Commissaris Achterberg
Commissaris Achterberg is de naam van een fictieve politiecommissaris die een hoofdrol speelt in een aantal jeugdboeken. Zijn geestelijke vader is de politieman Wim van Helden (1906-1997).
Wim van Helden was een Rotterdamse politie-adjudant. Hij vond dat de meeste politieagenten in boeken niet erg leken op hemzelf of zijn collega’s. Als adjudant van de Rotterdamse gemeentepolitie beschikte hij over genoeg praktijkervaring om het in zijn ogen verkeerde beeld van de politie recht te zetten. In 1954 verscheen zijn eersteling “De verdwenen radiowagen”. De eerste gebonden editie was ‘verluchtigd’ met foto’s van Rotterdamse agenten in radiowagens. Later zou Kluitman het boekje uitgeven als pocket onder de titel: ‘Commissaris Achterberg en de verdwenen radiowagen’, als eerste uit de reeks avonturen van de commissaris.
Achterberg is een al wat oudere politieman, hoofd van een recherche-afdeling van de Rotterdamse politie. In de boeken krijgt hij meestal onverwachte assistentie van twee scholieren: Bram de Winter en Eddy van Nus. Bram en Eddy hebben dezelfde eigenschap als Miss Marple in de boeken van Agatha Christie, om de een of andere reden raken ze voortdurend betrokken bij allerlei misdaden. Als ze gaan kamperen, komen ze op het spoor van een bende kidnappers, op het moment dat ze met een bootje in de Rotterdamse haven varen, pikken ze een juwelendief op en als Bram een ijsje koopt, betaalt hij met het valse tientje dat een valsmunter hem heeft toegestopt. Van Helden introduceerde de twee scholieren met het oogmerk om de boeken interessant te houden voor zijn doelgroep, de oudere jeugd. Via Bram en Eddy kan de lezer zich identificeren met de hoofdpersonen. Het gevolg is echter wel dat de twee jeugdige detectives beter uit de verf komen dan Commissaris Achterberg zelf. Hij blijft een wat kleurloze figuur, een aardige opa die op de achtergrond aan de touwtjes trekt. Zelfs de twee belangrijkste rechercheurs van de commissaris, Dikke Piet en Magere Gerrit, krijgen meer karakter mee, hoewel het duo meer de politieversie lijkt van Laurel en Hardy.
Ondanks de kleurloosheid van de commissaris zijn de boeken zelf levendig genoeg. Van Helden weet waarover hij schrijft en geeft een goed beeld van de werkwijze van de recherche. Anders dan sommige tv-series ons willen doen geloven is veel recherchewerk routine en een kwestie van veel geduld en een beetje geluk. In ‘Commissaris Achterberg en de valsemunters’ lopen Dikke Piet en Magere Gerrit alle drukkerijen in Rotterdam af om na te gaan wie een bepaalde papiersoort heeft besteld. Daarnaast is Van Helden een goed verteller, hij weet een zekere spanning op te bouwen, terwijl de nodige humor voor een goede afwisseling zorgt. Van Helden schreef de meeste verhalen over Commissaris Achterberg in de jaren vijftig en zestig. Het tijdbeeld is vooral terug te vinden in details. Zo heeft Bram het over het radioprogramma: ‘Negen heit de klok’, dat uiterst populair was in de jaren vijftig. In ‘Commissaris Achterberg en de verdachte bungalowbewoners’ komt een vakantiekolonie voor waar ‘bleekneusjes’ naar toe werden gestuurd. In de jaren vijftig en een deel van jaren zestig werden inderdaad arme stadskinderen naar dergelijke kolonies gestuurd om aan te sterken. Ook bezoeken Bram en Eddy de ULO, een schooltype dat allang is verdwenen. Ook de misdadigers in de boeken hebben bijnamen die wat gedateerd aandoen en lijken wel erg braaf vergeleken met de criminelen uit latere jaren.
In totaal verschenen er negen boeken over Commissaris Achterberg:
- Commissaris Achterberg en de verdwenen radiowagen.
- Commissaris Achterberg en de verdachte bungalowbewoners.
- Commissaris Achterberg grijpt in.
- Commissaris Achterberg en de smokkelhond van Slimme Wang.
- Telefoon voor Commissaris Achterberg.
- Commissaris Achterberg slaat toe.
- Commissaris Achterberg komt in actie.
- Commissaris Achterberg en de valsemunters.
- Commissaris Achterberg en de ontvoerde marathonloper.
