Afte
Aften, of beter recidiverende orale ulceraties (R.O.U.) zijn kleine grijs/witte zweertjes in de mond van ca. 5 tot 10 mm in doorsnede. Ze komen vooral voor op het wangslijmvlies, het tandvlees en op het verhemelte en vormen een vaak voorkomende (20%) aandoening aan de mondholte.
Inhoud |
[bewerk] Symptomen
Meestal weet de patiënt waar de afte zich zal manifesteren. De plaats voelt branderig of tintelend aan en ziet rood.
Als de afte zich manifesteert, ziet de omgeving ervan er roodachtig uit, en zien we een defect temidden van deze rode zone tot verder dan de basale membraan in de huid, vandaar ulceratie (zweer). De zweer is bedekt met een grijs-geel pseudomembraan, dat kan afgewreven worden, maar waarop bloeding volgt.
Deze zweertjes bevinden zich op het niet-verhoornde deel van de mond; de wangen, de omslagplooi (hierin heeft een afte vaak een lintvormig aspect), de mondbodem en in mindere mate het weke verhemelte vanachter in de mond.
[bewerk] Oorzaak
Men is er nog niet helemaal van overtuigd wat de oorzaak is van R.O.U. Er is een aantal predispositionerende factoren, zoals stress, roken, vermoeidheid, erfelijkheid, allergieën, ... maar ook een aantal uitlokkende factoren, zoals trauma's (verwondingen), virusinfecties (coxsackievirus, herpesvirus), bacteriën (Streptococcus sanguis), immunologische problemen, tekort aan vitamine B12, ijzertekort, natriumlaurylsulfaat houdende tandpasta's, ...
Momenteel is de gangbare hypothese dat R.O.U. ontstaat door een synergisme van verschillende factoren. Zo zou een verwonding (trauma) een ideale plaats creëren voor een infectie van de Streptococcus sanguis, waarvoor dan door het lichaam antilichamen geproduceerd worden. Als er een immunologische stoornis is, kan het zijn dat deze antilichamen gericht zijn tegen het eigen lichaam, en dus het eigen weefsel zullen afbreken. Hierdoor ontstaat een defect, de ulceratie (zweer), die redelijk pijnlijk is. Aften zijn dus een uiting van een auto-immuunziekte. Vooral als de weerstand afneemt door ziekte, stress of vermoeidheid kunnen er aften ontstaan. Ook ontstaan er bij vrouwen meer aften rondom de menstruatie.
Levensmiddelen die aften kunnen veroorzaken, zijn bijvoorbeeld grapefruit, kiwi's, en onrijpe bananen. Het schuimmiddel in tandpasta (natriumlaurylsulfaat - SLS) is ook een bekende boosdoener. Als er een afte ontstaat is mondhygiëne heel belangrijk.
[bewerk] Soorten
Er zijn 3 soorten aften:
- minor afte (meest voorkomende): 3-8mm groot, gemiddeld 4-5mm. Wordt niet groter dan 1 cm. Geneest zonder litteken binnen de 10 tot 14 dagen.
- major afte: groter dan 1 cm. Geneest met litteken na 6 tot 8 weken. Zeer pijnlijk.
- herpetiforme aften: heeft niets met herpes te maken. Komen met vele tegelijk voor, soms zelfs tot 100 tegelijk. Heel pijnlijk. Situeert zich ook op het zachte verhemelte, een plaats die anders minder gevoelig is voor aften. Kleiner dan 1 cm, geneest zonder littekens na 10 tot 15 dagen.
[bewerk] Voorkomen
20% van de bevolking heeft last van recidiverende orale ulceraties. 56% hiervan zijn vrouwen. Meestal zijn het de jongere volwassenen van 20 tot 40 jaar die hier last van hebben. De aften kunnen 2 à 3 keer per jaar terugkomen.
[bewerk] Therapie
Allereerst moet men een optimale mondhygiëne nastreven, anders is niets mogelijk.
Men kan gebruikmaken van lokale medicatie, die op de plaats zelf aangestipt wordt.
- afdekkende medicatie: zoals Teejel® (op basis van salicylzuur), Pyralvex® (bestaande uit rabarberextract, salicylzuur en alcohol) of een crème op basis van Neomycine
- antiseptica: chloorhexidine is het vaakst aangewezen in een mondspoelmiddel
- Licor Del Polo® (natuurproduct) als mondspoelmiddel, reinigt en verdooft
- antibiotica: vaak wordt hiervoor Tetracycline aangewend in een dosis van 250mg 4x per dag 5 dagen lang, om op te lossen in water en te spoelen.
- coagulerende agentia: zoals Lotagen® (dat vroeger op de markt was als Negatol), maar dat gevaarlijk is
- steroïden (Kenacort A mondzalf®)
- anesthetica (lidocaïne 2% gel), om de pijn de verzachten (palliatief, niet curatief)
- enzymen (zoals in de tandpasta Zendium®)
- vermijden van natriumlaurylsulfaat houdende tandpasta's
- via lasers
Met lokale tabletten:
- Hydrocortison natriumsuccinaat (zoals in Buccalsone®)
Ook algemeen toegediende medicatie kan soelaas brengen:
- corticoïden bij een major afte
- levamisole (een immunomodulator)
- Vitamine C (al is dat niet zo nuttig)
- oestrogenen
- thalidomide (zeer teratogeen, kinderen kunnen met ernstige afwijkingen geboren worden indien aan zwangere vrouwen toegediend)
- vitamine B (en dan met name B2) ook na ontstane aften kan dit de genezingstijd verkorten
