Amsterdam (Spitsbergen)

Amsterdam
Basisgegevens
Locatie	Noordelijke IJszee
Eilandengroep	Spitsbergen
Coördinaten
Land	Noorwegen
Hoofdplaats
Oppervlakte	km²
Omtrek
Inwonertal
Landgebruik
Overig
Uitsnede kaart uit 1720 met eiland Amsterdam

Amsterdam (Noors: "Amsterdamøya", Noors voor "Amsterdameiland") is een klein onbewoond eilandje ten noordwesten van Spitsbergen. Net als de rest van Spitsbergen staat het sinds 1920, toen het Spitsbergen-verdrag werd getekend, onder toezicht van het koninkrijk Noorwegen, maar officieel is het geen integraal deel van Noorwegen. Het eiland is bijna het gehele jaar door omgeven door pakijs.

[bewerk] Geschiedenis

Het eiland werd vermoedelijk voor het eerst betreden in 1614 door Willem van Muyden, die in dienst van de Amsterdamse kamer van de Noordsche Compagnie de mogelijkheden van de walvisvaart in deze gebieden onderzocht. Op het eiland werd in 1619 door de Amsterdamse kamer de nederzetting Smeerenburg gesticht, die zou uitgroeien tot het centrum van de Nederlandse walvisvaart bij Spitsbergen. Vanaf het jaar 1623 werden ook de andere kamers van de Noordsche Compagnie tot Smeerenburg toegelaten. De nederzetting was alleen in de zomermaanden bewoond. In de winter van 1633 tot 1634 werd er voor het eerst een groep overwinteraars in Smeerenburg achtergelaten. De bedoeling was de traankokerijen te beschermen tegen plunderingen van voornamelijk Baskische en Deense concurrenten. Deze overwintering slaagde door grote inzet van de overwinteraars, maar die van een jaar later liep uit op een drama: alle overwinteraars kwamen om door honger en de kou. De traankokerijen van Smeerenburg bleven tot omstreeks 1660 in gebruik. Daarna is de nederzetting snel vervallen.

Belangrijk archeologisch onderzoek op Amsterdamøya is de laatste decennia gedaan door Louwrens Hacquebord van het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen.