Nederlandse Vereniging van Journalisten
De 120-jarige Nederlandse Vereniging van Journalisten is Nederlands oudste vakbond en beroepsvereniging voor zowel studenten journalistiek, journalisten in loondienst als zelfstandigen, en bovendien voor voorlichters.
Inhoud |
[bewerk] Voorgeschiedenis
In 1884 werd de Nederlandse Journalisten Kring ( NJK ) opgericht, de voorloper van de latere NVJ. Het aantal leden was 47 en de voorzitter was Van Duyl Senior (toenmalig hoofdredacteur van het Algemeen Dagblad ). Hoewel de NJK in eerste aanleg tot doel had om de solidariteit onder journalisten te vergroten, probeerde de vereniging toen ook al te fungeren als discussieplatform. Dat was ook nodig, omdat het een enerverende periode was. De samenleving veranderde in sneltreinvaart door de industrialisatie en burgers kregen steeds meer grondrechten.
Voor de journalist betekende de uitbreiding van grondrechten in ieder geval een totaal andere invulling van zijn vak. Hij had nu veel meer mogelijkheden, maar ook meer taken. Toch was de journalist uit de Hollandse polder (ondanks deze vrijheden) toentertijd een schoothondje vergeleken met zijn collega's uit het buitenland. Zoals bijvoorbeeld de Muckrakers in de VS en Engeland, die met hun moral crusading het de gevestigde orde knap lastig konden maken.
Bovendien waren zowel de Amerikaanse als de Engelse pers al geruime tijd goed georganiseerd in vakverenigingen. Denk dan bijvoorbeeld aan het fameuze Engelse National Association of Journalists (NAJ). Journalistiek Nederland kon in dat opzicht ook niet achterblijven, dus vreemd was de oprichting van de NJK eigenlijk niet. Naderhand kwam er ook in het toen nog verzuilde Nederland een rooms – katholieke journalisten vereniging bij.
Echt veel leden hadden de katholieken echter niet, zo leren de cijfers. Slechts 14 in 1902, tegenover maar liefst 250 leden van de NJK. Ook de latere protestantse journalisten vereniging kon nimmer qua ledenaantal opboksen tegen de meer gevestigde journalisten kring. Toen uiteindelijk de ontzuiling een feit was, eind jaren zestig, gingen zowel de protestanten als katholieke journalisten geleidelijk op in wat nu de NVJ is.
[bewerk] Auteursrecht
De NVJ maakte eind jaren 1990 een begin met het beschermen van de digitale auteursrechten van Nederlandse journalisten. De bond voerde onder meer met succes processen tegen de Nederlandse Bibliotheekcentrale NBC, die zonder toestemming van de auteursrechthebbenden een cd-rom met recencies uit kranten uitgaf, de zogenaamde Literom. Ook startte de bond een proces tegen de Volkskrant, vanwege herpublicatie van hun freelance stukken op cd's met alle teksten uit de Volkskrant. Deze zaak raakte bekend onder de naam Heg, Stam en Mulder (Jan Mulder van CaMu). De Volkskrant verzette zich tot het uiterste tegen een vergoeding maar werd toch veroordeeld, zelfs tot het betalen van een schadevergoeding.
Voor journalisten in vaste dienst bedong de bond een promillage als vergoeding voor digitaal hergebruik van hun werk (hoewel het auteursrecht van werk gemaakt in loondienst al meteen bij de werkgever ligt en dus een vergoeding feitelijk niet nodig is).
[bewerk] PersDatabank van PCM
In 1999 ontdekte NVJ-bestuurslid en freelancer Arthur Graaff de ongevraagde en onbetaalde herpublicatie van werk van duizenden Nederlandse freelancers op internet en in databases, met name door PCM in de PersDatabank (intussen hernoemd tot FactLane). Daarop besloot een groep freelancers tot collectief optreden. De NVJ wilde deze uiterst omvangrijke schending niet voortvarend aanpakken of een strafklacht indienen vanwege de belangen die de NVJ had en heeft als CAO-onderhandelingspartner met die uitgever, en daarom besloot Graaff met een aantal medestanders, met name Liesbeth Koenen, Nicolaas Matsier, Johannes van Dam en Max Pam tot oprichting van een organisatie die dat wel wilde, de FreeLancers Associatie. Deze boekte dankzij de steun van de toenmalige Vereniging voor Letterkundigen na uitvoerig procederen en publicitaire druk resultaat. Daardoor werd PCM zich in 2002 gedwongen 2,3 miljoen euro schadevergoeding aan freelancers uit te betalen.
[bewerk] Actuele situatie
Met ruim 9542 leden van de ongeveer 12.000 journalisten die ons land rijk is, momenteel een representatieve beroepsvereniging en vakbond. Slechts 8% van alle studenten journalistiek is lid van de NVJ.
De NVJ steunt in die hoedanigheid journalisten door het verstrekken van perskaarten, sluit collectieve arbeidsovereenkomsten af (momenteel 10), legt tarieven voor freelancers vast (collectief tariefadvies is volgens de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) verboden), helpt journalisten in rampgebieden, komt op voor zowel redacties als individuele leden en heeft kortom een sleutelrol in het huidige medialandschap.
De NVJ is onderdeel van de FNV.
Het secretariaat bestaat per 2006 uit algemeen secretaris Thomas Bruning, en verder Yvonne Dankfort, B. Rootsaert, Elly Speet en M.M. Visch.
[bewerk] De Journalist
De Journalist is het NVJ-vakblad voor journalisten, oplage 11.500. Bevatte vroeger vooral mededelingen van de NVJ en uitspraken van de Raad voor de Journalistiek (RvJ), tegenwoordig is hiervoor in ieder nummer een zogenaamde NVJ-sectie gereserveerd. De redactie heeft een eigen statuut en is verregaand onafhankelijk van de NVJ. Hoofdredacteur is Joost Divendal, sinds 2001.
[bewerk] Internationale verbanden
NVJ is lid van de International Freedom of Expression Exchange (Internationale Vrijheid van Meningsuiting-uitwisseling), een virtueel netwerk van niet-gouvernementele organisaties dat wereldwijd het recht op vrije meningsuiting bewaakt, en campagnes voert om journalisten, schrijvers en anderen te verdedigen, die worden vervolgd voor het uitoefenen van hun recht op vrije meningsuiting.
[bewerk] Actviteiten
De NVJ doet voornamelijk voor haar leden het volgende:
- Cao's afsluiten, adviezen aan aangesloten freelancers geven
- Opkomen voor auteursrecht van journalisten en programmamakers
- Uitgeven van perskaarten
- Steun aan individuele leden en redacties met moeilijkheden
- Opkomen voor de persvrijheid en voor het burgerrecht op informatie
- Beïnvloeden van de opinies over een verantwoord mediabeleid voor gedrukte pers, omroep en internet
- Bevorderen van opleidingen en een hoogstaande beoefening van het beroep
- Rechtstreekse hulp en steun bieden aan journalisten in bijvoorbeeld in ramp- of oorlogsgebieden
- Via VillaMedia.nl een platform bieden voor beroepsinformatie
- Via de NVJ-site Defreelancejournalist.nl hebben freelancers de mogelijkheid hun portofolio online te zetten.
[bewerk] Secties
De NVJ heeft de volgende secties, beroepsgroepen en werkgroepen
- NVF, sectie fotojournalisten
- Beroepsgroep Sportjournalisten (Nederlandse Sport Pers)
- Beroepsgroep Buitenland
- Sectie Dagblad
- Sectie Omroep
- Sectie Publiekstijdschriftjournalisten
- Sectie Opinieweekbladjournalisten
- Sectie Vaktijdschriftjournalisten
- Sectie Freelance
- Sectie Persbureaus
- Sectie Studenten en starters
- Sectie Internet
- Sectie Lokale Media
- Rotterdamse Journalisten Vereniging
- Afdeling Midden-Nederland
