Bouzouki

Griekse bouzouki

Achterzijde bouzouki

De Bouzouki is een langhalsluit uit Griekenland.

Het instrument is geëvolueerd vanuit de Turkse "buzuk Bağlama" in de achterbuurten van Athene waar het gebruikt werd in de rebetika muziek in kroegen waar hasj verkocht werd (tekes). Vanaf 1900 en tot de 40er jaren van de vorige eeuw had de bouzouki 3 dubbelkorige snaren (trichordo), gestemd D,A,D, en dit instrument wordt tot op vandaag de dag bespeeld. Er is zelfs sprake van een echte revival.

De stemming van een 4-snarige (tetrachordo) bouzouki (de tegenwoordig meer populaire) is C, F, A, D (een hele noot lager dan de hoogste vier snaren van een gitaar), waarbij de dubbelkorige snaren van de C en de F in octaven gestemd staan.

De bouzouki wordt met een plectrum als melodie-instrument bespeeld. De kwaliteit van de bouzouki wordt vaak afgemeten aan het aantal duigjes waaruit de bolle klankkast is opgebouwd, (hoe meer duigjes hoe duurder en beter denkt men vaak). Toch zegt het aantal duigjes niets over de klank. Een bouzouki met weinig duigjes (in het Grieks 'doejes') kan veel beter klinken dan een exemplaar met veel. Het heeft alles te maken met de gebruikte houtsoorten enerzijds - vooral de kwaliteit van het bovenblad ('elato' ofwel spar) is zeer belangrijk - en met de subtiliteit van de bouwwijze anderzijds. De binnenzijde van een (goedkopere) bouzouki is vaak beplakt met een soort glimmend bonbonpapier. De betere zijn niet beplakt, of met een soort sterke matting afgeplakt om te voorkomen dat bij een ongelukje de kast splijt. De voorkant is vaak met een zwart-witte versiering uitgevoerd, de duurdere types zijn echter ingelegd met parelmoer of met contrasterende houtsoorten (bijvoorbeeld esdoorn in palissander).

Tegenwoordig geldt de bouzouki als het Griekse muziekinstrument bij uitstek. Voor de Tweede Wereldoorlog stond het instrument in een twijfelachtig daglicht (het werd bespeeld door mensen die leefden aan de zelfkant van de maatschappij). Echter na de omarming van de bouzouki door beroemde componisten als Mikis Theodorakis en Manos Hadzidakis (die het een plaats gaven in hun 'hogere' liedkunst), is het instrument langzaamaan heel populair geworden. In Nederland is de bouzouki vooral geliefd bij liefhebbers van de 'rebetika' enerzijds, en bij de liefhebbers van z.g. 'toeristenmuziek' anderzijds.

De kleinere zusjes van de bouzouki worden tzouras en baglamas genoemd (de laatste benaming komt van een lid van de Turkse saz familie die echter veel groter van formaat is). De bouzouki is ook verwant aan de Bulgaarse tambura.

In een aangepaste vorm (Ierse bouzouki) wordt het instrument veel bespeeld in de Ierse volksmuziek. Dit komt omdat Ierse muzikanten in de 60er jaren de Griekse bouzouki uit Griekenland hadden meegenomen en in hun muziek gingen waarderen. De bouw van de bouzouki is toen ook door Ierse bouwers overgenomen, echter met de traditionele eigenschappen van de cittern (de bouwwijze daarvan ging dus als uitgangspunt dienen). Kenmerkende verschillen: een stevige platte hals met aanpassingspin, een platte druppelvormige kast, en veel zwaardere snaren die bij de baskoren niet zijn geoktaveerd.