Romeinse tempel

Maison Carrée, een Romeinse tempel in Nîmes

De Romeinse tempel (templum of aedes) was gebaseerd op de Etruskische tempels, maar zal vanaf de tweede eeuw v. Chr. meer Griekse trekken hebben gekregen door de verovering van Hellas.

Inhoud

1 Oorsprong
2 Gebouw
3 Nederland
4 België
5 Beroemde templa
6 Zie ook
7 Antieke bronnen
8 Externe link

[bewerk] Oorsprong

De oorsprong van de templum ligt waarschijnlijk bij de Etruskische auguren. Deze bakenden met hun staf een ruimte aan de hemel en op aarde af waarbinnen ze de vlucht van de vogels waarnamen. Deze ruimte werd templum genoemd. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat templa geïnaugureerd werden door de auguren. Ook de curiae waren in feite templa daar ze ook geïnaugureerd waren, want anders kon men er geen senatus consulta (senaatsbesluiten) nemen. In feite was het Romeins pomerium zelf een grote templum (geïnaugureerde ruimte).
Daarnaast had met ook de aedis of aedes sacra dat eigenlijk meer een godshuis was dan de templum die een geïnaugureerde ruimte voorstelde. Soms werd een aedes niet geïnaugureerd zoals de aedes Vestae (tempel van Vesta), waardoor de senaat hier geen vergaderingen mocht houden. Ook de Tempel van Mars Ultor (aedes Martis Ultoris) bij het Forum Augustum was een aedes.

[bewerk] Gebouw

De Romeinse tempel bestaat uit eenvoudige vormen, of een samenvoeging daarvan. De Romeinse tempel heeft een blokvormige onderkant, ronde zuilen en een driehoekig dak, tympaan. Het verschil tussen de Griekse en de Romeinse tempel is dat een Romeinse tempel een duidelijke voorgevel heeft en een hoofdingang. Ook hebben de Griekse tempels een stereobaat, dat is een trapvormige onderkant.

Voor de zware muren hadden de Romeinen een betontechniek ontwikkeld. Ze bouwde eerst twee muren van platte bakstenen (deze manier heette opus recticulatum) of natuursteen (opus incertum) een stukje uit elkaar, en daartussen goten ze dan "beton", een mensel van brokstukken dat bij elkaar werd gehouden door kalk en tras. Soms werden ze door elkaar gebouwd.

Het heilige der heiligen was de cella. De cella stond op een verhoging die via traptreden via alle kanten bereikbaar was. Aan de achterkant van tempel kon een portaal toegevoegd worden, maar dan zonder een entree tot de cella.

[bewerk] Nederland

In Nederland zijn enkele Romeinse tempels gevonden, in Aardenburg, Utrecht, Elst, Elst-Westeraam, Nijmegen, Empel, Kessel en Maastricht. In Utrecht heeft men de vorm van de tempel in de straatstenen van het Domplein weergegeven. In Elst zijn de fundamenten van twee Romeinse tempels open en bloot zichtbaar onder de kerk. In Maastricht zijn de restanten nog te zien in de kelder van een hotel.
In het Archeon in Alphen aan den Rijn staat een replica van een tempel. Deze is gewijd aan Nehalennia. Ook is er een Romeinse tempel nagebouwd in Colijnsplaat (Zeeland).

Isidorus, orig. XV 4.7.

(templi) partes quattuor erant, antica ad ortum, postica ad occasum, sinistra ad septentrionem, dextra ad meridiem spectans; unde et quando templum construebant, orientem spectabant aequinoctialem, ita ut lineae ab ortu ad occidentem missae, fierent partes caeli dextra atque sinistra aequales, ut qui consueleret ac deprecaretur, rectum aspiceret orientem.