Breedbeeld
Met breedbeeld wordt een televisietechniek bedoeld die een breed beeld heeft.
De eerste televisietoestellen hadden een verhouding (aspect ratio) van 4:3 wat wil zeggen dat het televisiebeeld 4 eenheden breed en 3 eenheden hoog is. Rond 1950 werd het breedbeeldformaat geïntroduceerd zodat bioscopen konden concurreren met de televisie. Met een standaardtelevisie van 4:3 kon het breedbeeldformaat van een speelfilm niet goed afgebeeld worden, omdat die immers een veel wijder beeld heeft. Vanaf ongeveer 1992 begon Philips met breedbeeldtelevisie met een verhouding van 16:9. In 2005 was het merendeel van de televisieuitzendingen op de Nederlandse televisie nog in het 4:3 formaat. Het nut van breedbeeld is dat de beeldverhouding van lengte en breedte meer overeenkomt met de beeldverhouding van onze eigen ogen. Het 4:3 formaat is bijna vierkant, terwijl onze ogen veel meer in de breedte kunnen waarnemen. Op CRT-televisies die zijn ontworpen om PAL weer te geven, is de resolutie van 16:9 hoger dan 4:3, waardoor er in verhouding een hogere beeldkwaliteit is. De verhouding 16:9 heeft een resolutie van 1024x576 en 4:3 768x576. De hoogte van het beeld is hetzelfde maar de beeldtoename zit in de breedte. Vandaag de dag worden er steeds meer LCD-televisies verkocht die HDTV weer kunnen geven. Dit zorgt voor nog meer beeldinformatie dan breedbeeld op PAL.
Inhoud |
[bewerk] Uitzendingen in Nederland
Op dit moment wordt ongeveer twintig procent van de uitzendingen van de publieke omroep uitgezonden in het breedbeeldformaat. Nederland loopt daarmee achter op de publieke omroepen in België en Groot-Brittannië, waar het formaat eerder regel dan uitzondering is. In België is zelfs een wettelijk minimum vastgesteld, ongeveer 90% tot 95% moet in breedbeeld worden uitgezonden.
Sommige omroepen zenden meer uit in breedbeeld dan anderen. De NCRV, EO, BNN, AVRO en NPS zenden relatief veel, zo niet alles uit in breedbeeld. De VARA, KRO, VPRO, NOT/Teleac, IKON en de TROS doen dit minder.
Veel aangekochte programma's zijn opgenomen in 16:9 verhouding, maar de omroepen plaatsen vaak, na conversie naar 4:3 letterbox, hun logo en de ondertiteling boven en onder het beeld door de zwarte balken, waardoor het effect vermindert en een breedbeeld tv bezitter er niet veel aan heeft. Dit is goed te zien bij zenders als TMF en MTV. De videoclips die worden uitgezonden zijn in breedbeeld opgenomen, maar de uitzendingen van de zenders zijn in 4:3. Bij 16:9 zijn de de zwarte balken geen onderdeel van het signaal, maar bij 4:3 zijn de zwarte balken wel een onderdeel. Dit noemt men 4:3 letterbox. Testbeelden worden in Nederland uitgezonden in 4:3. Alleen Nederland 3 heeft een 16:9 testbeeld.
Kijkcijferkanonnen zoals het NOS Journaal, Hart van Nederland en Goede Tijden, Slechte Tijden zijn nog in 4:3. Nieuwere programma's als Idols worden ook in 4:3 uitgezonden, maar zijn real time omgezet van 16:9 naar 4:3 letterbox.
De Nederlandse commerciële zenders zenden op dit moment regelmatig uit in letterboxformaat met zowel de ondertiteling alsmede de logo's tussen de zwarte balken. De publieke omroep zendt regelmatig in anamorf breedbeeld uit; bv. Netwerk, De Wereld Draait Door en Man bijt Hond.
RTL Nederland heeft als eerste zendergroep in Nederland aangegeven de intentie te hebben om per 1 Juni 2007 alle programma's in anamorf breedbeeld uit te zenden. Hiermee worden RTL 4, RTL 5 en RTL 7 volledige breedbeeldzenders. RTL koos hiervoor omdat nu meer dan 50% van alle TV ontvangers in de Nederlandse huishoudens een breedbeeldtoestel is. SBS Broadcasting (SBS 6, NET 5 en Veronica) alsmede Talpa Media/ Tien hebben recentelijk aangegeven dit ook van plan te zijn.
Het is nog niet zeker of via de satelliet alle zenders in letterbox of in anamorf uitgezonden zullen worden. Hierover wordt op dit moment overleg gevoerd met canaldigitaal, de Nederlandse aanbieder van satelliet televisie.
[bewerk] Breedbeeldtelevisies in Nederland
Eind 2005 had ongeveer 50% van de Nederlandse huishoudens een breedbeeldtelevisie. In 2002 was dit nog ongeveer 20%, in 2003 zo'n 30%.
De eerste breedbeeldtelevisies kwamen midden jaren '90 op de markt. De opkomst van de dvd en platte televisies (TFT, LCD en Plasma) hebben gezorgd voor de uiteindelijke doorbraak. Alleen al in 2006 zullen er in dit WK evenementenjaar meer dan 900.000 breedbeeldtoestelen (bron GfK, Amstelveen) verkocht worden.
[bewerk] Breedbeeld in de filmwereld
In de filmwereld worden nog andere verhoudingen gebruikt dan de 16:9 verhouding van een breedbeeldtelevie. De televisiewereld hanteert zoals gezegd de verhouding 16:9 (wat gelijk staat aan 1,78:1), maar de filmwereld hanteert ook 1,85:1 en 2,35:1 als verhoudingen. Deze laatste (2,35:1) heet cinemascoop en is het breedste formaat wat in de bioscoop te zien is. Een cinemasoop film uit de bioscoop zal op een breedbeeldtelevisie dus ook boven en onder een "zwarte balk" vertonen om geen beeld verloren te laten gaan.
[bewerk] Breedbeeld op camera's
Veel nieuwe videocamera's hebben de optie om te filmen in het 16:9 breedbeeldformaat. Vooral bij de goedkope modellen gaat het hier om softwarematige breedbeeld. Dat wil zeggen, de camera neemt het beeld gewoon op in het standaard 4:3 formaat op, maar er wordt in de camera een strook beeld aan de onderkant en de bovenkant weggesneden. Hierdoor ontstaat een breedbeeld video-opname. Softwarematige breedbeeld heeft echter weinig zin om te gebruiken, er worden alleen maar beeldpunten weggegooid. Duurdere camera's hebben software die simpelweg de beschikbare pixels samendrukken tot 16:9.
