Ioke (orkaan, tyfoon)
De orkaan Ioke, na haar oversteek van de datumgrens tyfoon Ioke of super-tyfoon 1-C was de eerste tropische depressie, de eerste tropische storm, de eerste orkaan, de eerste majeure orkaan en de eerste vijfde categorie-orkaan van het orkaanseizoen van het centrale deel van de Grote Oceaan 2006. De naam Ioke is de Hawaiaanse versie van de Engelse naam Joyce. Ioke was een zeer opmerkelijke en langlevende tropische cycloon, die de Grote Oceaan doorkruiste en een aantal records vestigde. Één daarvan is dat zij drie maal de vijfde categorie bereikte; twee maal als orkaan en één maal als tyfoon.
Inhoud |
[bewerk] Cyclogenese en beloop
Op 16 augustus verscheen er een storing op de Grote Oceaan in een trog van lage druk, ver ten zuidoosten van Hawaï. Deze storing trok westwaarts, en vertoonde meer en meer convectie, maar bezat geen gesloten circulatie. Deze ontwikkelde zich langzaam, ondanks dat de winden op grote hoogte aanvankelijk niet gunstig waren voor cyclongenesis. Op 20 augustus promoveerde het systeem tot tropische depressie 1-C nabij 10°NB, 158°WL, oftewel 1250 km ten zuiden van Honolulu. Tropische depressie 1-C trok verder west-noordwestwaarts en promoveerde enkele uren later tot tropische storm Ioke. In het basin van de centrale Grote Oceaan zijn tropische cyclonen geen allerdaags verschijnsel; elk jaar vormen er zich een paar, maar het is 4 jaar geleden, dat de laatste tropische depressie promoveerde tot tropische storm en een naam kreeg. Ioke nam snel in kracht toe en promoveerde binnen 24 na haar ontstaan tot de eerste orkaan in het basin van de centrale Grote Oceaan in vier jaar. Ioke trok in west-noordwestelijke richting onder invloed van een trog van lagedruk in de middelste en hogere lagen van de atmosfeer ten noordwesten van Ioke, dat in samenspel met een rug van hogedruk ten oost-noordoosten van Ioke voor een west-noordwestelijke stroming zorgde. Ioke won snel aan kracht en bereikte op 21 augustus de derde categorie, waarmee zij de eerste majeure orkaan in het basin van de centrale Grote Oceaan werd. Ioke ontwikkelde een robuste, symetrische oogrok en bereikte zes uur later op 22 augustus haar voorlopig hoogtepunt met windsnelheden tot 213 km/uur en een minimale druk van 945 mbar; een orkaan van de vierde categorie. Daarna verzwakte Ioke door zuidwestelijke schering van ongeveer 18 knopen. Op 23 augustus passeerde Ioke rakelings ten zuidwesten van Johnstoneiland als stevige tweede-categorieorkaan. Het eiland, een natuurreservaat is sinds een jaar onbewoond. Daarna won Ioke opnieuw aan kracht: haar oog werd gereconstrueerd en haar vorm won aan symetrie, zodat zij op 24 augustus opnieuw de derde categorie bereikte. Door de sterke, opbouwende rug van hoge druk aan haar noordflank in combinatie met een westwaarts trekkende trog van lage druk net ten westen van de datumgrens draaide Ioke bij van het noordwesten naar het west-noordwesten en later naar het westen. Daarna won zij nog meer aan symetrie en haar oogrok werd robuust en weer geheel gesloten. Zij bereikte op 25 augustus de vijfde categorie. Dit is op zich al geen alledaags verschijnsel, het is in het basin van de centrale Grote Oceaan slechts de vijfde orkaan van de vijfde categorie in de geschiedenis. Echter Ioke is de enige vijfde-categorieorkaan, die geboren en getogen is in dit basin (cyclogenese, tropische-stormstatus, orkaanstatus, majeure-orkaanstatus en de vijfde categorie allemaal bereikt in het eigen basin). De laatste orkaan, die in het basin van de centrale Grote Oceaan de vijfde categorie bereikte, was orkaan John in 1994 en zoals zijn naam verraadt, kwam hij -zoals alle andere vijfde-categorieorkanen voor Ioke- oorspronkelijk uit een ander basin. Daarna maakte zij op 25 en 26 augustus een oogrokvervangingscyclus door, waardoor zij tijdelijk tot de vierde categorie verzwakte. Toen zij de cyclus had voltooid, koelde haar cirrusbewolking opnieuw af tot -72°C à -75°C en promoveerde zij twaalf uur later op 26 augustus nogmaals naar de vijfde categorie met een iets lagerde druk; 920 mbar. De rug van hoge druk aan haar noordflank breidde zich nog verder westwaarts uit, zodat Ioke op 27 augustus bijdraaide naar het west-zuidwesten. Enkele uren later die dag bereikte Ioke de datumgrens, waar zij haar titel orkaan aflegde en verder ging als tyfoon Ioke.Tyfoon Ioke maakte vanaf dat moment deel uit van het tyfoonseizoen van de Grote Oceaan 2006. Na haar oversteek van de datumgrens zakte zij opnieuw naar de vierde categorie, maar bereikte op 29 augustus opnieuw de vijfde categorie.
Op 31 augustus passeerde Ioke rakelings ten noordoosten van Wake-eiland. Daarna verzwakte Ioke gestaag boven koeler wordend water. Op 3 september naderde een trog van lage druk op grote hoogte vannuit het westen en stuwde Ioke in een noordwestelijke richting. Bovendien begon Ioke schering te ondervinden door de trog. Op 4 september begon Ioke, terwijl zij Japan naderde, steeds meer naar het noorden en later naar het noordoosten bij te draaien. Zij koerste noordoostwaarts ruim ten oosten van de Japanse kust boven steeds koeler water en degradeerde op 5 september tot zware tropische storm. Op dat moment begon zij echter haar teopische kenmerken te verliezen ten noordoosten van Japan en 12 uur later staakte het Joint Typhoon Warning Center zijn observaties van Ioke. Later degradeerde op 6 september het Japans Meteorologisch Instituut Ioke tot zware tropische storm en verklaarde op 7 september, dat Ioke, op dat moment ten oosten van Kamtsjatka haar transformatie tot extra-tropische storm was voltooid. Daarna koerste de extra-tropische Ioke de Beringzee binnen.
[bewerk] Records
Ioke heeft verschillende records gevestigd of geëvenaard:
- De eerste vijfde-categorieorkaan in het basin van de centrale Grote Oceaan sinds orkaan John uit 1994
- De eerste tropische cycloon, die zijn cyclogenesis, zijn promoties tot tropische storm, orkaan, majeure orkaan en het bereiken van de vijfde categorie doormaakte in het basin van de centrale Grote Oceaan.
- De eerste vijfde-categorieorkaan met een Hawaïaanse naam.
- Samen met Ivan uit het Atlantisch orkaanseizoen 2004 en orkaan Allen uit het Atlantisch orkaanseizoen 1980 de enige orkaan die drie maal tot de vijfde categorie promoveerde.
[bewerk] Gevolgen
Ondanks haar enorme intensiteit en omvang, heeft zij betrekkelijk weinig impact gehad, omdat zij over de wijdse Grote Oceaan koerst. Enkele kleine eilanden vond zij echter wel op haar pad.
[bewerk] Johnston-atol
Op 23 augustus ramde de oostelijk oogrok van Ioke het verlaten Johnston-atol. Ioke was op dat moment een orkaan van de tweede categorie. Twaalf opvarenden van een schip van de Amerikaanse luchtmacht, die in de orkaan terecht waren gekomen, zagen zich gedwongen de orkaan uit te zitten in een orkaanbestendige verlaten bunker op het eiland. De volgende dag werden zij gered en waren ongedeerd. Een verkenningsvlucht trof lichte schade aan op het eiland.
[bewerk] Wake-eiland
Tyfoon Ioke trok met windsnelheden tot 194 km/uur (10 min)/ 250 km/uur (1 min) op 31 augustus rakelings langs Wake-eiland. Alle 188 inwoners van het eiland werden in twee C-17 Globemaster III-viegtuigen geëvacueerd naar het eiland Oahu in Hawaï. Een automatisch weerstation op Wake-eiland nam een minimale druk waar van 930 mbar. Hoewel de anemometer op het eiland het na blootstelling aan windstoten van 160 km/uur begaf, wordt geschat, dat de tyfoon windstoten tot meer dan 305 km/uur teweeg bracht.
[bewerk] Minami Torishima
Op 1 september beval het Japans Meteorologisch Instituut in verband met de naderende tyfoon de evacuatie van zijn personeel op het Japanse eiland Minami Torishima, 1300 km ten oosten van de Bonin-eilanden.
[bewerk] Alaska
Aan de westkust van Alaska veroorzaakte de extra-tropische Ioke op 7 september golven van meer dan zeven-en-een-halve meter en een zware stormvloed. Dit resulteerde in aanzienlijke kusterosie. Ook had Alaska te kampen met zware regenval en windsnelheden van 46 km/uur tot 65 km/uur.
[bewerk] ACE-waarde
Orkaan-tyfoon Ioke verzamelde een totale ACE-waarde van 82,98 x 104kt2, waarvan 32,23 x 104kt2 als orkaan en 50,75 x 104kt2 als tyfoon. De waardes zijn op basis van doorstaande windsnelheden van 1 minuut en afkomstig van het Central Pacific Hurricane Center en het Joint Typhoon Warning Center. Ter vergelijking: De twee Atlantische orkanen met de hoogste ACE-waarde, Ivan, uit 2004 en de Sint Cyriacus-orkaan uit 1899 hadden een ACE-waarde van 70,0 x 104kt2, respectievelijk 73,6 x 104kt2.
[bewerk] Kroniek
[bewerk] Augustus
- 22 augustus
-
- 03h00 UTC - Orkaan Ioke bereikt de vierde categorie.
- 25 augustus
-
- 06h30 UTC - Het NRL, het laboratorium van de Amerikaanse marine promoveert orkaan Ioke officieus naar de vijfde categorie. [1]
- 09h00 UTC - Het Central Pacific Hurricane Center bevestigt, dat orkaan Ioke is gepromoveerd naar de vijfde categorie. Zij is de eerste tropische cycloon in de geschiedenis van het basin van de centrale Grote Oceaan, die gevormd is, gepromoveerd is tot tropische storm en orkaan en de vijfde categorie heeft bereikt binnen dit basin.
- 26 augustus
-
- 15h00 UTC - Twaalf uur nadat orkaan Ioke tot de vierde categorie was verzwakt, promoveert zij opnieuw naar de vijfde categorie.
- 27 augustus
-
- 03h00 UTC - Met de verwachting dat Ioke spoedig de datumgrens zal overschrijden, staakt het Central Pacific Hurricane Center het uitgeven van waarschuwingen en beschouwingen betreffende Ioke en draagt die taak over aan het Japans Meteorologisch Instituut te Tokyo.
- 08h00 UTC - Orkaan Ioke bereikt de datumgrens als orkaan van de vijfde categorie. Zij legt de titel orkaan af en gaat verder als tyfoon Ioke in het basin de westelijke Grote Oceaan.
- 29 augustus
-
- 21h00 UTC - Tyfoon Ioke (super-tyfoon 1-C) bereikt volgens het Joint Typhoon Warning Center voor de derde keer de vijfde categorie.
[bewerk] September
- 1 september
-
- 15h00 UTC - Het Joint Typhoon Warning Center degradeert Supertyfoon Ioke tot tyfoon Ioke.
- 6 september
-
- 12h00 UTC - Het Japans Meteorologisch Instituut degradeert tyfoon Ioke tot zware tropische storm Ioke.
- 7 september
-
- 12h00 UTC - Het Japans Meteorologisch Instituut verklaart Ioke tot extra-tropisch systeem en staakt zijn waarschuwingen en beschouwingen omtrent Ioke.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe verwijzingen
- voor de recentste waarschuwing en voorspellingen betreffende Ioke. van het JMA, Japans Meteorologisch Instituut. (Engels en Japans)
- JTWC recentste waarschuwing voor 01C (Ioke)
- Recentste waarschuwing voor Ioke van het National Weather Service te Guam.
