Associatie (begrip)
Associatie is het in gedachte niet-willekeurig samenbrengen van begrippen die op zich beschouwd geen relatie hebben.
Waarom wordt bijv. Sinterklaas in een lied een kapoen genoemd? De volgende associaties kunnen een rol spelen:
- Sinterklaas is een bisschop, daarom celibatair en heeft dus geen seksuele omgang.
→ Een kapoen is een gecastreerde haan en heeft dus eveneens geen seksuele omgang. - Sinterklaas heeft een rode tabbaard aan.
→ Een kapoentje is ook een soort lieveheersbeestje en heeft eveneens een rood "jasje" aan.
Deze associaties verklaren echter niet waarom de relatie "Sinterklaas = kapoen" er is. Hebben de vele bedenkers van het lied deze verbindingen bedacht? Waarschijnlijk niet. Door de associaties is er wel het gevoel dat "het klopt".
In de psychoanalyse wordt "vrije" associatie gevraagd aan de cliënt om inzicht te krijgen in dieperliggende motieven en ervaringen. De cliënt moet "zonder nadenken" zeggen wat hem te binnen schiet bij het horen van een naam of een begrip. Het is dan aan de therapeut om daarin een patroon of verklaring in te ontdekken.
