Leven op Venus

De mogelijkheid van het voorkomen van leven op Venus werd vanaf de jaren '50 uitgesloten. Venus staat veel dichter bij de zon dan de Aarde, en de temperaturen op de oppervlakte liggen, ook door het extreme broeikaseffect van de atmosfeer veel te hoog om leven, zoals wij dat kennen, te huisvesten.

Inhoud

1 Historische visies
2 Recente speculaties
- 2.1 Ontstaan leven in wolkendek
- 2.2 Aards leven afkomstig van Venus?
3 Zie ook
4 Externe links

[bewerk] Historische visies

Over de mogelijkheid van leven op Venus is veel minder gespeculeerd dan over leven op Mars. In 1870 sloot de Britse astronoom Richard Procter het bestaan van leven op Venus niet uit, de gebieden rond de evenaar zouden volgens hem veel te heet zijn, maar hij veronderstelde dat bij de arctische mogelijk leven zou kunnen voorkomen. De Zweedse chemicus Svante Arrhenius (Nobelprijs voor de Scheikunde, 1903) beschreef Venus in 1918 als een natte groene planeet, waarop het leven vergelijkbaar zou zijn met de periode van het Carboon op Aarde.

Vanaf eind jaren '50 werd duidelijk dat er op Venus een extreem klimaat heerst, met een uit de hand gelopen broeikaseffect dat zorgt voor een temperatuur van rond de 500°C aan de oppervlakte. In de atmosfeer komen wolken van zwavelzuur voor en de luchtdruk aan de oppervlakte is 90 bar, bijna 100 maal zo hoog als op Aarde. In dergelijke omstandigheden werd de mogelijkheid van leven op Venus volstrekt uitgesloten.

[bewerk] Recente speculaties

Ondanks de eenstemmigheid over het huidige leven-onvriendelijke klimaat op Venus zijn er in de laatste jaren twee hypothesen geopperd over leven op Venus.

[bewerk] Ontstaan leven in wolkendek

In 2002 opperden twee wetenschappers, Dirk Schulze-Makuch en Louis Irwin, op de Europese astriobiologie-conferentie in Graz dat het wolkendek in de atmosfeer van Venus chemische componenten bevat die kunnen wijzen op een vorm van biologische activiteit. Uit data van vroegere missies naar Venus vond men dat er zowel H₂SO₄ als SO₂ aanwezig is, 2 gassen die met elkaar reageren in een aflopende reactie. Dit wil zeggen dat deze 2 gassen onmogelijk tezamen kunnen gevonden worden, tenzij er iets is dat ze produceert. Eveneens stelde men vast dat de atmosfeer nauwelijks CO bevatte, ondanks het hevige broeikaseffect en blikseminslagen. Dus zou er iets moeten zijn dat die CO omzet in iets anders.

Een mogelijkheid is dat er in het wolkendek van Venus microbieel leven bestaat met een compleet verschillend metabolisme als die die we kennen op aarde, gebaseerd op CO en SO₂. Hoe zou dit leven kunnen ontstaan zijn? Vroeger was de temperatuur op Venus veel koeler. De zon wordt namelijk steeds warmer en in die tijd was ’t zonlicht dus veel minder hevig. Ooit kunnen er dus oceanen geweest zijn op Venus, waarin leven zou kunnen ontstaan zijn. Wanneer de zon meer warmte begon af te geven en het broeikaseffect heviger werd, zou dit leven zich moeten aangepast hebben en zich bijvoorbeeld in het wolkendek, waar de temperaturen nu nog steeds gematigd zijn, in stand kunnen gehouden hebben.

Een ander probleem is dat er op Venus niet zoiets is als een ozonlaag, die de gevaarlijke UV-straling van de zon tegenhoudt. Om zich hiertegen te beschermen, zou eventueel leven op Venus zich ook moeten hebben aangepast. Schulze-Makuch en Irwin hebben de mogelijkheid onderzocht op een natuurlijk chemisch 'zonnescherm', gebaseerd op zwavel.

Het is meer dan duidelijk dat deze theorie momenteel nog heel speculatief is. Toekomstige missies naar Venus moeten een antwoord kunnen bieden op deze ideeën.

[bewerk] Aards leven afkomstig van Venus?

In 1997 publiceerde de planetoloog David Grinspoon een boek met de titel Venus Revealed, waarin hij opperde dat Venus in de begintijd van het zonnestelsel een veel vriendelijker klimaat had voor het ontstaan van leven dan de Aarde en Mars. Hij sloot niet uit dat het Aardse leven op Venus was ontstaan. Ook liet hij de mogelijkheid open dat er nu op Venus een vorm van leven voorkomt die niet op koolstof is gebaseerd. De aardse missies naar Venus zouden op die manier wel eens heel ironisch kunnen aandoen.

Vroeger zouden er zowel op Venus, de Aarde als Mars wel eens in poelen van organische elementen leven kunnen ontstaan zijn zoals we het vandaag op de aarde kennen (en dat heeft het gedaan, anders zouden wij er nu niet zijn…). We weten dat door meteorietinslagen materie van de ene planeet naar de andere kan reizen (er zijn nl. al zo’n 16 Martiaanse meteorieten gevonden op aarde). Zo zou het mogelijk kunnen zijn dat het leven niet op aarde ontstaan is, maar dat de aarde “besmet” is geweest.

Welke planeet bood de beste condities toen de planeten nog zeer jong waren? Het lijkt dat het antwoord op die vraag Venus is. In de 4.5 miljard jaar dat onze zon bestaat, is ze steeds warmer geworden. Wanneer de zon en de planeten nog heel jong waren, was het zonlicht ongeveer 40% minder sterk dan nu. D.w.z. dat het op aarde en op Mars waarschijnlijk te koud was. Maar Venus kon in die tijd wel eens gematigde temperaturen gekend hebben. Als er zich ooit leven gevormd heeft op Venus, dan moet het de aarde zeer vroeg “besmet” hebben, want onderzoek wees uit dat er op de aarde al zeker 3.8 miljard jaar geleden leven voorkwam. Naarmate de zon steeds meer warmte begon af te geven, zou het broeikaseffect op Venus steeds sterker worden, waardoor het leven zich zou moeten aangepast hebben.

Ook deze theorie is slechts gering gebaseerd op wetenschappelijke feiten. Toekomstige missies zullen uitsluitsel moeten brengen.