Huwelijkse voorwaarden
Huwelijkse voorwaarden (in het geval van een geregistreerd partnerschap ook wel partnerschapsvoorwaarden genoemd) zijn regels over de onderlinge verdeling van goederen en geld in een huwelijk, en belangrijk bij het beëindigen van dit huwelijk (echtscheiding). De voorwaarden dienen opgesteld te worden in een notariële akte, derhalve door een notaris.
Dit artikel beschrijft de situatie in Nederland. In België wordt het overeenkomstige begrip huwelijkscontract gebruikt.
Inhoud |
[bewerk] Redenen voor het opstellen
Het opstellen van huwelijkse voorwaarden doet men wanneer men niet wil trouwen in algehele gemeenschap van goederen, het wettelijk stelsel dat van rechtswege geldt indien men geen voorwaarden laat opmaken. De keuze hiervoor kan verschillende redenen hebben.
- Wanneer een van beiden een eigen bedrijf heeft: Het beschermen van privé-vermogen bij faillissement door te voorkomen dat de schuld van de één ook verhaald kan worden op de ander
- Bij een mogelijke echtscheiding is duidelijker wie precies waar recht op heeft
- Bescherming van het vermogen van de ene echtgenoot tegen aanspraken of gedragingen van de andere echtgenoot.
Verschillende bepalingen kunnen er in de voorwaarden opgenomen worden, onder meer over:
- pensioenverevening bij echtscheiding
- staat van aanbrengsten
- bijzondere verrekening
- alimentatie (pas mogelijk om toe te voegen wanneer men al getrouwd is of een geregistreerd partnerschap heeft)
[bewerk] Verschillende soorten
Ruwweg zijn de voorwaarden in drie verschillende soorten onder te verdelen; koude uitsluiting, beperkte gemeenschap en het verrekenbeding. Elke soort heeft eigen voor- en nadelen. In de praktijk komen mengvormen van deze drie soorten veel voor. Ieder echtpaar heeft namelijk specifieke wensen en een eigen motivatie om de voorwaarden op te stellen.
[bewerk] Koude uitsluiting
Bij 'koude uitsluiting' is iedere vorm van gemeenschappelijk inkomen of vermogen uitgesloten. De precieze betekenis van het woord 'koud' is in deze voorwaarde niet geheel duidelijk. Het zou betrekking kunnen hebben op het 'van de koude kant zijn', een uitdrukking die gebruikt wordt voor de aangetrouwde tak van de familie, die geen bloedverwant is.
Tussen de echtelieden bestaat een minimum aan financiële banden. Het enige wat hen aan elkaar bindt, is de wettelijke verplichting om elkaar 'het nodige' te verschaffen waaronder de meer concrete verplichting de kosten van de huishouding te dragen en het geld daarvoor te verschaffen. Bij een scheiding hoeft dan ook niets verdeeld te worden. Het nadeel van dit soort is dat dit tot zeer onrechtvaardige situaties kan leiden, bijvoorbeeld wanneer één van beide partners geen inkomen heeft. De keuze voor 100% koude uitsluiting wordt de laatste decennia steeds minder gemaakt; oorspronkelijk was het de gebruikelijke vorm. Het pakt in de praktijk zo onvoordelig uit voor de vrouw dat professor Alain Verbeke voor een wettelijk verbod gepleit heeft bij de komende reconstructie van het huwelijksvermogensrecht. Het argument voor dit soort voorwaarden is dat geen van de partners financieel (veel) beter hoeft te worden van een scheiding ten opzichte van de situatie dat men elkaar nog niet kende.
[bewerk] Beperkte gemeenschap
Bij beperkte gemeenschap van goederen is er sprake van een gemeenschappelijk deel, en een privédeel. Er kan bijvoorbeeld gekozen worden voor een vastgelegd gemeenschappelijk deel, bijvoorbeeld de inboedel van het huis, waarbij de rest privébezit van de afzonderlijke echtelieden is. Ook kan voor het omgekeerde gekozen worden, dus dat er gemeenschap is in alle goederen, behalve bepaalde vastgelegde zaken (bijvoorbeeld goederen die men al bezat voorafgaand aan het huwelijk, schenkingen of erfrecht).
Een praktisch probleem van deze voorwaarden is dat het vaak moeilijk is om privébezit en gemeenschappelijk bezit uit elkaar te houden. Voor deze vorm van huwelijkse voorwaarden wordt dan ook in Nederland niet zoveel gekozen. In het buitenland is deze vorm overigens zeer gebruikelijk. In 2003 is een wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer, waardoor de beperkte gemeenschap van goederen de standaard wordt, in plaats van de algehele gemeenschap van goederen.
[bewerk] Periodiek verrekenbeding
Bij verrekenbedingen is er net als bij de koude uitsluiting sprake van alleen privévermogen. In het geval van het periodieke verrekenbeding komt men echter overeen na een bepaalde periode, meestal een jaar, wat van het door beiden verdiende (door arbeid en/of vermogen) nog over is samen te voegen en het saldo bij helfte te delen. Beide echtgenoten hebben door het beding daartoe een vordering op het vermogen van de ander. Het gaat alleen om de batige saldi van beiden. Een persoonlijk negatief saldo van de ene echtgenoot behoeft dus niet door de andere gecompenseerd te worden. In januari kan dan weer met een schone lei begonnen worden. Dit wordt ook wel het Amsterdamse verrekenbeding genoemd, naar ontwerpen van Lubbers (1935) — het "oude Amsterdams model" — en Van der Ploeg (1959) — het "nieuwe Amsterdams model". Een praktische methode is het hele jaar het verdiende geld op een "gezamenlijke bankrekening" te storten en daaruit alle uitgaven te betalen. Die bankrekening behoort, omdat er geen gemeenschappelijk vermogen is, tot het vrije mede-eigendom van beiden; na afloop van een jaar dient het saldo alsnog verdeeld te worden, bij voorbeeld door storting op de privé-rekeningen. Zo'n bankrekening houdt namelijk alleen in dat beiden bevoegd zijn te beschikken: het zegt niets over de mate van gerechtigheid van beide echtgenoten; alleen als die niet meer bewezen kan worden, zal gelden dat ieder tot de helft gerechtigd is.
Dit verrekenen blijkt in de praktijk amper te gebeuren. Ook staat vaak in het contract standaard een vervaltermijn genoemd, waarna niet meer met terugwerkende kracht verrekend kan worden. In het geval dat één partner geen inkomen heeft en er tijdens het huwelijk nooit verrekend is, staat die partner bij echtscheiding alsnog met (bijna) lege handen. In de jaren '90 is er een uitspraak geweest waarin werd gezegd dat een beroep op zo'n vervaltermijn onder omstandigheden onrechtmatig kan zijn, zodat een korte vervaltermijn tijdens het huwelijk steeds minder voorkomt.
[bewerk] Finaal verrekenbeding
In het geval van het finale verrekenbeding worden alle eigendommen van een echtpaar gelijk verdeeld bij het eindigen van de huwelijksovereenkomst, alsof het echtpaar in gemeenschap van goederen getrouwd was. Deze vorm van verrekenbeding kan dienen als aanvulling op een van de vorige genoemde drie soorten voorwaarden. Men kan hiervoor bijvoorbeeld kiezen, wanneer men tijdens het huwelijk een strikte scheiding wil tussen elkaars eigendommen - omdat één van beiden bijvoorbeeld een eigen bedrijf heeft - maar men al het geld na overlijden of echtscheiding toch eerlijk verdeeld wil hebben.
[bewerk] Opstellen en wijzigen
Bij het opstellen van de huwelijkse voorwaarden zullen er bij de notaris een aantal vragen naar voren komen. Dit kunnen bijvoorbeeld de volgende aandachtspunten zijn:
- Verdelen van het vermogen (bijvoorbeeld schenkingen of erfenissen)
- Verdelen van de inkomsten uit arbeid
- Verdelen van de kosten voor het huishouden
- Gevolgen van een echtscheiding
- Gevolgen van overlijden van één van beiden
- Gevolgen voor het pensioen en verzekeringen
- Een eventuele eigen onderneming
- Regelingen rond (de financiering van) een huis
Voor het opstellen of wijzigen van huwelijkse voorwaarden is medewerking van beide partijen nodig. In de regels worden ze opgesteld voorafgaand aan het huwelijk. De voorwaarden worden opgesteld met behulp van een notaris. Tijdens het burgerlijk huwelijk in het gemeentehuis wordt een bewijs hiervan getoond aan de dienstdoende ambtenaar van de burgerlijke stand. De huwelijkse voorwaarden zijn pas geldig vanaf het moment dat er getrouwd wordt. Afsluiten van huwelijkse voorwaarden kost, afhankelijk van de notaris, zo tussen de 500 en 1000 euro.
Achteraf wijzigen of alsnog aangaan van huwelijkse voorwaarden is ook mogelijk. Dit wordt doorgaans gedaan wanneer de financiële situatie van het echtpaar verandert, of wanneer de echtelieden een meer evenwichtige economische verhouding tot elkaar willen hebben. Met een verzoek naar de notaris gaan, is dan echter niet meer mogelijk: er is goedkeuring van de rechtbank nodig om de huwelijkse voorwaarden tijdens het huwelijk nog te kunnen veranderen. De kosten voor het opstellen van de voorwaarden liggen daardoor aanmerkelijk hoger. Momenteel is er een wetsvoorstel waarin wordt voorgesteld om de rechterlijke goedkeuring af te schaffen. Dit scheelt aanzienlijk in de kosten (in 2006 kost de rechterlijke goedkeuring alleen al 196 euro).
Ook wanneer twee geregistreerde partners huwelijkse voorwaarden willen opstellen wanneer ze willen trouwen, of wanneer ze ze willen wijzigen op het moment dat ze gaan trouwen, moeten ze daarvoor toestemming van de rechtbank vragen. Wanneer twee geregistreerde partners echter al partnerschapsvoorwaarden hadden, en ze deze niet willen wijzigen als ze gaan trouwen, dan worden deze voorwaarden in huwelijkse voorwaarden omgezet, zonder dat er tussenkomst van rechter of notaris nodig is.
| Bron(nen): |
|
Voor bovenstaand artikel of een eerdere versie ervan is gebruikgemaakt van
|
[bewerk] Externe link
- wetten.overheid.nl - Huwelijkse voorwaarden in het Burgerlijk Wetboek: Boek 1, Artikel 114-143.
