Koningin Elisabethwedstrijd

De Koningin Elisabethwedstrijd is een internationale muziekwedstrijd, opgericht in 1937 door de Belgische vioolvirtuoos Eugène Ysaÿe. Ze vindt plaats in Brussel en staat open voor jonge (d.i. tot 30 jaar) musici. Er is afwisselend een wedstrijd voor pianisten, violisten en zangers, die om de vier jaar worden gehouden, met één jaar zonder wedstrijd. Er is ook een wedstrijd voor componisten, die om de twee jaar wordt georganiseerd, samen met de wedstrijd voor piano of viool. Het winnende werk fungeert dan als verplicht finalewerk voor de pianisten of violisten.

Deze wedstrijd geldt als een van de meest veeleisende muziekwedstrijden ter wereld. Ze bestaat uit voorronden, halve finales (voor de 24 besten) en een finale (voor de twaalf finalisten of laureaten). Na de halve finales worden de finalisten gedurende een week afgezonderd in de Muziekkapel van Argenteuil, waar ze geen bezoek mogen ontvangen en niet mogen uitgaan. Tijdens deze afzondering moeten zij het speciaal voor deze wedstrijd gecomponeerd werk instuderen.

De finale-concerten vinden plaats in de grote concertzaal van het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel, en worden rechtstreeks uitgezonden door radio en televisie; zij worden ook op CD uitgebracht. De voorronden vinden plaats in het Koninklijk Conservatorium van Brussel. De deelnemers worden beoordeeld door een internationale jury van gerenommeerde muzikale personaliteiten.

[bewerk] Geschiedenis

De Koningin Elisabethwedstrijd is de opvolger van de internationale muziekwedstrijd die in 1937 voor het eerst plaatsvond en genoemd was naar Eugène Ysaÿe, die in 1931 was overleden en kapelmeester aan het hof van België was geweest. De eerste wedstrijd, voor viool, had meteen grote internationale weerklank: de winnaar was de Sovjet-Russische violist David Oistrach.

In 1938 was de wedstrijd voorbehouden voor pianisten; winnaar was de Russische pianist Emil Gilels. In 1939 was er wedstrijd voor dirigenten gepland, maar die ging niet door vanwege het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.

Na de Tweede Wereldoorlog werd, in 1950, de VZW "Internationale Muziekwedstrijd Koningin Elisabeth van België" opgericht, en de naam van de wedstrijd veranderde vanaf 1951 in Koningin Elisabethwedstrijd.

Eerst werd er achtereenvolgens een wedstrijd gehouden voor viool, voor piano, en voor compositie, gevolg door een jaar zonder wedstrijd. In 1975 werd de volgorde veranderd, om de volgende vioolwedstrijd te laten samenvallen met de honderdste verjaardag van de geboorte van Koningin Elisabeth, die zelf een violiste was.

De afzonderlijke wedstrijd voor componisten was niet erg succesvol; na de eerste wedstrijd, gewonnen door Michael Spisak, werd er herhaaldelijk aan de formule gesleuteld, maar ze verdween tenslotte tot 1991. Van dan af is er een tweejaarlijkse compositiewedstrijd voor een piano- of vioolconcerto; de winnende inzending vormt een verplicht onderdeel van het finaleprogramma voor de finalisten, die dit werk pas in de week voorafgaand aan de finale mogen instuderen.

De wedstrijd voor zang werd—op initiatief van Gerard Mortier—voor het eerst op het programma gezet in 1988. Zodoende kwamen de wedstrijden voor viool en piano wat verder uit elkaar te liggen om het niveau hoog te houden. De editie zang was meteen een groot populair succes, hoewel de formule ook aan kritiek onderhevig is: de deelnemers moeten zowel opera-aria's, liederen als Barokmuziek zingen, wat als onrealistisch ervaren wordt omdat geen enkele individuele stem geschikt zou zijn voor al deze genres.

[bewerk] Winnaars

Eerste-prijswinnaars van de Koningin Elisabethwedstrijd (voorheen Eugène Ysaÿe-wedstrijd):

Jaar	Categorie	Winnaar/winnares
2005	Viool	Sergey Khachatryan
2005	Compositie	Javier Torres Maldonado
2004	Zang	Iwona Sobotka
2003	Piano	Severin von Eckardstein
2003	Compositie	Ian Munro
2001	Viool	Baiba Skride
2001	Compositie	Søren Nils Eichberg
2000	Zang	Marie-Nicole Lemieux
1999	Piano	Vitaly Samoshko
1999	Compositie	Uljas Voitto Pulkkis
1997	Viool	Nikolaj Znaider
1997	Compositie	Hendrik Hofmeyr
1996	Zang	Stephen Salters
1995	Piano	Markus Groh
1995	Compositie	John Weeks
1993	Viool	Yayoi Toda
1993	Compositie	Piet Swerts
1992	Zang	Thierry Félix
1991	Piano	Frank Braley
1991	Compositie	Patrice Challulau
1989	Viool	Vadim Repin
1988	Zang	Aga Winska
1987	Piano	Andrei Nikolsky
1985	Viool	Nai Yuan Hu
1983	Piano	Pierre-Alain Volondat
1980	Viool	Yuzuko Horigome
1978	Piano	Abdel-Rahman El-Bacha
1976	Viool	Mikhaïl Bezverkhny
1975	Piano	Mikhaïl Faerman
1972	Piano	Valery Afanassiev
1971	Viool	Miriam Fried
1968	Piano	Eketarina Novitzkaya
1967	Viool	Philippe Hirshhorn
1964	Piano	Eugene Moguilevsky
1963	Viool	Alexei Micklin
1960	Piano	Malcolm Frager
1959	Viool	Jaime Laredo
1956	Piano	Vladimir Ashkenazy
1955	Viool	Berl Senofsky
1953	Compositie	Michal Spisak
1952	Piano	Leon Fleisher
1951	Viool	Leonid Kogan
1938	Piano	Emil Gilels
1937	Viool	David Oistrach

Zoals voor alle klassieke-muziekwedstrijden, geldt ook voor de Koningin Elisabethwedstrijd dat winnen geen garantie is voor een grote muzikale carrière, en omgekeerd, dat men geen grote wedstrijden moet gewonnen hebben om een internationale carrière uit te bouwen. Enkele andere prijswinnaars die dit hebben bewezen zijn onder meer: