Schroefdraad
Schroefdraad is een spiraalvorm die kan worden gebruikt om twee voorwerpen met behulp van een draaiende beweging aan elkaar te bevestigen. Voorbeelden zijn schroeven die in een stuk hout worden gedraaid en verbindingen tussen bouten en moeren.
Inhoud |
[bewerk] Het maken van schroefdraad
 |
|
Schroefdraad kan worden gerold of gesneden. Het rollen gebeurt machinaal door het gloeiend hete metaal in de juiste vorm te drukken; snijden gebeurt met een zgn. snij-ijzer. Bij het snijden en tappen moet olie gebruikt worden voor het verkrijgen van een scherpe en niet gekartelde draad. Schroefdraad kan ook aangebracht worden door "koudvervormen". Het maken van schroefdraad gebeurt op verschillende manieren voor binnendraad en voor buitendraad:
- Voor het met de hand maken van een uitwendige schroefdraad, bijvoorbeeld om een stukje draad op een as te maken, heb je een wringijzer nodig. Dit is een apparaatje dat met beide handen wordt bediend en voorzien is van een snijblok.
- Voor het maken van een inwendige schroefdraad waren vroeger drie tappen nodig: schroefvormige voorwerpen, waarvan het begin van elke volgende tap oploopt in dikte. Door ze om beurten te gebruiken, maakte de derde de gewenste schroefdraad. Modernere materialen hebben het mogelijk gemaakt dat dit in één keer gebeurt. Ook het tappen gebeurt door middel van een wringijzer.
Schroefdraad kan ook gemaakt worden op een draaibank.
[bewerk] Soorten en maten
De meest voorkomende schroefdraad is die waarbij de schroef naar beneden beweegt wanneer je met de wijzers van de klok mee draait (rechtsdraaiend). Er zijn echter goede redenen om soms de andere kant op te draaien (linksdraaiend), zoals bij de linkse trapper van een fiets of bij de bevestiging van het vliegwiel op een krukas, omdat de trapper of moer door de bewegingsrichting anders weer losdraait. De constructie op de bovenste foto bijvoorbeeld werkt alleen als de schroefdraad links tegengesteld draait aan de schroefdraad rechts.
De termen draads en tegendraads worden soms wel eens gebruikt om repsectievelijk rechtsdraaiend en linksdraaiend aan te duiden. Maar dit kan verwarring veroorzaken. Tegendraads draaien kan namelijk ook betekenen: andersom proberen te schroeven dan de schroefdraad de facto loopt. Dus bij een rechtsdraaiende schroefdraad linsomdraaiend vast proberen te schroeven.
Er zijn twee belangrijke maten bij een schroefdraad:
- de diameter;
- de spoed: dit is de verplaatsing langs de as per omwenteling.
De verhouding tussen diameter en spoed liggen voor de meeste toepassingen vast, maar voor sommige toepassingen moet een (meestal fijnere) spoed worden gebruikt.
Er bestaan verschillende soorten schroefdraad. De zgn. 'metrische' schroefdraad wordt het meest gebruikt. De maten zijn afgeleid van de millimeter. De aanduidingen van metrische schroefdraad beginnen met de hoofdletter M en zijn vastgelegd door de International Organization for Standardization (ISO).
Er bestaan speciale vormen van schroefdraad met speciale doelen. Zo is er de Edison-draad die wordt gebruikt om gloeilampen in te draaien; deze is ontwikkeld zodat hij altijd past en nooit scheefloopt. In Engelstalige landen wordt nog (maar steeds minder) de UTS (Unified Thread Standard) gebruikt.
[bewerk] Toepassing
Enkele toepassingen van schroefdraad zijn:
- bouten en moeren.
- Bij het vastmaken of verlengen van buizen.
- Schroef van Archimedes, een pomp.
