Pieter Menten

Pieter Nicolaas Menten (26 mei 1899 – 14 november 1987) was een Nederlandse oorlogsmisdadiger. Hij groeide op in een welgestelde Rotterdamse familie en vestigde zich in Polen als zakenman. In 1941, nadat Duitsland grote delen van Polen had veroverd, werd hij lid van de SS. Aanvankelijk hielp hij de bezetter als tolk, maar al snel nam hij deel aan het uitkiezen van Joodse families voor executie, kunstroof en andere activiteiten van de Nazi's in Polen.

In 1949 moest hij terecht staan op beschuldiging van collaboratie, het roven van kunst, en omdat hij zich in vreemde krijgsdienst zou hebben begeven. Zijn advocaat L.G. Kortenhorst, tegelijkertijd voorzitter van de Tweede Kamer, wist Menten van de meeste beschuldigingen vrij te pleiten. Menten werd tenslotte veroordeeld tot 8 maanden gevangenisstraf, hetgeen gelijk stond aan de lengte van zijn voorarrest.

Later leefde hij in weelde in Blaricum, waar hij relaties opbouwde met bekende Nederlanders. Naar schatting was hij Nederlands zesde persoon in rijkdom, zonder dat duidelijk werd waar deze rijkdom vandaan kwam. In 1976 kwam de zaak Menten opnieuw aan het rollen, toen Menten kunstwerken wilde laten veilen. Journalist Hans Knoop werd getipt dat veel van de kunstwerken roofkunst uit Galicië zou betreffen. Knoop verdiepte zich in de zaak en bracht schokkende feiten aan het licht. Menten zou zich tussen 1941 en 1943 als tolk van de Duitsers met als rang SS-Hauptscharführer hebben schuldig gemaakt aan collaboratie, medeplichtigheid aan moord, en diefstal. De door hem bij elkaar geroofde kunst zou Menten in 1943 in een drietal spoorwegwagons naar Nederland hebben laten transporteren.

Tijdens het proces kon ook na huiszoekingen en een grondig onderzoek naar de kunstverzameling in Mentens bezit geen enkel geroofd kunstvoorwerp worden gevonden.Van alle kunstvoorwerpen kon worden aangetoond dat zij na de oorlog op veilingen waren verworven.

Een dag voordat Menten in november 1976 zou worden gearresteerd, vluchtte hij met zijn vrouw Meta naar Zwitserland, waar hij vervolgens op 6 december alsnog werd gearresteerd. Minister van justitie Van Agt stelde een commissie in die de affaire moest onderzoeken. Menten werd in 1980 door een Nederlandse rechtbank veroordeeld wegens oorlogsmisdaden. Hij zat tweederde van zijn straf uit en kwam in 1985 vrij. Hij overleed, dement geworden, op 88-jarige leeftijd in een bejaardenhuis, De Beukenhof te Loosdrecht.