Exoftalmus

Exoftalmus
Patiënt met bilaterale exophthalmus
ICD-10	H05.2
ICD-9	376.2-376.3
DiseasesDB	18612
MedlinePlus	003033
eMedicine	oph/616

Exoftalmus (van het Griekse εκ, eruit, naar buiten, en οφθαλμος, oog) is de medische benaming voor het gaan uitpuilen van de oogbol. Hiervoor zijn verschillende oorzaken. Soms is de oogbol te groot (macroftalmie). Exoftalmus treedt ook op indien zogenaamde retrobulbaire processen, processen die achter de oogbol gelegen zijn, de oogbol naar buiten drukken. Dit kan gebeuren in geval van kwaadaardige gezwellen, maar is vooral bekend vanwege het optreden bij de ziekte van Graves, waarbij de exoftalmus wordt veroorzaakt door het opzwellen van de oogspieren. De exoftalmus kan zich dan uiten doordat het oogwit boven de iris zichtbaar wordt, terwijl dat in normale rustsituatie niet zichtbaar is. Dit verschijnsel kan nog verder worden versterkt doordat bij endocriene exoftalmus sprake kan zijn van het symptoom van Von Graefe: als gevolg van prikkeling van de musculus tarsalis van Müller treedt retractie van het bovenooglid op.

Exoftalmus kan zeer nadelige gevolgen hebben voor het oog: als de oogleden niet goed meer gesloten kunnen worden, waardoor de cornea continu wordt blootgesteld aan de buitenlucht, kan uitdroging van het hoornvlies ontstaan, wat tot blijvende beschadiging hiervan kan leiden.

De mate van exofthalmus kan worden gemeten met behulp van de zogenaamde exoftalmometer volgens Hertel.