Josquin Des Prez

Josquin Des Prez (na 1450 - 27 augustus 1521), was een Bourgondische componist uit Condé-sur-l'Escaut. Zijn naam wordt ook gespeld als Des Prés, Després en Desprez. Hij wordt wel de voornaamste componist van de Renaissance genoemd. Hij was vooral werkzaam in Frankrijk en ook enkele jaren in Italië.

Josquin genoot faam als componist en pedagoog. Kenmerkend voor zijn muziek zijn de grote doorzichtigheid en de hechte structuur, waarbij de muziek nauw aansluit bij de tekst. Hij componeerde vele missen, motetten en chansons.

Hij werd vermoedelijk geboren tussen 1450 en 1455, niet in 1440, zoals lang werd gedacht ten gevolge van een persoonsverwarring met de zanger Josquin de Kessalia (1440-1498), die in de jaren 1470 verbonden was aan de kathedraal van Milaan. Over de jeugd van Josquin Des Prez is zo goed als niets bekend, maar in 1477 was hij in dienst van hertog René van Anjou te Aix-en-Provence en later wellicht te Parijs. Van 1489 tot 1494 was hij in dienst van de pauselijke kapel.

Einde de jaren 1490 was hij weer in Frankrijk, wellicht in dienst van koning Lodewijk XII en de kathedraal van Cambrai. Later werd hij gedurende één jaar (1503-1504) koormeester van hertog Ercole I d'Este van Ferrara. Ter ere van zijn werkgever schreef hij in Ferrara de mis Hercules Dux Ferrariae en zijn motet Miserere werd gecomponeerd op verzoek van de hertog. In 1504 vluchtte hij uit Italië vanwege een pestepidemie en enige tijd later werd hij provoost van de collegekerk Notre Dame in Condé.

Zijn composities vallen in drie soorten uiteen en wel zijn motetten, missen en chansons. Maarten Luther sprak zijn bewondering uit over de muziek van Josquin, door hem te noemen: "meester van de noten, die doen moeten als hij wil; andere componisten moeten doen zoals de noten willen".

Hij is in Condé-sur-l'Escaut overleden.

De schrijver Theun de Vries (1907-2005) publiceerde in 1960 een historische roman waarin Josquin Des Prez een belangrijke rol speelt, 'Het motet voor de kardinaal'. In het boek figureren ook belangrijke tijdgenoten van Des Prez, als Il Pinturicchio, Leonardo da Vinci en Michelangelo

Inhoud 1 Composities 1.1 Missen 1.2 Fragmenta missarum 1.3 Motetten 1.4 Chansons

[bewerk] Composities

[bewerk] Missen

1. Missa ad fugam;
2. Missa Ave maris stella (Rome, 1486-1495);
3. Missa de beata virgine;
4. Missa di dadi;
5. Missa D’ung aultre amer (Milaan, 1483/85);
6. Missa Faisant regretz;
7. Missa Fortuna desperata;
8. Missa Gaudeamus;
9. Missa Hercules Dux Ferrariae (Ferrara, 1503/04);
10. Missa La sol fa re mi;
11. Missa L’ami baudichon;
12. Missa L’homme armé sexti toni;
13. Missa L’homme armé super voces musicales;
14. Missa Malheur me bat;
15. Missa Mater patris;
16. Missa Pange lingua (Condé, na 1514);
17. Missa sine nomine;
18. Missa Une Mousse de biscaya.

[bewerk] Fragmenta missarum

1. Credo chiascun me crie;
2. Credo de tous biens playne;
3. Credo vilayge (I);
4. Credo vilayge (II);
5. Gloria de beata virgine;
6. Sanctus de passione;
7. Sanctus D’ung aultre amer.

[bewerk] Motetten

1. Alma redemptoris mater;
2. Alma redemptoris mater / Ave Regina;
3. Ave Maria... benedicta tu (vierstemmig);
4. Ave Maria .... Virgo serena (Milaan 1484/85);
5. Ave munda spes, Maria (onvolledig overgeleverd);
6. Ave nobilissima creatura;
7. Ave verum corpus natum;
8. Benedicta es, caelorum regina;
9. De profundis clamavi (vijfstemmig);
10. Domine exaudi (toeschrijving qua stijl mogelijk);
11. Domine, ne in fuore tuo (vierstemmig);
12. Domine, non secundum peccata nostra (2-4-stemmig; voor Rome);
13. Ecce, tu pulchra es, amica mea;
14. Factum est autem;
15. Gaude virgo, mater Christi;
16. Homo quidam fecit cenam magnam;
17. Honor, decus, imperium;
18. Huc me sydereo descendere jussit Olympo (vijfstemmig);
19. Illibata Dei virgo nutrix;
20. In exitu Israel de Aegypto;
21. In illo tempore assumpsit Jesus doudecim disciplus;
22. Iniquos odio habui (vierstemmig, alleen tenorpartij bewaard);
23. In principio erat Verbum;
24. Inviolata, integra et casta es, Maria;
25. Liber generationis Jesu Christi;
26. Magnificat quarti toni (stilistisch mogelijk);
27. Magnificat terii toni (stilistisch mogelijk);
28. Memor esto verbi tui;
29. Miserere mei Deus (Ferrara, 1504/05);
30. Misericordias Domini in aeternum cantabo (Frankrijk, 1480/83);
31. Missus est Gabriel angelus ad Mariam Virginem;
32. Mittit ad virginem;
33. Monstra te esse matrem;
34. O admirabile commercium (waarschijnlik cyclus van vijf motetten);
35. O bone et dulcissime Jesu;
36. O Domine Jesu Christe (vijfdelige passiecyclus);
37. O virgo prudentissima;
38. O virgo virginum;
39. Pater noster, qui es in caelis (Condé, 1505-1521);
40. Planxit autem David;
41. Praeter rerum seriem;
42. Qui edunt me adhuc (toegeschreven);
43. Qui habitat in adiutorio altissimi;
44. Qui velatus facie fuisti (zesdelige passiecyclus);
45. Salve regina (vierstemmig);
46. Salve regina (vijfstemmig, 1502);
47. Stabat Mater;
48. Tu lumen, tu splendor;
49. Tu solus qui facus mirabilia;
50. Usquequo Domine oblivisceris me (auteursschap betwijfeld, wel stilistische overeenkomsten);
51. Ut Phoebi radiis;
52. Veni, sancte spiritus (ook aan Forestier toegeschreven, maar eerder van Josquin);
53. Victimae paschali laudes;
54. Virgo prudentissima;
55. Virgo salutiferi (Ferrara, 1504/05);
56. Vultum tuum deprecabuntur (zevendelige passiecyclus).

[bewerk] Chansons

1. A la mort / Monstra te esse matrem;
2. A l’heure que je vous;
3. A l’ombre d’ung buissonet, au matinet (driestemmig);
4. Adieu mes amours;
5. Adieu mes amours (zes- of zevenstemmmig);
6. Baisé moy, ma doulce amye (vierstemmig);
7. Belle, pour l’amour de vous;
8. Bergerette savoyenne;
9. Ce povre mendiant / Pauper sum ego;
10. Cela sans plus;
11. Comment peult haver joye;
12. Cueur langoreulx;
13. De tous biens plaine (driestemmig);
14. De tous biens plaine (vierstemmig);
15. Douleur me bat;
16. Du mien amant;
17. Dulces exuviae;
18. El grillo;
19. En l’ombre d’ung buissonet tout, au long (driestemmig);
20. En l’ombre d’ung buissonet tout, au long (vierstemmig);
21. Entré je suis en grant pensée (driestemmig);
22. Entré je suis en grant pensée (vierstemmig);
23. Fama malum;
24. Faulte d'argent;
25. Fors seulement (zesstemmig, slechts één stem bewaard);
26. Fortuna d’un gran tempo;
27. Helas madame;
28. Ile fantazies de Joskin;
29. In te Domine speravi per trovar pietà;
30. Incessament livré suis à martire;
31. Je me complains;
32. Je n’ose plus;
33. Je ris et si ay larme;
34. Je sey bien dire;
35. La belle se siet;
36. La Bernardina;
37. La plus de plus;
38. Le villain [jaloux];
39. Ma bouche rit et mon cueur pleure;
40. Mon mary m’a diffamée;
41. N’esse pas ung grant desplaisir;
42. Nymphes des bois (bij de dood van Johannes Ockeghem);
43. Nymphes, nappés / Circumdederunt me;
44. Parfons regretz;
45. Petite camusette;
46. Plaine de dueil;
47. Plus n’estes ma maistresse (volgens Fallows echt);
48. Plus nulz regretz;
49. Plusieurs regretz;
50. Pour souhaitter;
51. Quant je vous voye;
52. Que vous madame / In pace in idipsum;
53. Qui belles amours a
54. Recordans de my signora;
55. Regretz sans fin;
56. Scaramella va alla guerra;
57. Se congié prens;
58. Si j’ay perdu mon amy (driestemmig);
59. Si j’ay perdu mon amy (vierstemmig);
60. Tant vous aimme Bergeronette;
61. Tenz moy en voz bras;
62. Una mousse de Biscaye;
63. Vive le roy (waarschijnlijk voor Lodewijk XII van Frankrijk);
64. Vous l’arez, s’il vous plaist;
65. Vous ne l‘arez pas;
66. vocalise (vierstemmig).

Zie ook: proportiecanon