Jekschot

op 12 januari 1310 (moderne jaaarstijl) schonk de hertog van Brabant aan willem de Cruudener uit Brussel landerijen en rechten in Jekschot als aflossing van een schuld. In dezelfde periode werden de grenzen van de gemeenschappelijk gebruikte (veelal woeste) gronden van veghel, Sint-Oedenrode en Lieshout geregeld. Op de grens van de latere gemeenten Sint-Oedenrode en Veghel, aan de grens met Lieshout, werd een gebied gecreeerd met tot op zekere hoogte een eigen rechtspraak: de heerlijkheid Jekschot. De boeren van Sint-Oedenrode waren ontevreden over het verlies van heidegrond aan een vreemde heer. toen een nieuwe heer op zijn rechten ging staan leidde dat toe een conflict. De boeren verwoestten in 1363 het huis van de heer. De gebruikers van de gemene gronden die betrokken waren, werden collectief bestraft. Tot in de zeventiende eeuw hebben de inwoners enr egenten van Sint-Oedenrode de rechten van de heer van Jekschot bestreden.

Het Veghelse deel (ongeveer 1/3 van het grondgebied van de heerlijkheid) bestond uit 3 door de heer verpachtte hoeven en een groot aantal cijns- en leengoederen. Uit deze goederen werd jaarlijks en bij wisseling van gebruiker een bedrag aan de heer betaald, verder was de macht dan de heer daar mininaal. Het deel dat later onder de gemeente Sint-Oedenrode behoorde (ongeveer 2/3 deel) bestond uit 30 bunder heide (het Cijnsveld), 2 grote kavels vergrasde heid die door de heer van Jekschot verpacht werden: de Kleine Weihoeve (30 bunder) en de Grote Weihoeve (40 bunder). Ten slotte was er 20 bunder grond dat de heer van de hertog met de rechtspraak in leen hield. Daarop stond ook het huis van Jekschot, Leijenburg genoemd, naar de loop die daar de Leij heette.