Fallische fase
De fallische fase of de vroeg-genitale fase (3 - 6 jaar)
In deze periode krijgt het kind interesse voor de genitaliën en vindt kinderlijke masturbatie plaats. Het kind gaat zich bezighouden met de verschillen tussen jongens en meisjes, met de vraag waar kleine kinderen vandaan komen en met de relatie tussen vader en moeder. Ook zonder dat de ouders hierover spreken, leven er bij het kind primitieve voorstellingen over het geboren worden van de kinderen.
Tot hiertoe wist het kind de verschillende lustgevoelens aan het eigen lichaam te ontlokken. Geen andere onderwerp is hiervoor nodig. Zijn libido is op zichzelf gericht, dit is ook gekend als kinderlijk narcisme.
Kenmerkend voor de fallische fase is dat het kind al wel het libido in seksuele vorm aan een object binden kan, maar dat in deze fase slechts één soort genitaal door het kind wordt aangenomen: het mannelijke. De periode wordt volgens Sigmund Freud volledig gedomineerd door - het al dan niet hebben van - de penis. Hij spreekt dan ook over de castratieangst bij de jongens en de penisnijd bij de meisjes.
Naarmate het kind ouder wordt ontstaan gevoelsbetrekkingen met de buitenwereld, in eerste plaats t.o.v. de ouders. Volgens Freud ontstaan zeer vroeg heteroseksuele gevoelsbetrekkingen en wordt het libido seksualis voor het eerst gericht op een andere persoon. De jongen wordt op kinderlijk niveau verliefd op zijn moeder en het meisje op haar vader. Er ontstaan allerlei haatgevoelens. Freud spreekt over de Oedipus-situatie, waarbij de vader de rivaal is. En de vrouwelijke Oedipus-situatie, door Carl Gustav Jung de Electra-situatie genaamd, waarbij de moeder de rivale is.
Deze fase is voor het kind een tijd van innerlijke conflicten. Deze conflicten worden op twee manieren opgelost. De eerste is identificatie met de ouder van hetzelfde geslacht. Het kind neemt de levenswaarden van de rivaal over, de ouder wordt het werkelijkheidsmodel of identificatiemodel voor het kind. De tweede oplossing is verdringing. Het conflict wordt verdrongen naar het onbewuste zodat het kind niet meer met zijn angsten wordt geconfronteerd. De meeste mensen herinneren zich over het algemeen niets meer van voor hun vijfde levensjaar. Freud noemde dit verschijnsel ook wel jeugdamnesie.
Bij een gebrekkige of mislukte verwerking loopt deze oedipale fase uit op een oedipuscomplex, een te sterke moederbinding bij de jongen, of een electracomplex, een te sterke vaderbinding bij het meisje. Neurotische stoornissen kunnen hieruit volgen: bijvoorbeeld niet tot een partnerkeuze kunnen komen omdat de binding met de vader of moeder als liefdesobject niet verbroken is geweest.
Ouders kunnen onbewust de oedipale gevoelens van hun kinderen aanmoedigen en ze daardoor lang in stand houden: bijvoorbeeld bij een conflict tussen de partners kan de moeder zich vastklampen aan het zoontje. Het verloop van de oedipale fase wordt sterk beïnvloed door het beeld dat het kind heeft over de mannelijke en vrouwelijke rolpatronen.
Te grote problemen voor het kind in deze fase hebben tot gevolg, dat het ook in het latere leven, buiten het gezin, overeenkomstige moeilijkheden slecht zal verdragen en in verband hiermee onder zeer sterke angsten of agressiegevoelens kan leiden.
|
Vorige: |
De fallische fase |
Volgende: |
