Moraaltheologie

De moraaltheologie draagt vanuit de godservaring een normen en waardensysteem aan voor de menselijke moraal. Hiermee komt moraaltheologie op het zelfde terrein als de ethiek.

Hoewel de definitie betrekking heeft op alle soorten normen en waarden, was het gebied waarop de moraaltheologie vooral veel invloed deed gelden dat der seksualiteit.

[bewerk] Spanningsveld

De moraaltheologie heeft zich in het verleden, zoals alle theologie, in het spanningsveld bevonden tussen de (eigen) claim van absolute waarheid en anderzijds de contemporaine kennis en wetenschap. Vooral uitspraken die gebaseerd waren op later achterhaalde wetenschappelijke ideeën, leidden vaak tot een wereldvreemde stellingname.

[bewerk] Historisch perspectief

Als de moraaltheologie over seksualiteit spreekt is dat altijd in een tijd waarin er een harde koppeling is tussen seksuele activiteit en zwangerschap. De exegese van een aantal passages uit de bijbel als onbetwijfelbaar woord van God is een tweede pijler. Daarnaast spelen een aantal, inmiddels achterhaalde, ideeën over de rol van de man en de vrouw in dat hele proces een rol. Zo is lang gedacht dat de bijdrage van de vrouw aan de zwangerschap niet meer was dan het tot wasdom laten komen van het mannelijke zaad.

Daarnaast was er de vraag hoe de gelovige in concrete situaties moest of hoorde te handelen. Vroeger kon 'men' (door opleiding of te zwaar leven) geen belangstelling hebben voor allerlei details. Het was eenvoudiger een serie verbodsbepalingen van de kansel te laten neerdalen. Wat waarom nu wel moest of niet mocht was niet belangrijk, zolang je je als gelovige aan de regels hield was het goed.

[bewerk] Onderwerpen waarover de moraaltheologie uitspraken gedaan heeft

• seksualiteit binnen het huwelijk. Positief gewaardeerd. De gelovige voldoet aan het bijbelse gebod: "Gaat heen en vermenigvuldigd u". De kinderen die geboren worden vinden alles wat zij nodig hebben. Het erfrecht geeft bovendien aan op welke wijze de bezittingen van de ouders over de kinderen verdeeld moet worden bij hun overlijden. De formele en publiekelijke huwelijksplechtigheid heeft bovendien voor de hele gemeenschap duidelijk gemaakt wie met wie verbonden is.
• seksualiteit buiten het huwelijk. Negatief gewaardeerd. Door de harde koppeling tussen sex en zwangerschap leidt dit tot kinderen die niet op kunnen groeien binnen een gezin dat ze kan beschermen. Door het ontbreken van een opvoeding zullen deze kinderen bovendien een bedreiging vormen voor de stabiliteit van de samenleving. De onduidelijke erfrechten kunnnen bovendien aanleiding geven topt langdurige vetes.
• seksualiteit voor het huwelijk. Negatief gewaardeerd. Door het nog niet bestaan van een formele relatie wordt dit gelijk gesteld met seksualitiet buiten het huwelijk. Hier wordt de simpele regel toegepast: Binnen het formele huwelijk altijd goed, buiten het formele huwelijk altijd slecht.
• prostitutie. Negatief gewaardeerd. Alle argumenten die gelden ter bestrijding van seksulaliteit buiten het huwelijk gelden hier, omdat het om een geïnstitutionaliseerde vorm gaat extra sterk.
• zelfbevrediging (onanie naar Onan). Negatief gewaardeerd. Vanuit het idee dat het mannelijke zaad alleen hoeft uit te groeien om een nieuwe mens geboren te laten worden, is zelfbevrediging voor de man in feite moord. Over vrouwen wordt niet met zoveel woorden iets gezegd.
• homosexualiteit (sodomie naar Sodom). Zeer negatief. De exegese van een passage uit het Bijbelboek Genesis is vrijwel geheel debet aan de benadering van homofilie.
• toegestane en verboden anticonceptie.