot in de haven van Saint-Valery-sur-Somme, totdat de voorraden van het Engelse leger uitgeput raken en er beter weer werd voor de oversteek naar Engeland.
In september ontbindt Harold zijn leger en keert terug naar Londen waar hij verneemt dat de Noren in Yorkshire aan land gegaan zijn. Binnen de twee weken brengt hij weer een leger op de been en vertrekt naar York. Maar voor hij hier aankomt staan de graven Edwin van Mercia en Morcar van Northumbria tegenover Harald van Noorwegen in de Slag van Fulford, twee mijl ten zuiden van York.
Hun nederlaag na een harde strijd betekent meteen dat ze van geen hulp meer kunnen zijn bij het verdere verloop van de strijd en dat de invallers vrij naar York kunnen optrekken. De inwoners van dit graafschap stemmen er mee in de Noren bij de verovering van Engeland te helpen. In plaats van de stad te bezetten, trekt Harald zich terug naar Ricall aan de oevers van de Wharfe waar zijn leger aan land kwam.
[bewerk] De veldslag
Als waarborg voor de trouw van de inwoners van het graafschap heeft Harald III 500 gijzelaars gevraagd. Overeengekomen wordt dat deze hem in Stamford Bridge zullen worden overgedragen. Op 24 september laat hij een derde van zijn legermacht achter in Ricall en trekt, volgens de geschiedschrijver, samen met Tostig in opgewekte stemming naar Stamford Bridge waar hen een verrassing van formaat wacht. Geen gijzelaars maar een Angelsaksisch leger zal op hem afkomen.
Harold II van Engeland is met zijn leger in geforceerde mars in vier dagen van Londen naar York gekomen. Aangezien de stad niet bezet is kost het hem geen moeite de stad binnen te trekken en de inwoners ervan te overtuigen zich aan zijn kant te scharen en te vechten, eerder dan zich over te geven. Was Harold een halve dag later aangekomen met zijn leger dan was er van een slag geen sprake geweest: de Noormannen zouden hun 500 gijzelaars gehad hebben en de koning had met Harald van Noorwegen moeten onderhandelen in plaats van te vechten.
Koning Harald heeft de keuze: ofwel zich terugtrekken naar Ricall waar de rest van het leger gebleven is ofwel soldaten sturen om versterking te vragen. Hij opteert voor de tweede mogelijkheid en de strijd begint. Het is een lijf aan lijf gevecht, te voet met zwaarden, speren en strijdbijlen. Het begint in de drassige weiden aan de Yorkse kant. De Noormannen worden over de brug en in de rivier gedreven. Volgens de "Anglo–Saxon Chronicle" werd de brug lang verdedigd door een enorme Viking die veertig Engelsen doodde. Harald vocht met twee zwaarden tegelijk, zwaaide en hakte ermee in het wilde weg. Hij sneuvelt pas wanneer een soldaat een bootje vindt en ongemerkt de rivier kan afdrijven tot onder de brug en de Viking door een gat in het houten brugdek aan zijn speer rijgt. Dit onwaarschijnlijke verhaal vindt men enkel terug in een versie van de Chronicle die in de ver verwijderde abdij van Abbingdon werd geschreven.
In de strijd sneuvelt Harald, in de keel getroffen door een pijl. De strijd stopt even maar Tostig neemt de leiding over en het gevecht wordt des te heviger wanneer de versterking uit Ricall arriveert. Tegen de avond als Tostig sneuvelt door pijlen, slaan de overlevenden op de vlucht.
In termen van slachtoffers was dit de grootste veldslag die tot dan toe in Engeland was uitgevochten. Het was ook de langste. ’s Anderendaags komen Haralds zoon en de graven van Orkney, die de strijd overleefd hadden omdat ze bij de boten in Ricall waren gebleven, zich overgeven. Nadat ze beloofd hadden Engeland niet meer aan te vallen, laat Harold Godwinson de overlevenden vertrekken, een uitzonderlijk grootmoedig gebaar in die tijd.
Hiermee kwam een eind aan de grootschalige invasies vanuit Scandinavië en het betekende tevens een keerpunt wat de Vikingacties in deze regio betrof.
Aan Harolds succes zal weldra een eind komen. Op 14 oktober 1066, nadat zijn leger de hele weg van Yorkshire naar East Sussex heeft afgelegd, wordt hij door Willem de Veroveraar verslagen in de Slag bij Hastings. Meteen kan de Normandische verovering van Engeland beginnen.
